Budujcie jedność w różnorodności

Jan Paweł II

BUDUJCIE JEDNOŚĆ W RÓŻNORODNOŚCI

24 czerwca 2001 — Kijów. Spotkanie z biskupami katolickimi Ukrainy

Po Mszy św. odprawionej na lotnisku sportowym Czajka w Kijowie Jan Paweł II spotkał się z biskupami katolickimi Ukrainy w Nuncjaturze Apostolskiej. W przemówieniu, które im przekazał, podkreślił m.in., że wielkim zadaniem stojącym przed Kościołem katolickim obydwu obrządków jest budowanie jedności w różnorodności. Współpraca pasterzy i wiernych obydwu obrządków powinna obejmować dzieło nowej ewangelizacji, katechezę, wychowanie, pracę charytatywną, środki społecznego przekazu. «Niech katolicy — stwierdził Papież — dają wszędzie przykład zgody, gotowości do dialogu i wzajemnej służby».

Czcigodni Bracia w biskupstwie!

1. Witam was i wszystkich pozdrawiam w Panu! Z wielką radością spotykam się z wami na waszej umiłowanej ziemi, słucham was i wraz z wami zastanawiam się nad dążeniem do jedności waszych kościelnych wspólnot oraz nad podjętym przez nie obiecującym wysiłkiem ewangelizacyjnym. Od dziesięciu lat, to znaczy od kiedy wasz kraj odzyskał niepodległość po upadku dyktatury komunistycznej, wspólnoty te organizują się na nowo, aby usprawnić swoją posługę duszpasterską, i z ufnością patrzą w przyszłość. Modlę się za nie, aby zostały na nowo napełnione łaską przez Tego, który — wedle trafnego wyrażenia sługi Bożego, Papieża Pawła VI — jest «ożywicielem i uświęcicielem Kościoła, jego Boskim oddechem, wiatrem wypełniającym jego żagle, jego zasadą jednoczącą, wewnętrznym źródłem światła i mocy, oparciem i pocieszycielem, źródłem charyzmatów i pieśni, jego pokojem i weselem, zadatkiem i przedsmakiem życia w wiecznej szczęśliwości» (Paweł VI, Insegnamenti X [1972], s. 1210-1211).

2. Radość dzisiejszego spotkania stanie się jeszcze żywsza w najbliższych dniach, kiedy razem będziemy uczestniczyć w uroczystej beatyfikacji kilku waszych współbraci, którzy sprawowali posługę pasterską w warunkach skrajnego zagrożenia. Złożymy im hołd wdzięczności za to, że przez swoją ofiarę zachowali nienaruszone dziedzictwo chrześcijańskiej wiary wśród wiernych swoich Kościołów. Wynosząc ich do chwały ołtarzy, pragnę objąć wdzięczną pamięcią także innych pasterzy, którzy również zapłacili wysoką cenę za wierność Chrystusowi i za niezłomne trwanie w jedności z Następcą Piotra.

Trudno nie wspomnieć wśród nich sługi Bożego, metropolity Andrzeja Szeptyckiego. Mój czcigodny poprzednik Pius XII powiedział, że kres jego życiu położył «nie tyle podeszły wiek, co raczej cierpienia zadane jego sercu pasterza, prześladowanego razem z owczarnią» (AAS 44 [1955], s. 877). Obok niego wspominam też kard. Josyfa Slipyja, pierwszego rektora greckokatolickiej Akademii Teologicznej we Lwowie, niedawno znów otwartej ku naszej radości. Ten bohaterski wyznawca wiary aż przez 18 lat znosił udręki więzienia.

Są jeszcze wśród nas kapłani i biskupi, którzy doświadczyli więzienia i prześladowań. Pozdrawiam was ze wzruszeniem, drodzy bracia, i wielbię Boga za wasze wierne świadectwo. Jest ono dla mnie zachętą, by z coraz większą odwagą i poświęceniem pełnić moją posługę na rzecz Kościoła powszechnego. Zwracam się do was słowami, które powtarzacie zwykle w liturgii św. Jana Chryzostoma: «Oddajmy siebie samych, jeden drugiego i całe nasze życie Chrystusowi, naszemu Bogu». Taka jest lekcja męczenników i wyznawców wiary. Wedle tej lekcji musimy nauczyć się żyć również my, pasterze owczarni powierzonej nam przez Boga.

3. To prawda, że zachowywanie i przekazywanie dziedzictwa wiary jest zadaniem całego Kościoła. Szczególnie poważna odpowiedzialność spoczywa jednak na pasterzach, którzy mają być dla chrześcijańskiego ludu niezawodnymi przewodnikami, światłymi nauczycielami i przykładnymi świadkami. Do tej właśnie szczególnej odpowiedzialności nawiązuje temat Synodu Biskupów, który odbędzie się w tym roku w ukraińskim Kościele greckokatolickim: «Osoba i odpowiedzialność biskupa». Pozwólcie, że w związku z tym podzielę się z wami, w duchu braterskiej służby, kilkoma osobistymi refleksjami w ciągu tego spotkania, które gromadzi was wszystkich — biskupów wschodnich i łacińskich.

