Woda święcona i woda w liturgii

W sposób szczególny ten znak występuje w liturgii chrzcielnej. Kulminacyjnym momentem liturgii chrzcielnej jest zanurzenie lub polanie głowy dziecka wodą. Obrzędy przypominają nam, że powinna to być woda naturalna i czysta. Obmycie wodą i towarzyszące mu słowa formuły chrzcielnej stanowią tak zwaną materię i formę sakramentu chrztu świętego. Poprzez te działania człowiek zostaje zanurzony w śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa, dzięki czemu jest oczyszczony od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego i osobistego i staje się przybranym dzieckiem Boga.

Woda należy do elementów szczególnie uprzywilejowanych i potrzebnych w życiu każdego człowieka. Ona oczyszcza i orzeźwia, daje życie człowiekowi, zwierzętom i roślinom. Jest niezbędna w zachowaniu codziennej higieny. Bez wody niepodobna wyobrazić sobie życie i pewnie dlatego znalazła swoje miejsce jako element kultu we wszystkich religiach. W różnych rytach religii pogańskich stanowiła  narzędzie ożywiania, odmładzania i uzdrawiania.

Również Pan Bóg przydzielił wodzie wyjątkowe znaczenie w historii zbawienia. W Piśmie świętym posiada bardzo szerokie znaczenie. Najpierw jest ona symbolem Ducha Świętego i Jego mocy stwórczej oraz znakiem ożywienia i wierności Boga swojemu ludowi (Rdz 1,7; Ps 148, 4). Bóg daje pić wszystkim, którzy są spragnieni. Woda jest symbolem błogosławieństwa, szczęścia i ożywczej mocy Boga (Hi 12, 15; Ps 104, 10-6; Kpł 26, 4; Wj 13, 17- 14,31). Z drugiej strony, woda jest także znakiem oczyszczającej pokuty. W znaku potopu i zagłady wojsk egipskich w Morzu Czerwonym stała się symbolem zniszczenia i śmierci (Wj 14). Do tych wydarzeń i symbolicznych znaczeń nawiązuje modlitwa poświęcenia wody chrzcielnej.

Szczególnego znaczenia nadał wodzie Jezus, przyjmując chrzest w rzece Jordan. To wydarzenie uznawane jest przez Kościół jako ustanowienie sakramentu chrztu świętego. Chrzest Chrystusa w Jordanie zawiera wszystkie najważniejsze elementy chrztu, który jest udzielany dzisiaj przez Kościół. Jezus zanurzył się w wodach Jordanu, co było znakiem przyjęcia na siebie grzechów wszystkich ludzi. Następnie z otwartego nieba zstąpił na Niego Duch Święty i dał się słyszeć głos Ojca: „Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie” (Mt 3, 17). Przyjmując sakrament chrztu człowiek zostaje oczyszczony z wszystkich grzechów i otrzymuje w darze Ducha Świętego, przez co staje się umiłowanym dzieckiem Bożym.

W starożytności chrześcijańskiej udzielano chrztu przez trzykrotne zanurzenie i wynurzenie się ze źródła chrzcielnego. Zanurzenie w wodzie oznaczało śmierć dla grzechu, a wynurzenie z wody było znakiem narodzin do nowego życia dziecka Bożego. Zanurzenie i wynurzenie z wody było także znakiem uczestnictwa chrzczonego w śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Aktualne przepisy liturgiczne zachęcają do udzielania chrztu przy chrzcielnicy, bo wtedy istnieje możliwość wykorzystania tych wymownych znaków.

Woda chrzcielna nabiera nadprzyrodzonej mocy dzięki modlitwie poświęcenia. W najważniejszej części tej modlitwy kapłan zwraca się do Boga tymi słowami: „Prosimy Cię, Panie, niech przez Twojego Syna zstąpi na tę wodę moc Ducha Świętego, aby wszyscy, przez chrzest pogrzebani razem z Chrystusem w śmierci, z Nim też powstali do nowego życia”. Poświęcona woda staje się znakiem mocy i obecności Ducha Świętego.

Warto zauważyć, że woda święcona towarzyszy nam przez całe życie. Obecność poświęconej wody przy wejściu do kościoła i kreślony znak krzyża przypomina i odnawia wydarzenie naszego chrztu oraz wszystkie łaski, które wtedy stały się naszym udziałem. Podobne znaczenie ma obrzęd pokropienia poświęconą wodą uczestników Mszy świętej. Obrzęd ten nazywamy aspersją. Do chrztu nawiązuje także obrzęd pokropienia wodą świeconą zmarłego w liturgii pogrzebowej.

Wielkie znaczenie ma obrzęd błogosławieństwa wody chrzcielnej oraz pokropienie nią wiernych podczas liturgii Wigilii Paschalnej. Odnawiane przyrzeczenia chrzcielne oraz pokropienie wodą wszystkich zgromadzonych na liturgii przypomina przyjęty chrzest. Szczególnie wymownym znakiem wielkanocnym staje się woda, gdy w czasie Wigilii Paschalnej udziela się sakramentu chrztu. 

Jeszcze do niedawna można było znaleźć poświęconą wodę w specjalnych naczyniach umieszczanych przy drzwiach naszych domów. Wchodząc i wychodząc z domu, tą wodą czyniliśmy znak krzyża, który również nawiązywał do przyjętego chrztu. Uświadamiał nam, że jesteśmy chrześcijanami i w codziennym życiu, pracy i nauce powinniśmy dawać świadectwo o Jezusie Chrystusie i o tym, że jesteśmy dziećmi Bożymi. Poświęconą wodą znaczyli rodzice swoje dzieci, które udawały się do szkoły lub wybierały się w podróż. Przypominało to, że w naszej codzienności towarzyszy nam i strzeże nas Jezus Chrystus. Może warto ten znak odnowić i umieścić go z powrotem w naszych domach?    

Tekst pochodzi z książki ks. prof. Dariusza Kwiatkowskiego, Zaczerpnąć ze źródła wody życia. W świecie liturgicznych znaków, Kalisz 2007

opr. mg/mg