Zbliża się beatyfikacja Ulmów. Jak będzie wyglądała ta wyjątkowa uroczystość? 

W Markowej spodziewani są prezydent i premier RP, zaproszenie skierowano także do prezydentów i premierów państw Europejskich oraz do episkopatów państw sąsiadujących z Polską.

Uroczystość odbędzie się w pobliżu Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów i w sąsiedztwie skansenu, do którego przeniesiono dom rodziny Szylarów. W domu tym ukrywano siedmioro Żydów z rodziny Weltzów. Im, w przeciwieństwie do osób ukrywanych przez Ulmów, udało się przeżyć wojnę.

Opracowano już precyzyjny plan liturgii słowa, który najprawdopodobniej zyska akceptację Stolicy Apostolskiej – wynika z danych KAI. Podczas Mszy św., której przewodniczyć będzie prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, odczytany zostanie fragment z Drugiej Księgi Machabejskiej mówiący o męczeństwie matki i jej siedmiu synów. (2 Mch, 7,1, 20-23; 27b-29). Następnie zabrzmią fragmenty Psalmu 116 z refrenem: „Cenna przed Panem śmierć jego wyznawców”. Po niej odczytany zostanie fragment z Listu do Kolosan (Kol 3, 12-17), w którym św. Paweł zachęca do miłosierdzia, dobroci, pokory, cichości i cierpliwości. Uczestnicy liturgii usłyszą następnie przypowieść o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10, 30-37).

Warto wspomnieć, że w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej można zobaczyć egzemplarz Nowego Testamentu należący niegdyś do rodziny Ulmów. Jest on otwarty na stronie z tą właśnie przypowieścią, a przy jej tytule widać poczyniony ołówkiem (przez Józefa lub Wiktorię) dopisek: „tak”.

Ks. Łukasz Jastrzębski, ceremoniarz archidiecezji przemyskiej, wyraził nadzieję, że Stolica Apostolską zaakceptuje propozycję Kościoła w Polsce, by liturgiczne wspomnienie błogosławionej Rodziny Ulmów obchodzono 7 lipca, a więc w dniu zawarcia przez Józefa i Wiktorię sakramentu małżeństwa (miało to miejsce w roku 1935). Czy tak się jednak stanie, przekonamy się podczas samej uroczystości, bowiem decyzję w tej sprawie przekaże wówczas kard. Semeraro. On też odczyta wcześniej uroczystą formułę uznającą poszczególnych członków Rodziny Ulmów – za błogosławionych Kościoła katolickiego.

Mszę św. będzie koncelebrowało około 60 biskupów z Polski i zagranicy i blisko 700 księży, w tym liczni polscy misjonarze, którzy w tym czasie będą na urlopach w kraju i zgłosili już swoją obecność na liturgii w Markowej. Swój udział potwierdził już także m.in. bp Jan Ozga, ordynariusz diecezji Doumé – Abong Mbang w Kamerunie oraz bp Wiesław Śpiewak CR, biskup diecezji Hamilton na Bermudach.

Spodziewany jest udział około 20 tys. wiernych. Już w tej chwili napłynęło 13 tys. zapotrzebowań na karty wstępu ze wszystkich polskich diecezji – poza diecezją przemyską, która ma wydłużony termin zgłoszeń. Część uczestników – mieszkańców miejscowości położonych w okolicach Markowej – przybędzie na uroczystość w pieszych pielgrzymkach.

Podczas Mszy św. wystąpi 700-osobowy chór i 550-osobowa orkiestra. Liczący w sumie prawie 1300 osób zespół powstał z połączenia licznych chórów, scholi i orkiestr działających na terenie archidiecezji, które odpowiedziały na apel kurii o przygotowania beatyfikacyjnej oprawy muzycznej. Gotowa jest już specjalna pieśń pt. „Błogosławiona Rodzino Ulmów”. Muzykę skomponował ks. dr hab. Mieczysław Gniady – dyrygent Archidiecezjalnego Chóru „Magnificat” z Przemyśla, a słowa napisała chórzystka Monika Maziarz. Obraz beatyfikacyjny, który zostanie odsłonięty podczas uroczystości, przedstawia całą rodzinę z Markowej, a jego autorem jest Oleg Czyżowski.

Liturgii towarzyszyć będzie relikwiarz zawierający szczątki wszystkich członków rodziny Ulmów. Jak przekazał KAI ks. dr. Witold Burda, postulator procesu beatyfikacyjnego i kanonizacyjnego, podobny relikwiarz zostanie przekazany papieżowi w ramach pielgrzymki dziękczynnej do Watykanu.