Przede wszystkim pragnę razem z wami, zwierzchnikami waszych Kościołów, dziękować Bogu za świadectwo, jakie składają katolicy na tej ziemi, gdzie Kościół ujawnia swoją rzeczywistość Boską i ludzką, wzbogaconą przez geniusz kultury ukraińskiej. Kościół oddycha tutaj dwoma płucami tradycji wschodniej i zachodniej. Braterski dialog prowadzą tutaj ci, którzy czerpią ze źródeł duchowości bizantyjskiej, i ci, którzy karmią się duchowością łacińską. Głęboki klimat tajemnicy, dominujący w liturgii Kościołów Wschodu, i mistyczna zwięzłość rytu łacińskiego spotykają się tutaj i wzajemnie wzbogacają.

Przynależność do jednego Kościoła połączona z szacunkiem dla różnych tradycji rytualnych to doświadczenie, które daje wam znakomitą szansę stworzenia ważnego «laboratorium kościelnego», w którym możecie budować jedność w różnorodności. Jest to najwłaściwsza droga, na której należy podejmować liczne i złożone problemy duszpasterskie obecnej chwili. Do wzięcia udziału w tych poszukiwaniach poprzez ścisłą i czynną współpracę zachęcam zarówno was, członków Synodu Biskupów Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, jak i was, biskupów z Ukraińskiej Konferencji Episkopatu. Jednym sercem głoście Ewangelię Chrystusa, przezwyciężając wszelkie pokusy podziałów i sporów. Jedyne «współzawodnictwo» między wami, drodzy bracia w biskupstwie, niech polega na prześciganiu się we wzajemnym szacunku (por. Rz 12, 10) i w dążeniu do świętości.

Starajcie się zachowywać jedność między wami oraz ze swoimi kapłanami w klimacie wzajemnej życzliwości, wrażliwości i braterskiego dialogu nacechowanego szacunkiem. Od jakości tych relacji zależy w wielkiej mierze skuteczność dzieła ewangelizacji.

4. W ciągu minionych 10 lat wasze Kościoły doświadczyły niezwykłego rozkwitu powołań do kapłaństwa i życia zakonnego. W związku z tym potrzebna jest szczególna troska o formację duchową, intelektualną i pasterską tych, którzy powołani są do kapłaństwa i życia konsekrowanego. W przyszłych kapłanach trzeba przede wszystkim kształtować głęboką duchowość, zapewnić im rzetelną formację filozoficzno-teologiczną i należyte przygotowanie do życia duszpasterskiego, zakorzenionego w trwałych wartościach tradycji katolickiej, ale zarazem wrażliwego na znaki czasu. Nieodzownym warunkiem osiągnięcia tych celów jest obecność w seminariach i instytutach formacyjnych doświadczonych wychowawców i kompetentnych wykładowców, którzy zapewnią przyszłym kapłanom solidne przygotowanie intelektualne i duchowe. Podobnie trzeba też dbać o formację członków zgromadzeń życia konsekrowanego, zwłaszcza żeńskich.

Kolejnym istotnym zadaniem waszych Kościołów jest powszechna, kompetentna i odnowiona katecheza dorosłych i nowych pokoleń. Bardzo pomocny będzie wam tutaj Katechizm Kościoła Katolickiego, który jest opatrznościowym narzędziem służącym organicznej i systematycznej prezentacji wiary katolickiej ludziom bliskim i dalekim. Należy wszakże pamiętać, że nauczanie katechetyczne stanowi tylko jeden z elementów bardziej rozległego procesu inicjacji chrześcijańskiej, który obok przekazywania prawd wiary obejmuje także wprowadzenie do modlitwy osobistej i liturgicznej, doświadczenie braterskiej jedności i przygotowanie do posługi w Kościele. Tylko integralna formacja chrześcijańska może prowadzić do osiągnięcia zasadniczego celu katechezy, którym «jest rozwinięcie z pomocą Bożą wiary dotąd początkowej, doprowadzenie jej do pełni i codzienne zasilanie życia chrześcijańskiego wiernych każdego wieku», aby uczeń Chrystusa mógł się uczyć «myśleć jak On, oceniać jak On, postępować zgodnie z Jego przykazaniami i ufać, tak jak On nas do tego wzywa» (Catechesi tradendae, 20).

