Pięć dróg

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Pięć dróg

Pięć dowodów na istnienie Boga, które znajdują się w dziele św. Tomasza z Akwinu (ok. 1225-1274) pt. Summa Theologiae. Z faktu istnienia zmian (ruchu) na świecie wnioskuje on, że istnieje „pierwszy motor nieporuszony”. Druga droga prowadzi od naszego doświadczenia, że istnieją przyczyny powodujące skutki, do stwierdzenia istnienia Przyczyny Ostatecznej, która nie jest skutkiem żadnej przyczyny. Droga trzecia wychodzi z faktu przypadkowości naszego świata i dochodzi do „pierwszej przyczyny koniecznej”. Czwarta droga zaczyna się od stwierdzenia, że we wszechświecie istnieją tylko ograniczone stopnie doskonałości, i kończy się oświadczeniem, że musi istnieć Przyczyna Nieograniczona. Na piątej drodze autor każe się najpierw przypatrywać planowej organizacji świata i dowodzi, że tę planowość można wyjaśnić tylko celowym działaniem Bożego Planisty. Pięć dróg u samych podstaw zakwestionowali: Dawid Hume (1711-1776), Immanuel Kant (1724-1804) oraz inni filozofowie, ciągle jednak jeszcze dają one wartościowy wkład w naszą (ograniczoną) wiedzę o Bogu. Zob. argument teleologiczny, argumenty na istnienie Boga, celowość, przyczynowość.

opr. mg/mg