Tego samego dnia, czyli 10 września, planowana jest uroczystość na cmentarzu wojennym w Jagielle-Niechciałkach, gdzie pochowano ośmioro Żydów, którzy byli ukrywani przez Józefa i Wiktorię Ulmów i wraz z nimi zginęli 24 marca 1944 roku. W modlitewnej ceremonii upamiętniającej zamordowanych Żydów wezmą udział m.in. rabin Michael Schudrich i abp Adam Szal.

Do momentu beatyfikacji doczesne szczątki Sług Bożych będą przechowywane w specjalnie przygotowanym do tego miejscu wybranym przez abp. Adama Szala – w oczekiwaniu na moment, gdy zostaną one przewiezione do kościoła parafialnego w Markowej przy okazji beatyfikacji.

Do przemyskiej kurii wpływają już liczne prośby i zapytania dotyczące relikwii rodziny z Markowej. „Napływają one z całego świata, m.in. z krajów Ameryki Południowej oraz z Filipin” – przekazała KAI Małgorzata Sztolf, wicedyrektor biura uroczystości beatyfikacyjnej. Wiele próśb przychodzi z różnych parafii polonijnych m.in. ze Stanów Zjednoczonych czy Austrii, zwłaszcza z tych, gdzie prężnie działa duszpasterstwo rodzin.

Przedstawiciele kurii metropolitalnej w Przemyślu wskazują na wyjątkowość nadchodzącej beatyfikacji. Będzie to bowiem pierwszy w historii przypadek, kiedy do chwały ołtarzy zostanie wyniesiona cała rodzina, w tym jeszcze nienarodzone dziecko. „To będzie wydarzenie w skali całego Kościoła powszechnego” – ocenia ks. Łukasz Jastrzębski.

Kanclerz kurii ks. Bartosz Rajnowski zaznacza przy tym, że beatyfikacja wzbudza szerokie zainteresowanie także poza Kościołem i ma wymiar ogólnoludzki. Wiąże się bowiem z ogromnym tematem ratowania Żydów przez Polaków podczas wojny, a więc ma także potencjał odkłamania historii i przeciwstawienia się różnym stereotypom na ten temat.

„My jednak koncentrujemy się na beatyfikacji tej konkretnej rodziny i nie chcemy dywagować o tym, co ma wymiar pozareligijny – mówi KAI ks. Rajnowski. – Skupiamy się na tych konkretnych osobach i ich przesłaniu, a więc na tym, by wszystko nie zakończyło się 10 września, lecz miało trwałe przełożenie duszpasterskie” – dodaje duchowny.

W przededniu beatyfikacji, a więc w sobotę 9 września, w Markowej planowane jest spotkanie Ruchu Światło–Życie, który w ten sposób rozpocznie nowy rok pracy formacyjnej. Po południu natomiast odbędzie się Podkarpackie Spotkanie Młodych z Rodziną Ulmów. W wydarzeniu wezmą udział młodzi z archidiecezji przemyskiej oraz diecezji zamojsko-lubaczowskiej i sandomierskiej. Całość sobotniego programu zwieńczy koncert przygotowywany m.in. przez TVP.

***

Małżonkowie Józef i Wiktoria Ulmowie w czasie okupacji ukrywali w swoim gospodarstwie, prawdopodobnie od grudnia 1942 roku, ośmioro Żydów. Byli to znajomi Ulmów z Łańcuta: Saul Goldman z synami Baruchem, Mechelem, Joachimem i Mojżeszem, oraz sąsiadki Ulmów z Markowej, a zarazem córki Chaima Goldmana – krewnego wspomnianego wyżej Saula: Gołda Grünfeld i Lea Didner. Ta ostatnia ukrywała się wraz z małą córeczką o imieniu Reszla.

24 marca 1944 r. rodzina Ulmów została zamordowana przez Niemców. Najpierw zabito ukrywanych Żydów, a potem całą rodzinę, w tym Wiktorię, która była w zaawansowanej ciąży, a także sześcioro dzieci - Stasia, Basię, Władzia, Frania, Antosia i Marysię. Najstarsze z nich miało 8 lat, a najmłodsze 1,5 roku.

Zamordowanych pochowano przy domu, w obecności oprawców, którzy ostatecznie zgodzili się, by katolików i żydów zakopać w oddzielnych dołach. Mimo surowego niemieckiego zakazu, po kilku dniach Ulmów odkopano, umieszczono w trumnach i pochowano przy domu, w którym mieszkali. Na cmentarz przeniesiono ich dopiero 17 stycznia 1945 roku, po zakończeniu niemieckiej okupacji tych ziem. Natomiast w lutym 1945 roku ekshumowano ciała Goldmanów, Grünfeld i Didnerów i przeniesiono na cmentarz ofiar wojny w Jagielle-Niechciałkach, niespełna 30 km od Markowej.

tk / Przemyśl