Funkcja ambony

Ks. Bogusław Nadolski Ambona - stół słowa Bożego ISBN: 978-83-927267-2-2 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2008

Wybrane fragmenty Słowo wstępne Ambona - miejsce odczytywania słowa Bożego w liturgii Początki ambony Nazwy ambony Funkcja ambony Lektorium Kazalnica Symbolika ambony Kształt i dekoracja ambony

Funkcja ambony

Ambona to miejsce klasycznym lektur tekstów liturgicznych, służyła przede wszystkim do doczytywania Pisma Świętego a także śpiewu psalmu, rzadziej natomiast jako miejsce przepowiadania. Ambona stanowi topos liturgiczny proklamowanego słowa w celebracji misterium paschalnego.

A.Ambona to przede wszystkim przestrzeń liturgiczna diakona. Z ambony diakon;

- proklamował Ewangelię, zwrócony w kierunku północy- północ rozumiana była jako region przeciwnika Ewangelii. Yves de Chartres (zm. ok. 1117) rozwinął tę ideę twierdząc, że Ewangelia winny być głoszona przeciw pogaństwu, które reprezentuje północ, Karol Boromeusz wspomina, że Ewangelia winna być proklamowana z miejsca wyższego niż „lekcja”,

- w wigilię paschalna- Exultet- orędzie paschalne, zwrócony twarzą do zgromadzonych,

- wypowiadał także słowa skierowane do przystępujących do Komunii: Sancta sanctis- święte dla świętych,

- wyrażął wezwania modlitwy powszechnej, jako odpowiedź zgromadzonych na słowo Boże. Zadania diakona wypowiadane po opuszczeniu zgromadzenia przez katechumenów (odpowiedzi zgromadzenia, zajmowane postawy itp.) określa się mianem diakonika,

B. Ambona to także przestrzeń lektora i psalmisty.

Subdiakon odczytywał z ambony, zwrócony ku ołtarzowi, na drugim pomoście, czytanie listów apostolskich- ”lekcję”, trzeci pomost służył duchownym niższych święceń, którzy odczytywali inne księgi Pisma świętego, śpiewowi graduału i Alleluja (graduał najprawdopodobniej wywodzi się od gradus- stopnia, na którym kantor (nazywany canonicus psalmistae) stojąc wykonywał śpiew). W Historia persecutionis Africanae provinciae temporibus Geiserici-Storia della persecuzione vandalica in Africa 1, 13 (PL 58,197) biskupa Vittore di Vita ( Vita- miejscowość obok Bizancjum) zredagowana ok.486 — cenna ze względu na charakterystykę chrześcijańską w epoce inwazji wandali, czytamy ,że strzała trafiła psalmistę w krtań, gdy intonował Alleluja.

C. Poszerzona przestrzeń ambony.

O ambonie dla odczytywania listów pasterskich biskupów jest rzadko mowa!.

W bizantyjskiej liturgii ambona służyła różnym celom: czytaniu świętych tekstów, wykonywaniu śpiewu trishagionu, przepowiadaniu słowa, udzielania błogosławieństwa na cztery strony świata świeżo poświęconym myronem, ogłaszaniu dat ruchomych świat, w Konstantynopolu na ambonie dokonywano koronacji cesarzy (610- koronacja Herakliusza, 796 -Stauracjusza; ogłaszano odniesione zwycięstwa, zarządzenia, ogłaszano zwołanie soboru, (518- wspomniany jest wypadek wyznania przez biskupa swoje ortodoksji- dla uspokojenia wiernych.

Na Zachodzie Karol Wielki polecił ogłosić z ambony promowanie niewolników do święceń (Capitularia 1,1, n.210, PL 97,727..

D.Ambona to również przestrzeń biskupa i prezbitera

Ambona nie była pulpitem mówcy, chociaż Jan Chryzostom zaznacza, że siedząc na ambonie nauczał- relacje nie są zgodne Sokrates i Sozimus używają dwóch słów na oznaczenie tego samej rzeczy, Sokrates(Historia ecclesiastica 1,VI,c V) mówi, że Jan Chryzostom siedział na ambonie, podczas gdy przy innej okazji Sozimus (Zosomen) zauważył, że Jan Chryzostom aby być bardziej słyszany przez zgromadzonych, którzy się cisnęli, przepowiadał siedząc na bemie lektorów (Historia ecclesiastica 8,5,2 Sozimus), podobnie Paulin biskup Noli- ascenso tribunali, ex more salutavit populum- wszedłszy na ambonę, jak zwykle pozdrowił zebranych ( Acta sanctorum junius t.XIV,172). Celebrans przepowiadał słowo Boże z miejsca przewodniczenia, lub od cancelli stąd określenie niemieckie Kanzel, kazalnica. Pierwszy Augustyn i Jan Chryzostom mówią nie o tronie biskupa (katedra), lecz o ambonie. Decydowały przede wszystkim względy akustyczne

Zasadniczo miejscem dla biskupa w liturgii była cathedra- w pewien sposób przedłużenie ambony.

opr. aw/aw