Ludzkie dzieje Boskiej istoty

ks. Wacław Hryniewicz, Karol Karski, ks. Henryk Paprocki Credo. Symbol wspólnej wiary ISBN: 978-83-240-1098-1 wyd.: Wydawnictwo ZNAK 2010

Spis wybranych fragmentów Synostwo i preegzystencja 102 Ks. Henryk Paprocki (102), Karol Karski (106), Ks. Wacław Hryniewicz (108) Ludzkie dzieje Boskiej istoty 112 Ks. Henryk Paprocki (112), Ks. Wacław Hryniewicz (116), Karol Karski (118) Tajemnica Wcielenia 120 Ks. Wacław Hryniewicz (120), Karol Karski (123), Ks. Henryk Paprocki (127) Dziewictwo Maryi 131 Ks. Henryk Paprocki (131), Ks. Wacław Hryniewicz (132) Współcześni teologowie protestanccy o naturze Chrystusa 134 Karol Karski (134) Krzyż 137 Karol Karski (137), Ks. Henryk Paprocki (141), Ks. Wacław Hryniewicz (145) Noc Szeolu 149 Ks. Henryk Paprocki (149), Ks. Wacław Hryniewicz (151)

Karol Karski

Ludzkie dzieje Boskiej istoty

Zrodzony z Ojca przed wszystkimi wiekami, współistotny Ojcu. Wantuła interpretuje ten fragment drugiego artykułu wiary następująco: Bóg jest wieczny, przedczasowy i ponadczasowy. W owym absolutnym bycie było coś od początku zrodzonego. Był to Logos, czyli Boska myśl. Nie należy owej myśli ujmować jako pojęcia, tylko jako byt. Między ową Boską myślą — Słowem (Logosem) — a Bogiem zachodzi stosunek rzeczywistego synostwa. Ten stosunek jest odwieczny, nie czasowy. Nie może więc być mowy o stworzeniu, lecz jedynie o zrodzeniu. To też właśnie zostało wypowiedziane w Credo nicejsko-konstantynopolitańskim w słowach: „z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami”³³.

Wantuła proponuje, by słowa z Ewangelii Jana: „Bogiem było Słowo” oddawać raczej, że „było Ono Boskiej istoty”. W słowach tych zawarta jest ta sama myśl, którą Credo wyrazi w słowach: homooúsios to Patrí — „tej samej istoty co Ojciec, jednej istoty z Ojcem”. Gdy tłumaczymy, że „Bogiem było ono Słowo”, narażamy się na niebezpieczeństwo identyfikacji Logosu z Ojcem. Logos jest pomyślany jako samodzielny byt w Bogu. O tym bycie powiedziano, że On był. Nie dopiero stał się, lecz był. Istotną cechą Logosu odróżniającą go od wszystkiego oprócz Boga był jego wieczny byt. Logos jest na równi z Bogiem wieczny, gdyż jest On Boskiej istoty, Bogiem. Słowo to zostało zrodzone z Boga. To nie jest jakaś własność Boża, siła, moc, energia nieosobowa, lecz samodzielna istność u Boga, w Bogu. Gdybyśmy przetłumaczyli Logos jako „myśl”, jak to niektórzy teolodzy czynią, myśl nasza nadążyłaby łatwiej za myślą na przykład Jana i ułatwiła zrozumienie myśli wyrażonej w Credo nicejsko-konstantynopolitańskim³⁴.

Wantuła przypomina, że rozważania na temat stosunku Syna do Ojca prowadzone były w pierwszych wiekach w kategoriach filozofii hellenistycznej. W dobie Credo nicejskiego wstawiono jednak na miejsce „Logosu” termin „Syn”. W ten sposób został usunięty niechrześcijański element filozoficzny. Syn więc jest zrodzony z Ojca przed wiekami i jako odwieczny Bóg jest jednej istoty z Ojcem. Zrodzenie to jest Bożą tajemnicą. Jest ono „wewnętrznym” dziełem Boga, a nie „zewnętrznym” — jak stworzenie świata i człowieka. Zrodzenie Syna było wewnętrznym dziełem Boga, które pozostało w Bogu. Autor cytuje w tym kontekście słowa Lutra, który miał powiedzieć: „Jak to się odbywa, niech pozostanie kwestią wiary (...), gdyż wszyscy, którzy chcieli tego dociec, skręcili sobie na tym kark”³⁵.

