Reinkarnacja czy zmartwychwstanie?

Reinkarnacja jest dziś tematem bardzo popularnym. Można by nawet pokusić się o stwierdzenie, że wiara w reinkarnację przeżywa obecnie swój renesans. Badania prowadzone pod koniec lat osiemdziesiątych przez Russella Chandlera mówią, że co czwarty Amerykanin (a w grupie ludzi poniżej 30 roku życia co trzeci) oraz co piąty Europejczyk wierzą w reinkarnację. Badania stanu religijnego Europy z 1993 r., stwierdzają, że do krajów, w których odsetek ludzi wierzących w reinkarnację jest największy należą: Islandia (32%), Polska (32%), Północna Irlandia (30%), Francja (24%), Wielka Brytania (24%), Włochy (22%).¹

Może dziwić fakt, że w Polsce, kraju, w którym większość społeczeństwa identyfikuje się z chrześcijaństwem, tak wiele osób opowiada się za reinkarnacją. A przecież Pismo Święte nigdzie o niej nie wspomina. Są natomiast wypowiedzi, które jednoznacznie odrzucają tę ideę. Znajdujemy je zarówno w Starym jak i w Nowym Testamencie. Autor Księgi Mądrości Syracha pouczając, jak ma wyglądać żałoba po zmarłym, mówi: „Nie zapominaj, że nie ma on powrotu, tamtemu nie pomożesz, a sobie zaszkodzisz” (Syr 38, 21). W Księdze Daniela, w rozdziale 12, gdzie jest mowa o zmartwychwstaniu w czasach ostatecznych, czytamy: „Wielu zaś, co posnęli w prochu ziemi, zbudzi się: jedni do wiecznego życia, drudzy ku hańbie, ku wiecznej odrazie” (Dn 12, 2).

W Nowym Testamencie za jeden z najważniejszych pod tym względem cytatów uważany jest fragment listu do Hebrajczyków, w którym św. Paweł wyraźnie podkreśla: „...postanowione ludziom raz umrzeć a potem sąd...” (Hbr 9, 27). Prawda ta stanowi też tło całej głoszonej przez Jezusa Chrystusa Dobrej Nowiny, co w szczególności ma swoje odzwierciedlenie w mowie o sądzie ostatecznym (Mt 25, 31-46).

W starożytności wiara w reinkarnację cieszyła się dużą popularnością. Jednakże pierwsi chrześcijanie odrzucali tę naukę. Była ona głoszona jedynie w ramach herezji. Nauczanie Ojców Kościoła jednoznacznie ją potępiało. Na przykład św. Klemens Aleksandryjski (zm. 212 r.) uważał, że reinkarnacja jest mrzonką, ponieważ nie opiera się ani o Biblię ani o naszą ludzką świadomość. Potępiał on Bazylidesa i Marcjona, którzy byli gnostykami i wierzyli w reinkarnację. Tertulian (zm. 220 r.) uważał, że reinkarnacja jest sprzeczna ze zmartwychwstaniem, zaś każda dusza powróci do swego ciała, które opuściła w chwili śmierci. Tertulian zauważył również, że w przypadku reinkarnacji liczba ludzi zawsze musiałaby być taka sama. Święty Hipolit (zm. 334 r.) przypominał, że chrześcijanie nie wierzą w reinkarnację, lecz w zmartwychwstanie swych własnych ciał.²

Kościół wielokrotnie i w wielu dokumentach potępił teorię transmigracji dusz i reinkarnacji, uznając je za niezgodne z wiarą chrześcijańską. Można wymienić tu np. Edykt Justyniański z 543 r., odczytany na Synodzie w Konstantynopolu, a następnie przytoczony na drugim Soborze w Lyonie w 1274 r. i we Florencji w 1439 r.

W jednym z dokumentów Soboru Watykańskiego II, w Konstytucji Dogmatycznej Lumen gentium (nr 48) czytamy: „A ponieważ nie znamy dnia ani godziny, musimy w myśl uprzedzenia Pańskiego, czuwać ustawicznie, abyśmy zakończywszy jeden jedyny bieg naszego ziemskiego żywota (por. Hbr 9, 27), zasłużyli wejść razem z Panem na gody weselne i byli zaliczeni do błogosławionych (por. Mt 25, 31-46)”. Zacytowana wypowiedź wyraźnie podkreśla niepowtarzalność ludzkiego życia, co zarazem stanowi stanowcze odrzucenie doktryny reinkarnacji.

Należy również zauważyć, że nauczanie biblijne o tym, iż Bóg stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo całkowicie mija się z teorią reinkarnacji. Bóg powołał do istnienia osoby zdolne do wolnych relacji. Ten charakter osobowy człowieka jest koroną stworzenia, stanowi cechę wyróżniającą istotę ludzką, w której odbija się coś z tajemnicy boskiego życia w Trójcy Świętej. „Tymczasem różne teorie reinkarnacji prowadzą do zaprzeczenia osobowemu charakterowi istoty ludzkiej i w ten sposób podważają jej niezbywalny charakter i jej istotną wartość. W ten sposób również pozbawiają podstaw całą biblijną moralność opartą na osobowym przymierzu Boga z Jego Ludem.” ³

Joanna Jarzębińska-Szczebiot, Marek Szczebiot

¹ Zamojski A., New Age. Filozofia, religia i paranauka. Kraków 2002, s. 153.

² zob. Brat Tymoteusz, Topicz J., Czy istnieją dowody na reinkarnację? [w:] Reinkarnacja czy zmartwychwstanie? Gdańsk-Toruń, 1998, s. 15-18.

³ Verlinde J.M. Zmartwychwstanie czy reinkarnacja? [w:] Reinkarnacja czy zmartwychwstanie? Gdańsk-Toruń, 1998, s. 7.

opr. aw/aw