Symbolika (VIII)

Obrzędy liturgiczne składają się z czynności (np. polanie chrzczonego wodą), którym towarzyszą słowa. Słowo występujące w liturgii zawsze uważano za znak główny, podstawowy i zasadniczy. Słowo stosowane w obrzędach liturgicznych ma różne formy. Niektóre z nich wspomnimy.

Modlitwa Pańska

Modlitwę tę ułożył Pan Jezus, stąd jej nazwa: „Modlitwa Pańska” i nauczył jej swoich uczniów. Tekst tej modlitwy przekazali nam Ewangeliści: św. Mateusz (6,9-13) i św. Łukasz (11,2-4) w swoich Ewangeliach. Korzystamy z tekstu przekazanego nam przez św. Mateusza. Jest w tej modlitwie siedem próśb. Pierwsze trzy odnoszą się do Boga. Błagamy w nich o stałość i rozszerzenie się wiary w Boga i Jego królowanie nad światem, które urzeczywistnia się wówczas, gdy postępujemy zgodnie z wolą Boża wyrażoną w przykazaniach, w Dobrej Nowinie głoszonej przez Chrystusa. Cztery następne prośby powinny być wyrazem naszego dziecięcego zawierzenia dobremu Bogu. Błagamy w tych prośbach o nasze codzienne potrzeby, jak chleb i o to wszystko, co pomaga żyć godnie. Prosimy też o przebaczenie naszych win, bo i my przebaczamy tym, którzy nas skrzywdzili, a także o pomoc w ciężkich doświadczeniach duchowych oraz o ratunek, gdy szatan lub jakiekolwiek zło nam zagrozi.

„Ojcze nasz” stało się ulubioną modlitwą chrześcijan. Odmawiali ją codziennie: rano, w południe i wieczorem. Postrzegano tę modlitwę jako odpowiednią do przygotowania się na godne przyjęcie Komunii Świętej. Między innymi św. Cyprian, Tertulian, Orygenes w prośbie o chleb powszedni widzieli prośbę o Eucharystię w nawiązaniu do cudownego rozmnożenia chleba i wygłoszonej po tym wydarzeniu mowy eucharystycznej Chrystusa w Kafarnaum. Pan Jezus zapowiedział, że da chleb, którym jest On sam. Kto Go będzie przyjmował, nie umrze na wieki, będzie miał życie wieczne (J 6,1-71).

Obecnie Modlitwa Pańska występuje w naszej liturgii we Mszy Świętej w obrzędach Komunii Świętej (przygotowanie do godnego przyjęcia Chrystusa w Eucharystii) oraz w głównych godzinach „Liturgii Godzin”: Jutrzni i Nieszporach. Od tej modlitwy tradycyjnie rozpoczynamy naszą codzienną modlitwę: poranną i wieczorną zwaną pacierzem.

Pozdrowienie Anielskie

„Zdrowaś Maryjo” w pierwszej swojej części jest tekstem biblijnym. Archanioł Gabriel powiedział do Maryi przy zwiastowaniu: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski. Pan z tobą” (Łk 1,28), zaś św. Elżbieta: „Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony jest owoc twojego łona” (Łk 1, 42). Dodano później imię Jezus. Druga część modlitwy jest wytworem pobożności chrześcijan: „Święta Maryjo Matko Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen”. Używany obecnie przez nas tekst „Pozdrowienia Anielskiego” został zatwierdzony przez papieża św. Piusa V w związku z wprowadzaną przez niego reformą potrydencką brewiarza w roku 1568. W tej modlitwie oddajemy naszą cześć Najświętszej Maryi Pannie, jako Matce Zbawiciela i prosimy Ją o opiekę nad nami w naszej wędrówce do domu Ojca, a szczególnie w godzinie odejścia z tego świata do wieczności.

Skład Apostolski

Przez modlitwę tę należy rozumieć Apostolskie Wyznanie Wiary lub Symbol Wiary. Według legendy wywodzącej się z IV wieku Apostołowie rozchodząc się z Jerozolimy na głoszenie Ewangelii całemu światu zebrali w jedno prawdy chrześcijańskiej wiary. Ponieważ było 12 Apostołów, w tym tekście podkreślano 12 artykułów wiary. Oczywiście „Skład Apostolski” zawiera prawdy wiary głoszone przez Apostołów. Obecna forma „Składu” powstała w wieku III. Początkowo istniały dwie formy wyznania wiary: pierwsza zawierała formę trynitarną, czyli wyznanie wiary w Trójcę Świętą, druga natomiast odnosiła się do Chrystusa i była wyznaniem wiary w Jego bóstwo. Około 200 r. teksty te połączono razem i tak powstał „Skład Apostolski”. Jest on częścią składową codziennej naszej modlitwy - pacierza.

We Mszy Świętej stosujemy dłuższy tekst, zwany „Symbolem Wiary Nicejsko-Konstantynopolitańskim”. Został on zatwierdzony na Soborze Powszechnym w Nicei (325 r.) i potwierdzony w Konstantynopolu (381). Obecnie wyznanie wiary (w Kościele zachodnim od roku 1014 wprowadzone przez papieża Benedykta VIII) stosujemy we Mszy Świętej we wszystkie niedziele i uroczystości. Celebrans mógłby zastosować wyznanie wiary w innych Mszach Świętych (poza niedzielami i uroczystościami), gdy byłaby to jakaś uroczysta celebra, np. w rocznicę przyjęcia sakramentu bierzmowania.

Litania

Słowo „litania” pochodzi z języka greckiego i oznacza „prośbę” kierowaną do Boga. Przez „litanię” rozumiano też procesje błagalne organizowane już w starożytności chrześcijańskiej.

Najstarszą litanią jest Litania do Wszystkich Świętych. Na Wschodzie stosowaną już ją w wieku IV, natomiast w Kościele zachodnim od wieku VII. W liturgii tę litanię odmawia się w Wigilię Paschalną z racji udzielanego chrztu (włączenie do wspólnoty świętych), a także podczas świeceń: diakonatu, prezbiteratu i biskupstwa. Błagamy wówczas Świętych o wstawiennictwo w intencji święconych. Tę litanię stosuje się także przy poświęceniu kościoła lub ołtarza.

Kościół katolicki oprócz wyżej wspomnianej litanii zatwierdził do kultu następujące litanie:

Loretańska do Najświętszej Maryi Panny (zatwierdził ją papież Sykstus V w roku 1587).

Litania do Imienia Jezus zatwierdzona w roku 1862.

Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa zatwierdzona w roku 1899.

Litania do św. Józefa zatwierdzona w roku 1909.

Litania do Najdroższej Krwi Pana Jezusa zatwierdzona w roku 1960 przez bł. papieża Jana XXIII. (cdn).

Ks. Stanisław Hołodok

opr. ab/ab