Purytanie

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Purytanie

(z łac. „purus = czysty”) Pojemne określenie tych wpływowych grup w Kościele anglikańskim, które przeciwstawiając się religijnym rozstrzygnięciom królowej Elżbiety I (lata panowania 1558-1603) i kierując się teologią kalwińską, miały na celu oczyszczenie Kościoła z niebiblijnych naleciałości. Purytanie kładli nacisk na kaznodziejstwo, ścisłe zachowanie niedzieli oraz na bardzo surowy kodeks moralny. W ostatecznym rozrachunku wielu purytanów odrzucało rządy biskupie w Kościele. Wśród czołowych postaci anglikańskiego purytanizmu znaleźli się: Thomas Cartwright (1535-1603), lord protektor Oliver Cromwell (1599-1658) i poeta John Milton (1608-1674). W początkach wieku XVII uchodźcy purytańscy założyli w Massachusetts Bay Colony. Najbardziej znaczącym teologiem wśród purytanów w Nowej Anglii był Jonathan Edwards (1703-1758). Na Wyspach Brytyjskich niektóre elementy pierwotnego purytanizmu odziedziczyli anglikanie z „Low Church” (ang. Niski Kościół), baptyści, kongregacjonaliści, prezbiterianie oraz kwakrzy. Zob. baptyści, episkopat, kalwinizm, kwakrowie, prezbiterianizm, protestanci, reformacja, teologia kongregacyjna, Wspólnota anglikańska.

opr. mg/mg