Wieki Ciemne

ks. Tomasz Jelonek Kultura Grecka a Stary Testament ISBN: 978-83-7720-184-8 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2011

Wybrane fragmenty Wprowadzenie DZIEJE GREKÓW I ICH KULTURY Kultura minojska Kultura cykladzka Kultura mykeńska Wieki Ciemne Epoka archaiczna KSIĘGI JUDYTY I ESTERY

Wieki Ciemne

Okres dziejów Grecji pomiędzy dwunastym a ósmym wiekiem przed Chrystusem określa się mianem Wieków Ciemnych. Jest to okres wyraźnego regresu, wyludnienia, zubożenia i zaniku pisma.

W jedenastym wieku Dorowie, jedno z trzech głównych plemion starożytnych Greków, najechali teren Grecji właściwej z Epiru, zajęli większą część Peloponezu i, przez Morze Egejskie dotarli do Anatolii, gdzie wywalczyli dla siebie niewielkie terytorium. W wieku dziewiątym legendarny król Likurg założył Spartę, nadał jej prawa i utworzył ustrój spartański. Sparta była obrońcą wszystkich Dorów[20].

O Likurgu i ustanowionych przez niego prawach z wielkim uznaniem pisał Ksenofont, (430 — 355 przed Chrystusem) w swym dziełku pod tytułem Ustrój polityczny Sparty. Miedzy innymi czytamy tam:

Likurga zaś, twórcę ich praw, którym zawdzięczają pomyślność, nie tylko podziwiam, ale i w najwyższym stopniu uważam za mędrca. Nie naśladując bowiem innych państw, lecz stwarzając system odmienny od tego, co inni posiadają, zapewnił ojczyźnie pomyślność[21].

W wieku dziesiątym do Anatolii migrowali także Jonowie i Eolowie. Jonowie nadali nazwę Joni krainie na zachodnim brzegu Anatolii, a ogólnie cieszyli się opinią intelektualistów i artystów, mało interesującymi się sprawami wojskowymi[22]. Eolowie natomiast, odznaczający się silnymi tradycjami poetyckim, zajęli najpierw wyspę Lesbos, a potem w Anatolii, Eolię, leżącą na północ od Joni[23].

W tym okresie rozpoczęła się stopniowa zmiana ustroju rodowego, na organizacje miasta-państwa[24]. Również stopniowo brąz ustępuje miejsca żelazu, prawdopodobnie wpłynął na to brak odpowiedniej ilości miedzi i cyny, spowodowany ograniczeniem kontaktów handlowych ze światem zewnętrznym. Żelazo natomiast występowało w wielu miejscach na terenie Grecji. Kolejnym ważnym wydarzeniem, jakie wiąże się z Wiekami Ciemnymi jest powstanie wielu sanktuariów, jakie w późniejszych czasach odgrywać będą bardzo ważną rolę w życiu religijnym Greków. Najważniejsze z nich to Dodona, Thermon i Delfy w Grecji środkowej, Olimpia na Peloponezie, sanktuarium Apolla na Delos i świątynia Hery na Samos.

[20] Por. D. Sacks, Encyklopedia świata starożytnych Greków, przełożyła D. Mickiewicz-Morawska, Warszawa 2001, s. 120-121.

[21] Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, opracowane pod kierunkiem R. Kuleszy (Akme. Studia historica 1/2008), Warszawa 2008, s. 14-15.

[22] Por. D. Sacks, Encyklopedia świata starożytnych Greków, dz. cyt., s. 198.

[23] Por. Tamże, s. 131-132.

[24] Por. Grecja. Kultura egejska, dz. cyt., s. 27.

opr. ab/ab