5. W ostatnich latach, kiedy także na Ukrainie dokonują się gwałtowne i głębokie przemiany społeczne, rodzina przeżywa poważny kryzys, czego świadectwem są liczne rozwody i rozpowszechniona praktyka aborcji. Niech zatem rodzina będzie jednym z waszych duszpasterskich priorytetów. Starajcie się zwłaszcza wychowywać chrześcijańskie rodziny do bliskiego obcowania z Bogiem i pomagajcie im uświadomić sobie w pełni Boży zamysł wobec małżeństwa, aby odnawiając duchową tkankę swojego związku, mogły się przyczyniać do podniesienia jakości całego życia społecznego.

Z ewangelizacją rodziny związane jest duszpasterstwo młodzieży. Hedonistyczne i materialistyczne wzorce życiowe, upowszechniane przez liczne mass media, kryzys wartości nękający rodzinę, ułuda łatwego życia, które nie wymaga poświęceń, problem bezrobocia i brak pewnych perspektyw na przyszłość — wszystko to rodzi często w młodych poczucie wielkiego zagubienia i sprawia, że są podatni na płytkie i bezwartościowe propozycje życiowe albo wybierają niepokojące formy ucieczki od życia. Trzeba koniecznie inwestować siły i środki w ich formację ludzką i chrześcijańską.

Dowiaduję się z satysfakcją, że z myślą o skutecznym kształceniu nowych pokoleń zamierzacie stworzyć Instytut Nauk Społecznych, który będzie umożliwiał głębsze poznanie nauki społecznej Kościoła. Jest to inicjatywa niezwykle potrzebna, z całego serca zatem udzielam jej mego poparcia i błogosławieństwa.

6. Czcigodni bracia, stoicie na progu ważnego okresu, od którego zależeć będzie «jakość» obecności Kościoła na ziemi ukraińskiej w nowym tysiącleciu. W czasach prześladowań komunistycznych Kościoły greckokatolicki i łaciński utrzymywały wzorcowe relacje, które stały się mocnym fundamentem późniejszego rozkwitu życia kościelnego. Korzystając z tych doświadczeń, trzeba dziś współpracować jeszcze ściślej i lepiej, aby sprostać trudnemu zadaniu nowej ewangelizacji. Niech wasze Kościoły, kontynuując chwalebną praktykę stosowaną już dziś w różnych sytuacjach duszpasterskich, szukają różnorakich form porozumienia i wzajemnej pomocy w dziedzinie katechezy, oświaty katolickiej, obecności w środkach przekazu, a także w rozległej i złożonej sferze wspomagania postępu człowieka. Niech katolicy dają wszędzie przykład zgody, gotowości do dialogu i wzajemnej służby.

Synod Ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego jest odpowiedzialny za wielu wiernych żyjących w diasporze, co stwarza kolejne wyzwania duszpasterskie. Aby je podjąć, znów potrzebna jest jedność. Jedność łącząca przede wszystkim biskupów i kapłanów, zgodnie z nauczaniem Soboru Watykańskiego II, który wzywa biskupów, aby uważali kapłanów za «braci i przyjaciół» (Presbyterorum ordinis, 7). Ta jedność powinna także ogarniać osoby konsekrowane i świeckich zaangażowanych w życie Kościoła, z duchowym pożytkiem dla całego Mistycznego Ciała Chrystusa.

7. Owocem tego ważnego doświadczenia wspólnoty w łonie Kościoła katolickiego będą z pewnością stosowne formy współpracy z braćmi prawosławnymi, pozwalające razem odpowiadać na potrzebę prawdy i radości współczesnego człowieka, którą tylko Jezus Chrystus może zaspokoić w pełni. Dialog ekumeniczny musi zatem stanowić dla wierzących i dla Kościołów na Ukrainie zdecydowany priorytet. Podział chrześcijan na różne wyznania jest jednym z największych wyzwań naszych czasów. Długa jest droga, którą musimy pokonać, aby osiągnąć pełne pojednanie i komunię również widzialną między uczniami Chrystusa, ale dotychczasowe doświadczenie pozwala ufnie patrzeć w przyszłość.

Pragnienie jedności wzmogło się po Soborze Watykańskim II, a dziś wszyscy chrześcijanie stają się coraz bardziej świadomi, że konieczne jest śmiałe porozumienie i ściślejsza współpraca. Ja, Następca Piotra, zachęcam was dziś i wzywam, drodzy bracia w biskupstwie, abyście szli dalej tą drogą, i zapewniam was, że Stolica Apostolska będzie wspierała wasze wielkoduszne wysiłki. Papież jest z wami w waszej codziennej posłudze na rzecz wiernych i towarzyszy wam modlitwą. Z sercem przepełnionym tymi uczuciami zawierzam was, wasze Kościoły, plany i nadzieje Ludu Bożego na Ukrainie niebieskiej Matce Boga i serdecznie was błogosławię.

opr. mg/mg