Góra Athos

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Góra Athos

Słynna święta góra na krańcu najbardziej na wschód wysuniętego cypla trójczłonowego Przylądka Chalcydyckiego w północnej Grecji. Na tym cyplu mieści się dwadzieścia głównych klasztorów, z których pierwszy założył św. Atanazy Atonita w roku 962. Na Górze Athos można znaleźć wszystkie rodzaje prawosławnych klasztorów mniszych, (a) anachoretów albo eremitów, (b) półeremitów, czyli anachoretów mieszkających w koloniach pustelniczych pod kierownictwem duchowym doświadczonego mnicha, (c) cenobitów, czyli mnichów żyjących we wspólnotach. Cenobityzm rozpowszechnił się na Wschodzie, szczególnie kiedy św. Bazyli Wielki (ok. 330-379) ułożył dwie własne reguły. Przyjęta na Górze Athos reguła św. Atanazego Atonity szła dokładnie śladami św. Bazylego Wielkiego i św. Teodora Studyty (759-826), wielkiego wschodniego reformatora życia zakonnego. (d) Typ czwarty, zwany „idiorytmizmem” (gr. „własny styl”), został wprowadzony na Górze Athos w XIV wieku; mnich idiorytmiczny cieszy się w pewnym stopniu finansową niezależnością. Ogólnie rzecz biorąc, mnisi ze Świętej Góry są w dość dużym stopniu samodzielni administracyjnie. Od strony kościelnej podlegają patriarsze Konstantynopola. Kobiety nie mają wstępu na półwysep. Zob. anachoreci, cenobici, eremici, Filokalia, hezychazm, palamizm, teokracja, życie monastyczne.

opr. mg/mg