Paweł. Apostoł Chrystusa i sługa Ewangelii

Bruno Maggioni

Paweł. Apostoł Chrystusa i sługa Ewangelii

tłumaczenie: Krzysztof Stopa

Wydawnictwo Jedność 2009
ISBN 978-83-7442-836-1

Wprowadzenie

Postać Pawła, jego działalność i przepowiadanie, jego mocno ugruntowana refleksja teologiczna i duchowa wypełniają cały horyzont pierwotnego chrześcijaństwa. Powszechnie wiadomo, że listy Apostoła Narodów nie zawsze są łatwe w lekturze. Różne są tego powody: kontekst kulturalny i religijny, w jakim Paweł myśli i pisze, pod wieloma względami bardzo daleki od naszego; jego metody egzegetyczne, którymi są – oczywiście – te obowiązujące w ówczesnych szkołach rabinicznych; samo bogactwo jego refleksji duchowej i teologicznej, refleksji ciągle ewoluującej, która nie od razu i nie zawsze znajduje najbardziej odpowiednie i jasne formy wyrazu; wreszcie sam jego sposób rozumowania, bardzo żywy, spontaniczny, absolutnie niesystematyczny, gwałtowny (chwyta jakąś myśl, potem ją porzuca, następnie znów do niej wraca).

Listy św. Pawła są najczęściej okazjonalnymi wystąpieniami, stanowiącymi odpowiedź na pytania, jakie stopniowo rodziły się we wspólnotach. Teologia Pawłowa kształtowała się pod wpływem problemów, jakie od czasu do czasu pojawiały się w danej wspólnocie. Jest to teologia przeżywana. Dlatego nie można jej zrozumieć, jeśli nie zna się problemów duszpasterskich apostoła. Teolog i pasterz stanowią w Pawle jedność.

Czytając Nowy Testament, natrafiamy – w odniesieniu do Pawła – na pewnego rodzaju antynomię. Jest on uznawany i chwalony, tak iż jego listy stały się „Pismem”. Ale w równie oczywisty sposób spotykał się on z polemiką i sprzeciwem. Jego teologia i jego działalność duszpasterska wywoływały napięcia na granicy zerwania. Mówi o tym sam Paweł w swoich listach (np. w 2 Kor 11,11-15). Jeszcze w latach osiemdziesiątych, kiedy Łukasz pisze księgę Dziejów Apostolskich, czuje potrzebę obrony apostoła przez pokazanie, iż został on naprawdę powołany przez Chrystusa, że był akceptowany przez Kościół i że jego misja wśród pogan była prowadzona z postanowienia Ducha Świętego.

Przynajmniej dwa teksty Nowego Testamentu wyraźnie świadczą o szacunku i pewnej powściągliwości wobec myśli Pawła (por. 2 P 3, 15-16 i Jk 2, 14-24). Później w ciągu całej historii Kościoła nadal był on wychwalany, ale również ignorowany, niezrozumiany, a w odczytaniu istoty jego interpretacji krzyża (zbawienie/łaska) inaczej rozkładano akcenty.

Wystarczy już tych kilka powyższych spostrzeżeń, aby nas przekonać, że do właściwego zrozumienia listów św. Pawła potrzebujemy pewnych uwag natury ogólnej, dotyczących jego osoby misjonarza i apostoła, architektonicznej zasady jego teologii, jego związku z tradycją Jezusa i z tradycją apostolską, jego relacji ze wspólnotami.

Za pomocą wielu metod – różnych między sobą, ale zarazem zbieżnych – można obserwować Apostoła Narodów w samym sercu jego relacji. Uważam, że jest to najlepszy sposób, by odkryć to głębokie, stałe centrum, które podtrzymuje jego duchowość, jego teologię i jego działalność niestrudzonego ewangelizatora.

Choć Paweł ma za sobą długą tradycję starotestamentalną, to jednak oblicze Boga rozpoznaje w wydarzeniu Jezusa Chrystusa. Tutaj odkrywa rysy nowości, która go zaskakuje, fascynuje i zmienia mu życie. Dla Pawła Jezus jest rzeczywiście „obrazem Boga niewidzialnego”, jak czytamy w wielkim hymnie chrystologicznym z Listu do Kolosan (1,15) – z uściśleniem, które stanowi główną tezę, jaką niniejsza książka stara się wykazać: według Pawła, miejscem nowości Boga jest Ukrzyżowany i Zmartwychwstały. O tym, że Ukrzyżowany jest Panem, mówi nam zmartwychwstanie. Ale „nowe”, zaskakujące rysy oblicza Pana odkrywamy, gdy patrzymy na Ukrzyżowanego.

opr. aś/aś