Jeden chrzest

Temat chrztu pojawia się we wszystkich dialogach ekumenicznych, prowadzonych na forum międzynarodowym czy w Polsce. Kościół katolicki w Polsce prowadził rozmowy na ten temat ze wszystkimi Wspólnotami zrzeszonymi w Polskiej Radzie Ekumenicznej. Po latach dyskusji, wzajemnego poznawania się i przełamywania barier niezrozumienia sześć Kościołów należących do Polskiej Rady Ekumenicznej (ewangelicko-augsburski, ewangelicko-metodystyczny, ewangelicko-reformowany, polskokatolicki, starokatolicki mariawitów, prawosławny) i Kościół rzymskokatolicki wypracowały wspólny dokument na temat chrztu: „Sakrament chrztu znakiem jedności. Deklaracja Kościołów w Polsce na progu trzeciego tysiąclecia”. Został on podpisany 23 stycznia w świątyni ewangelicko-augsburskiej pw. Świętej Trójcy w Warszawie przez zwierzchników Kościołów członkowskich Polskiej Rady Ekumenicznej i przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski kard. Józefa Glempa jako zwierzchnika Kościoła katolickiego. Dzień wcześniej — 22 stycznia — w obecności goszczącego w Polsce patriarchy ekumenicznego Konstantynopola Bartłomieja I — deklarację podpisał prawosławny metropolita Warszawy i całej Polski abp Sawa.

Dwustronne dialogi teologiczne między Kościołem katolickim a Wspólnotami zrzeszonymi w Polskiej Radzie Ekumenicznej toczyły się od ponad 20 lat. Zasadnicze rozmowy, zakończone przyjęciem protokołów końcowych na temat chrztu, odbywały się w latach 1978—1979. Już wówczas teologowie katoliccy i większości innych Kościołów chrześcijańskich (poza baptystami i przedstawicielami nieistniejącego już Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego) stwierdzili zgodność w zakresie doktryny i praktyki chrztu. Podpisana ostatnio deklaracja kończy dyskusję na temat sakramentu chrztu, przezwyciężając jednocześnie pierwszą przeszkodę w dalszym dialogu ekumenicznym w naszym kraju.

Znak jedności

Dokument wyraża wspólną dla jego sygnatariuszy teologię chrztu oraz zasadniczą zgodność w sposobie udzielania tego sakramentu. Kościoły chrześcijańskie w Polsce zgodziły się, że chrzest święty, ustanowiony przez samego Zbawiciela, wciela w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, obmywa z grzechu pierworodnego i z wszystkich grzechów (jeśli przyjmuje go osoba dorosła) oraz jednoczy ochrzczonego z Chrystusem. Sakrament chrztu wprowadza przyjmującego go do wspólnoty Kościoła, jednocząc wierzących między sobą. Dlatego też wszyscy chrześcijanie są wspólnie odpowiedzialni za świadectwo, jakie składają przed światem jako uczniowie jednego Pana. Podpisanie deklaracji na temat chrztu stanowi właśnie wspólne świadectwo jedności oraz ważny znak jednoczenia się Kościoła.

Wspólnoty przyjmujące wspólny dokument na temat chrztu uznały, że sakrament ten przyjmuje się tylko raz — nie może więc być powtarzany. Uznając, że jest on fundamentem wszystkich Kościołów chrześcijańskich, zgodziły się, by chrzest udzielony w jednym z nich był uznawany za ważny także w innych. W praktyce oznacza to, że nie będzie już przypadków powtórnego udzielania chrztu w razie przejścia członka jednego Kościoła do innego. Różnice istniejące w sposobie sprawowania tego sakramentu, np. praktyka chrztu niemowląt lub tzw. chrztu wierzących (udzielania go jedynie osobom dorosłym), udzielanie przez zanurzenie w wodzie lub polanie nią, osoba szafarza (dopuszczenie do udzielania chrztu tylko kapłanów lub także osób świeckich) potraktowano jako dopuszczalne bogactwo różnorodności, nie wpływające na pojmowanie istoty i znaczenia sakramentu chrztu.

Oprócz baptystów

Komentatorzy tego wydarzenia odmowę podpisania deklaracji przez Kościół Chrześcijan Baptystów najczęściej uzasadniają brakiem z ich strony zgody na chrzest niemowląt. Tymczasem przyczyna postawy baptystów tkwi głębiej — w odrębnej od innych Kościołów chrześcijańskich w Polsce teologii i praktyce chrztu.

Baptyści nie przypisują sakramentowi chrztu skutków, o których uczą sygnatariusze deklaracji, a więc: wcielenia w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, obmycia z grzechów, zjednoczenia z Chrystusem i Jego Kościołem. Ich zdaniem, to wszystko staje się udziałem chrześcijanina jedynie dzięki działaniu Słowa Bożego i Ducha Świętego w wierzącym, które są niezależne od jakiegokolwiek czynu człowieka czy Kościoła, a więc także od chrztu. Wszelkie dzieła Boże w człowieku dokonują się nie w następstwie chrztu, ale jako jego warunek. Poprzedzają chrzest, a nie są jego skutkami. Chrzest — według teologii baptystów — ma być świadectwem przemiany, jaka dokonała się w człowieku — jego nawrócenia — dlatego nie może być udzielany niemowlętom. Baptyści nie zgadzają się również na inny niż przez zanurzenie sposób udzielania tego sakramentu.

Jedność — to pojednana różnorodność

Przyjęcie przez Kościoły w Polsce uzgodnionego stanowiska na temat chrztu można potraktować jako początek nowego etapu w dziejach ruchu ekumenicznego w Polsce — etapu dawania wspólnego świadectwa jedności Kościoła Chrystusowego. Jedność Kościoła nie musi przecież oznaczać jedności organizacyjnej — jak zauważył bp Jan Szarek z Kościoła ewangelicko-augsburskiego, prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, podczas nabożeństwa, w trakcie którego podpisano deklarację o wzajemnym uznaniu chrztu. „Możemy żyć obok siebie w jedności w Chrystusie i w pojednanej różnorodności” — powiedział. W naszych czasach czytelnym znakiem ekumenizmu jest wspólne działanie i świadectwo.

→Tekst deklaracji

opr. mg/mg