Jak spowiada się chrześcijanin tradycji wschodniej?

Józef Augustyn SJ, ks. Stanisław Cyran , (red.)

SZTUKA SPOWIADANIA

Poradnik dla Księży

ISBN: 83-7318-591-7

wyd.: WAM 2005

Marek Blaza SJ

Jak spowiada się chrześcijanin tradycji wschodniej?

Częstokroć chrześcijanie wschodni w nieco inny sposób spowiadają się niż rzymscy katolicy, bo trzeba pamiętać, że nieco inaczej zostali oni nauczeni spowiadania się i kapłan rzymskokatolicki powinien to uszanować: np. tego rodzaju penitent mówi, kiedy była jego ostatnia spowiedź, ale bywa, że już nie mówi: „grzechu nie zataiłem, pokutę wypełniłem”. Jednak gdyby penitent obrządku wschodniego grzech zataił lub pokuty nie wypełnił, wspomni o tym podczas wyznawania grzechów.

Podczas wyznawania grzechów spowiednik powinien pamiętać, że wschodni chrześcijanin ma zwykle sumienie raczej wąskie niż szerokie (co nie znaczy, że ma od razu sumienie skrupulanckie) i czasem spowiada się nie tylko z grzechów, ale i z pokus, których doświadczył. Grzech w teologii wschodniej jest bowiem pojmowany szerzej niż na Zachodzie i nawiązuje do biblijnego słowa hamartía. Dlatego na Wschodzie grzech nie jest pojmowany jedynie jurydycznie, tak jak na Zachodzie, ale jest rozumiany jako błądzenie, pomyłka, chybienie celu, nieporozumienie, utrata, zaniedbanie. Stąd też w teologii wschodniej mówi się o grzechach świadomych i nieświadomych, dobrowolnych i mimowolnych. I ze wszystkich tych rodzajów grzechu ludzie niejednokrotnie zwykli się spowiadać.

Ważne jest tutaj, aby spowiednik nie starał się „rozszerzać” sumienia penitenta, chyba że chodzi o skrupulanta. Również chrześcijanin wschodni przywiązuje większą wagę do postu w piątek, a czasem też w środę, w okresie wielkiego postu czy innych okresów i dni postnych. W dni postne wschodni chrześcijanie powstrzymują się częstokroć nie tylko od pokarmów mięsnych, ale także nie spożywają nabiału: nie piją mleka, nie jedzą sera i jajek. W dni postne często przestrzegają też postu ilościowego, np. jeden posiłek do syta dziennie. Nieprzestrzegania postu przez wschodniego chrześcijanina spowiednik nie powinien lekceważyć, bo dla tego penitenta ten grzech jest poważnym wykroczeniem.

Wreszcie wielu wschodnich chrześcijan (zwłaszcza starszych) przystępuje często do spowiedzi, nawet co kilka dni. Wcale nie chodzi o to, że są oni skrupulantami, ale zostali nauczeni, że ze względu na szacunek do Eucharystii, którą często przyjmują, często winni się spowiadać. W tej kwestii utarł się zwyczaj obowiązujący w wielu katolickich Kościołach wschodnich, iż po odbytej spowiedzi można przystępować do Komunii św. codziennie, ale co najwyżej przez miesiąc. Potem niezależnie od jakości i ilości popełnionych grzechów należy znów przystąpić do spowiedzi. Z kolei w niektórych parafiach Kościołów wschodnich księża przed sprawowaniem Eucharystii codziennie spowiadają się jeden przed drugim, co bardzo buduje wiernych.

Przy spowiedzi kapłana czy diakona Kościoła wschodniego warto zapytać, czy jest on mnichem czy celibatariuszem, czy też jest żonaty. Przy spowiedzi kleryka warto zapytać, czy chce być celibatariuszem czy też chce się ożenić, a jeśli tak, to można np. zapytać, czy ma dziewczynę. Natomiast w żadnym wypadku nie należy starać się przekonywać takiego duchownego czy kleryka, że celibat jest lepszy od bycia żonatym księdzem, bo przynajmniej w pośredni sposób podważałoby to potwierdzoną przez Kościół katolicki czcigodną dyscyplinę Kościołów wschodnich dotyczącą możliwości bycia żonatym prezbiterem i diakonem.

Tak samo nie należy okazywać zdziwienia, a tym bardziej gorszyć się, że kleryk Kościoła wschodniego ma dziewczynę albo że kapłan czy diakon ma żonę czy dzieci. Jeśli bowiem kapłani, diakoni i klerycy Kościołów wschodnich przychodzą do spowiedzi do kapłana rzymskokatolickiego, oznacza to, że liczą na jego otwartość, zrozumienie, mądrość i kompetencję. Warto tu dodać, że w niektórych katolickich Kościołach wschodnich kandydatów do święceń prezbiteratu obowiązuje celibat ustanowiony przez prawo partykularne (np. w Ormiańskim Kościele Katolickim).

opr. aw/aw