Teolog polski zwraca uwagę, że termin „Światłość ze Światłości” ma uzasadnienie biblijne. Chrystus nazwany jest światłem w Ewangelii Jana 1, 4; 1, 9; 8, 12. Światło wyłania się ze światła i jest światłem. Źródłem światła jest Bóg. Tak jak światło wyłoniło się ze źródła światła i jest nim, tak Jezus Chrystus wyłonił się z Boga, z istności i z istoty Bożej. Myśl ta wyrażona jest konkretniej, aby nie można było jej fałszywie interpretować, w następnym zdaniu: „Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego”. Jezus Chrystus jest Bogiem, bo jest zrodzony z istoty Bożej. Nie jest On Bogiem w jakimś innym znaczeniu — wtórnym Bogiem, lecz prawdziwym, odwiecznym, absolutnym Bogiem. Jezus Chrystus jest Bogiem, ponieważ jest Synem Bożym, a nie inaczej. Aby jednak nie mogło być żadnej wątpliwości co do realnej, istotnej boskości Chrystusa, Credo posługuje się słynną odtąd formułą i orzeka, że Jezus Chrystus, Syn Boży jednorodzony, zrodzony odwiecznie z Boga Ojca, jest z Ojcem jednej i tej samej istoty³⁶. Grecki termin homooúsios współczesny przekład ewangelicki oddaje za pomocą słowa „współistotny”³⁷. W konkluzji Wantuła stwierdza: Syn jest jednej istoty z Ojcem, jest prawdziwym Bogiem, nieróżniącym się niczym co do istoty od Boga.

Symbol nicejsko-konstantynopolitański odrzuca i potępia błędną naukę Ariusza dotyczącą Syna Bożego i przyznaje Mu pełnię prawdziwej boskości. Ariusz czynił z Chrystusa Boga drugiego rzędu, wykluczając przez to doskonałe i pełne objawienie Boga i podważając zbawcze dzieło Syna Bożego³⁸.

Słowa „a przez Niego wszystko się stało” polski teolog interpretuje następująco: Syn Boży był pośrednikiem stworzenia. Doktrynę tę należy pojmować ściśle w związku z jednością Boga. Bóg Ojciec jest stworzycielem nieba i ziemi, rzeczy widzialnych i niewidzialnych, ale w stworzeniu brały udział i dwie pozostałe Osoby: Syn i Duch Święty. Dzieła Boże skierowane na zewnątrz są niepodzielne. To, co uczynił Ojciec, uczynili Syn i Duch Święty. Osoby w Bogu należy odróżniać jedynie od wewnątrz. Dzieło stworzenia jest więc dziełem zarówno Ojca, jak Syna i Ducha Świętego. W wyrażonej tu doktrynie jest podkreślony monoteizm, lecz zarazem utrzymana nauka o trzech odrębnych Osobach w Bogu. W kontekście tym Wantuła powołuje się na Lutra, który „przyznawał, że nauka ta nie jest łatwa, zwłaszcza dla »prostaczków«, uważał jednak, że zarówno laicy, jak i nauczyciele Kościoła powinni się z nią oswoić”³⁹.

³³ Zob. Wantuła, Symbolum Nicaeno-Constantinopolitanum, dz. cyt., s. 194 nn.

³⁴ Zob. tamże, s. 195.

³⁵ Tamże, s. 195 nn.

³⁶ Zob. tamże, s. 196 nn.

³⁷ Zob. Śpiewnik ewangelicki, Bielsko-Biała 2002, s. 1630.

³⁸ Zob. Wantuła, Symbolum Nicaeno-Constantinopolitanum, dz. cyt., s. 198.

³⁹ Tamże, s. 198 nn.

opr. ab/ab