Inne religie wobec Unii Europejskiej

Inne Wyznania Wobec Unii Europejskiej

Niniejsza strona opracowana została w oparciu o broszurę Centrum Informacji Europejskiej "Kościoły w Unii Europejskiej" praca zbiorowa pod red. M. Bonikowskiej, A. Szczygło, A. Zwolan, @ by Centrum Informacji Europejskiej

Kościoły Ewangelickie

Sytuacja Kościołów Ewangelickich była znacząco odmienna od sytuacji Kościoła katolickiego. Do grupy nazywanej kościołami ewangelickimi należą koscioły protestanckie: luterańskie i reformowane oraz tzw. wolne kościoły, np. baptystyczne, i metodystyczne. W niektórych państwach Unii Europejskiej są one wpisane w instytucjonalny struktury państwowe i narodowe. Naturalnym partnerem dla tych kościołów jest więc państwo, trudniej jest im angażować się w działania na forum międzynarodowym. Jeszcze w dziewiętnastym wieku kościoły te (zwłaszcza kościół luterański w Prusach) brały udział w sprawowaniu władzy państwowej.

Kościoły ewangelickie, kładły nacisk na wielość narodów. Jednym z powodów powstania religii protestanckich był sprzeciw wobec uniwersalnej władzy papieża. Nic dziwnego, że te kościoły odnosiły się bardzo podejrzliwie wobec wszelkich ponadnarodowych instytucji.

Początkowo kościoły te miały chłodny stosunek do integracji europejskiej. Prace nad zjednoczeniem kontynentu nie były przedmiotem specjalnego zainteresowania z ich strony, zwłaszcza, że początkowo Wspólnoty Europejskie obejmowały głównie kraje tradycyjnie katolickie. Jednak w miarę zwiększania się zasięgu terytorialnego Wspólnot Europejskich i akcesji krajów północnej Europy, gdzie protestantyzm jest religią dominującą, ich stosunek do integracji stawał się coraz przychylniejszy.

Kościoły ewangelickie są przeciwne wobec opierania integracji europejskiej na średniowiecznej koncepcji cywilizacji chrześcijańskiej. Należy pamiętać, że ich rodowód wywodzi się z protestu wobec średniowiecznego kościoła katolickiego, dlatego też powoływanie się na średniowieczną jedność Europy jest dla nich nie do przyjęcia i ich zdaniem nie da się go w żaden sposób zaadoptować do warunków współczesnej Europy. Przedstawiciele kościołów ewangelickich podkreślają również, że Europa nie jest i nigdy już nie będzie jednolicie chrześcijańska, na naszym kontynencie mieszkają ludzie wyznający różne religie. Europa może stać się jednak terenem służby świadectwa chrześcijan.

Kościoły protestanckie wnoszą do Europy tradycje tolerancji i traktowania swobody sumienia jako fundamentalnej zasady. W zjednoczonej Europie pragną chronić prawo do wolności przekonań. Chcą by polityczny ustrój Unii Europejskiej był oparty o zasady demokratycznego państwa prawa i opierał się na modelu społeczeństwa obywatelskiego. Oznacza to odrzucenie nacjonalizmu a zarazem troskę o tożsamość narodową.

Ewangelicy kładą szczególny nacisk na konieczność zachowania równowagi między wydajnością ekonomiczna i wzrostem gospodarczym a prawami socjalnymi obywateli krajów Unii Europejskiej. Podkreślają również nakaz troszczenia się o mieszkańców krajów Trzeciego Świata, który ich zdaniem ciąży na bogatych społeczeństwach Europy.

Przy Unii Europejskiej funkcjonuje Europejska Komisja Ekumeniczna na Rzecz Kościoła i Społeczeństwa. W jej skład wchodzą przedstawiciele 20 kościołów ewangelickich i prawosławnych z krajów europejskich. Poza tym przedstawiciele osiemnastu kościołów i organizacji chrześcijańskich mają w niej status członków konsultacyjnych. Co roku zbiera się Zgromadzenie Generalne Komisji, które wybiera Prezydenta Komisji i Zarząd. Głównymi zadaniami Komisji jest obserwacja prac Unii Europejskiej i Rady Europy. Komisja utrzymuje stały kontakt z przedstawicielami instytucji europejskich. Także instytucje UE starają się utrzymywać kontakt z przedstawicielami kościołów, na przykład przedstawiciele Europejskiej Komisji Ekumenicznej zostali zaproszeni do konsultacji przez Komisje Europejską przed Konferencją Międzyrządową, która miała miejsce w 1996 roku w Turynie.

