Jaki sens zawiera w sobie Pieśń nad Pieśniami?

Roland E. Murphy, O. Carm.

Odpowiedzi na 101 pytań o Psalmy i inne pisma

Transliteracja hebrajskich terminów jest uproszczona, aby ułatwić czytelnikowi ich wymowę. Teksty biblijne polskiego tłumaczenia pochodzą przede wszystkim z Biblii Tysiąclecia (Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 2000, wyd. V). W przypadkach kiedy skorzystano z innego tłumaczenia zostało to zaznaczone.

Copyright © Wydawnictwo WAM 2003

PYTANIE 44. Jaki sens zawiera w sobie Pieśń nad Pieśniami?

Ktoś może zadać pytanie: jaki jest sens poezji miłosnej? Kiedy mężczyzna pisze wiersz lub śpiewa dla kobiety jakąś piosenkę — lub odwrotnie — to sens tego tkwi w wyrażonych uczuciach pragnienia, radości, przedstawiania ukochanej, pożądania, w motywach obecności i nieobecności ukochanego/ukochanej i w wielu innych odcieniach języka miłości. Można nazwać to celebracją ludzkiej miłości erotycznej. Ten typ literatury był obecny zarówno w czasach starożytnych, jak też istnieje również w naszych czasach. Egipska poezja miłosna bardzo przypomina Pieśń nad Pieśniami. Zostało opublikowane kilka zbiorów egipskiej poezji miłosnych, i ich podobieństwo do Pieśni nad Pieśniami jest oczywiste. Łączy je „wspólna atmosfera zmysłowej przyjemności: patrzenia, słuchania, dotyku, zapachu, smaku. Opisują one kontekst miłosny w terminach perfum, korzeni, owoców i kwiatów, drzew i ogrodów” (R.E. Murphy, The Song of Songs: A Commentary [Hermeneia; Minneapolis: Fortress, 1990] 46). W egipskiej poezji miłosnej zakochani mówią do siebie „bracie” i „siostro”. W Kantyku kobieta jest nazywana „moja siostra, moja oblubienica”. Najbardziej uderzająca różnica pomiędzy poezją miłosną Egiptu i Izraela polega na tym, że w egipskiej mamy do czynienia z oddzielnymi utworami, a nie z całością połączoną w formie dialogu. Mężczyzna i kobieta nie mówią nawzajem do siebie, ale o sobie. Na tym polega zasadnicza różnica w porównaniu z dialogicznym charakterem Pieśni nad Pieśniami.

To porównanie pomaga nam poznać sens Pieśni nad Pieśniami. Mówi ona o ludzkiej miłości erotycznej. Na potwierdzenie tego wystarczy przeczytać początkowe wiersze Pieśni nad Pieśniami: „Niech mnie ucałuje pocałunkami swych ust”.

Co tkwi za zbiorem tych pieśni (pozostawmy na boku problem ich datowania)? Ta księga jest czymś więcej niż przypadkową antologią. Jest wystarczająco dużo elementów, aby wskazać, że redaktor (którym mógłby być autor, lub główny autor) nadał swemu dziełu pewną a swemu przesłaniu określoną jedność. Kto odpowiada za przekazywanie i zachowanie Pieśni nad Pieśniami? Można nad tym spekulować, ale kilku współczesnych biblistów wskazało na tradycje mądrościową jako na środowisko najbardziej właściwe dla ideałów Kantyku. W innych miejscach w Biblii miłość pomiędzy mężczyzną i kobitą jest postrzegana w terminach prokreacji. Kantyk wypełnia lukę w nauczaniu mądrościowym poprzez podkreślanie radości jaką mężczyzna i kobieta znajdują nawzajem w sobie. Na przykład najbardziej dyskutowanym problemem kobiety w Księdze Przysłów jest pouczenie sformułowane w terminach ostrzeżenia przed „obcą” kobietą. Tekst 5, 15-20 jest tu wyjątkiem, a jego słownictwo przypomina Pieśń nad Pieśniami. Jedno z powiedzeń w Izraelu podkreślało znaczenie miłości małżeńskiej:

opr. aw/aw