W ojczyźnie Joanny D'Arc

Lotaryngia leżąca na pograniczu Niemiec i Francji, od wieków była terenem spornym między tymi państwami. Jako teren przygraniczny, podobnie jak Śląsk, o którym również pisałem, należał do księstw niemieckojęzycznych. Lecz tutaj był całkiem inny stosunek do Inkwizycji niż na Śląsku.

To właśnie w Lotaryngii we wiosce Dorémy nad Mozelą urodziła się Joanna d'Arc, która została spalona na stosie we Francji. Po dziś dzień możemy podziwiać "dziewicę Orleańską" na obrazie Jana Matejki w Muzeum Narodowym w Poznaniu (oddział w Rogalinie).

Od 1552 r. Lotaryngia była w posiadaniu Francji, a w jej skład wchodziły trzy biskupstwa: Metz, Toul i Verdun. Był to teren trudny pod względem religijnym, dyscyplinarnym a także gospodarczo - politycznym. Bardzo często na skutek licznych wojen właśnie tutaj szalały rozliczne epidemie. Nie dziwi więc zatem fakt, że za wszelką cenę starano się, zwłaszcza na terenie biskupstwa Metz w latach 1480 i 1490 znaleźć odpowiedzialnych za wszelkie nieszczęścia. Od 1580 r. właśnie tutaj rozpoczęły się największe procesy przeciwko czarownicom w całej Europie Zachodniej.

Według danych do jakich dotarłem w latach 1580 — 1635 na terenie Lotaryngii odbyło się od 2 000 do 3 000 procesów. We wcześniejszej fazie prześladowań, czyli w latach 1238 — 1579 odbyło się (dla porównania) tylko 130 procesów. Szczególny wpływ na rozwój inkwizycji na tym terenie miała kapituła kanoników z Saint — Dié konkurująca z sędziami obsadzanymi na stanowiska przez samego księcia.

W 1961 r. Henri Hiegel w pierwszym rozdziale swojego dzieła Bailliage d'Allemagne wymieniał, że w latach 1580 — 1632 na terenie księstwa odbyło się 638 procesów. Ich ofiarami na 203 oskarżonych mężczyzn i 435 kobiet było 147 i 337 wyroków śmierci.

Mając na uwadze dane statystyczne z przeprowadzonych procesów warto jest zauważyć, że na obszarze księstwa wynoszącym 5 000 km² zamieszkiwało ok. 100 000 osób. Główna faza prześladowań osób parających się magią przypadła na lata 1580 — 1635. Najwięcej osób zginęło jednak w latach 1585 — 1595. Kolejne "porywy inkwizycyjne" miały miejsce w latach 1600, 1610, 1620 i 1630. Ofiarami inkwizycji padały głównie kobiety. Wśród wszystkich oskarżonych liczba mężczyzn nie przekraczała 20 — 30%.

Jak już wcześniej wspominałem na terenie Lotaryngii było wiele epidemii. Wraz z nimi szło również w parze ziołolecznictwo. Oczywiście wzburzone tłumy niejednokrotnie stawiały przed sądami osoby, które być może w dobrej wierze starały się innym pomóc w chorobach przy pomocy ziół.

W roku 1614 Claude Bourgeois napisał dzieło Pratique criminelle w którym zawarł najważniejsze kryteria według których winno się rozpoznawać czarownice. Cały zestaw pytań którym dręczono oskarżonych można było znaleźć w tym dziele.

Większość wiosek lotaryńskich posiadało po za swoim terenem liczne place. Być może właśnie dlatego na terenie Lotaryngii przykładano uwagę do tępienia "nocy sabatycznych" podczas których rzekomi czarownicy poprzebierani w maskach mieli organizować tańce dla wszystkich zainteresowanych magią.

opr. ab/ab