Atrakcyjność tkwiąca w metodycznej wartości analizowanego nauczania

pod red. Krystyny Chałas

WYCHOWANIE KU WARTOŚCIOM W ŚWIETLE NAUCZANIA JANA PAWŁA II

Elementy teorii i praktyki - tom III

ISBN: 978-83-7442-430-1

wyd.: Wydawnictwo JEDOŚĆ 2007

Alina Rynio

Obiektywna wartość pedagogicznego przesłania Jana Pawła II

Atrakcyjność tkwiąca w metodycznej wartości analizowanego nauczania

Jeśli chodzi o ten wymiar atrakcyjności papieskiego przesłania pedagogicznego, to można przyjąć, że analogicznie do chrześcijańskiego wezwania, atrakcyjność wychowania przejawia się w tym, że jest ono: "elementarne w przekazie", "integralne w wymiarach", "wspólnotowe w realizacji" i "zdecydowane jako gest"²⁹.

Nie ma wątpliwości, że przesłanie owo obejmuje całego człowieka i jego problemy istniejące tu i teraz. Jest klarowne, rzeczowe i skierowane do wszystkich. Jego siłąjest prostota wyrażająca się w zdolności dostosowywania się do uwarunkowań każdego, a nieunikanie istotnych spraw umożliwia przewidzenie i zapobieżenie niepotrzebnym trudności, tym samym pozwala osiągnąć zamierzony cel. Papieska propozycja wychowania wyodrębnia istotne elementy konstytutywne i mocno podkreśla ich wartość. Prowadzi do głębokiego rozumienia wszystkich pojawiających się sytuacji, a także do umiejętności wartościowania i przyjmowania nieskończonej różnorodności wyrazów wartości. Przy czym "elementarne" nie znaczy tu "ogólne", ale raczej precyzyjne w elementach istotnych i odnoszących się do doświadczenia wszystkich. Przesłanie to liczy się z wartością każdej osoby. A skupiając się bezpośrednio na jej wolności, zakłada zdecydowane pobudzenie jej świadomości i sprowokowanie jej do inicjatyw. Inicjatywy te mogą przybierać nieskończoną liczbę układów, co znaczy, że odpowiedź na wyzwania, jakie ze sobą niesie, może być udzielana w najrozmaitszy sposób i na bardzo różnych poziomach. Jednak jakikolwiek gest, jakikolwiek czyn podjęty w imię głoszonego ideału, stanowi ważny wkład dla wzrostu i rozwoju osoby, a to zakłada cierpliwość i pragnienie dobra innych. Przy czym Jan Paweł II wychodząc od wolnej woli osoby, i mając na uwadze wartość jej czynu, dawał wyraz przekonaniu, że kontynuacja pierwotnego zaangażowania osoby zakłada konieczność związku wychowawczego opartego nie tyle na głoszeniu idei, co na ich współdoświadczaniu i dostosowywaniu się do poszczególnych wychowywanych i ich poziomu rozwoju. Stąd wychowujący chcąc zdobyć sympatię i zaufanie, musi się liczyć z konkretnymi realiami, a te tkwią zarówno we wnętrzu wychowywanego, jak i w środowisku, które w każdym momencie wywiera decydujący wpływ na życie danej osoby.

Z kolei "integralność" pedagogicznego przesłania Jana Pawła II, jak to już było sygnalizowane, zdaje się tkwić przede wszystkim w całościowym widzeniu człowieka i w zdolnej do zaofiarowania wszystkiego - kulturze miłości. Rozumiana jest ona jako zasada i prawo nieznające granic oraz katolickość wyrażająca się w zmyśle ekumenicznym i misyjnym, a także w życiu dla całego świata, w poczuciu uniwersalności perspektyw Kościoła. Wyraża się zarazem w woli dochowania wierności chrześcijańskim powinnościom. Integralność papieskiego ujęcia wychowania wyraża się w tym, że ogarnia ono właśnie całego człowieka i przestrzeń jego życia, zmierzając do krytycznego i systemowego ujęcia złożonej rzeczywistości, tak by mogła być intensywnie wykorzystywana w sposób odpowiedni dla człowieka, tzn. rozumny, wolny i odpowiedzialny.

Natomiast "wspólnotowość w realizacji" przesłania papieskiego gwarantuje skuteczność wychowania, bo opiera go na współdziałaniu podmiotów wychowujących, zakłada przynależność do konkretnego miejsca i ludzi, oraz bezwarunkowe przyjęcie innych. Poza tym otwiera się także na współdzielenie własnego istnienia, współżycie i pracę, poprzez którą osobowość wychowywanego osiąga całkowitą dojrzałość, wyrażającą się w postawie ofiarnej miłości, służbie na rzecz jedności i dyspozycyjności wobec autorytetu.

Przypisując papieskiemu wychowaniu przymiot "zdecydowanego jako gest", podkreśla się tę wyjątkową dla Ojca Świętego umiejętność podjęcia odważnej i jasnej inicjatywy wychowawczej opartej na tradycji chrześcijańskiej i doświadczeniu Kościoła, co wobec powszechnej mentalności, często przecież przeciwnej, a nawet wrogiej chrześcijańskim ideałom nie było i nie jest łatwe. Postawa taka kształtuje się na styku wiary i życia, przeżywanej teraźniejszości, uznawanej tradycji i krytyki przedstawiającej swe racje. Zakłada spójność w stosunku do ideału, potrzebę wspólnoty i chroni młodego człowieka od mentalnego zniewolenia. Nie pozwala na bezkrytyczne uleganie opinii publicznej tworzonej przez możnych tego świata.

³⁰ Są to określenia, jakie wezwaniu chrześcijańskiemu przypisuje ks. L. Giussani, zob. Siadami chrześcijańskiego doświadczenia, Warszawa - Struga - Kraków 1988, s. 77-101.

opr. aw/aw