Islam

Wyznawcy islamu, choć od wieków są obecni na naszym kontynencie, początkowo nie byli zainteresowani integracją europejska. Państwa Południowej i Wschodniej Europy nie weszły w skład Wspólnot Europejskich w pierwszym etapie ich tworzenia. Obecnie rozszerzenie Wspólnot na kraje Europy Południowej a także znaczny napływ emigrantów z krajów muzułmańskich spowodowało, że wyznawcy islamu stali się znaczna grupą mieszkańców Unii Europejskiej.

Wyznawcy islamu z jednej strony podkreślają swój wkład rozwój cywilizacji europejskiej a z drugiej pozostają sceptyczni wobec współczesnej kultury krajów Zachodniej Europy. Sprzeciw muzułmanów budzą zwłaszcza takie zjawiska jak prostytucja, narkomania i pornografia. Europejski muzułmanin jest rozdarty, z jednej strony są lojalnymi obywatelami państw europejskich a z drugiej akceptując europejską kulturę i porządek prawny żyją na przekór zasadom islamu. Przedstawiciele muzułmańskich organizacji religijnych podkreślają konieczność trwania przy zasadach swej wiary w otoczeniu europejskim a także obowiązek zdystansowania się wobec wszelkich naruszeń praw człowieka i pogardy dla prawa i sprawiedliwości jakie często mają miejsce w krajach islamskich.

Wyznawcy islamu chcą znaleźć swoje miejsce w Europie. Pragną by szanowano ich odrębność kulturową. Muzułmanie chcieliby uzyskać prawo do świętowania piątku, własnego autonomicznego sądownictwa religijnego, do religijnej edukacji dzieci i młodzieży oraz publicznego wezwania na modlitwę. Taka postawa nierzadko prowadzi do zamknięcia się muzułmanów w obrębie własnych społeczności. Jednak polityczne instytucje jednoczącej się Europy są przez wyznawców islamu akceptowane. Widzą w nich gwarancję tolerancji dla swej odmienności, praw politycznych religijnych i socjalnych. Dbają oni przy tym o kontakt z instytucjami religijnymi świata islamskiego oraz z ich przywódcami religijnymi.

Dla reprezentowania muzułmanów na forum instytucji europejskich została powołana Islamska Rada Kooperacyjna w Europie. Jej zadaniem jest współpraca z organami Unii Europejskiej. Ma ona ustalić kryteria wzajemnych stosunków między instytucjami UE a organizacjami islamskimi.

Kościół Prawosławny

Dwie tezy dominują w przy określaniu stanowiska Kościoła prawosławnego wobec przebiegu procesu jednoczącej się Europy.

Z jednej strony wszystkie instytucje integrujące Europę mogą liczyć na poparcie swych działań, a ponadto wzywa się, aby proces integracyjny objął także wszystkie kraje Europy Wschodniej, które powinny zostać przyjęte z całym swym bogactwem tradycji zarówno kulturowej jak i religijnej. Najlepszym odzwierciedleniem tych poglądów jest wkład w budowanie jedności europejskiej Kościoła prawosławnego w Grecji; m.in. Patriarchat Ekumeniczny Konstantynopola oraz grecki Kościół prawosławny posiadają własne biura przy Wspólnotach Europejskich. Także Metropolita Kirył odpowiadający w rosyjskim Kościele prawosławnym za kontakty zagraniczne nawiązał kontakty w celu stworzenia przedstawicielstwa Patriarchatu moskiewskiego przy Wspólnotach. Ponadto Święty Synod tego Kościoła postanowił pogłębić dialog ze strukturami europejskimi i międzynarodowymi.

Z drugiej jednak strony wielu prawosławnych duchownych Europa Zachodnia odeszła od swych chrześcijańskich korzeni i takie cechy jak relatywizm moralny czy zniesienie gwarancji państwa dla etyki chrześcijańskiej - są powodem dla krytyki politycznych instytucji Europy Zachodniej.

Do duchownych nie przemawia również sukces gospodarczy Unii Europejskiej, ponieważ celem Kościoła nie jest troska o dostatek i dobrobyt, ponieważ według ich nauk wszelka opatrzność jest skutkiem wierności Bogu (Chrystusowi).

Ponadto prawosławni twierdzą, że w obliczu upadku wiary i kultury na Zachodzie znaczenia nabiera misja ortodoksyjnego Wschodu jako "Trzeciego Rzymu". Dzięki temu, że zachował on wiernie żywotne treści chrześcijaństwa, może je nieść zagubionym narodom europejskim i ich Nowemu Babilonowi - Unii Europejskiej.

Przemówienie w Parlamencie Europejskim - Bartolomeos I, Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola,

JU/PO