Opiekun jasnogórskiej Hodegetrii. „Moja praca była stałą, podświadomą modlitwą”

Prof. Wojciech Kurpik zaprzyjaźnił się z Matką Bożą i przez ponad czterdzieści lat był bliżej jasnogórskiego obrazu niż ktokolwiek inny. Historię cudownego wizerunku opisał m.in. w naukowej książce „Częstochowska Hodegetria”. Profesor obraz Matki Bożej Częstochowskiej zna od podszewki, potrafi odtworzyć szczegóły prac konserwatorskich nad obrazem. Sam siebie nazywa apologetą Maryi Hodegetrii, bo taki właśnie wizerunek Maryi – z grec. „przewodniczki”, „ta, która prowadzi” – lubi najbardziej. Ostatnia jego książka doskonale pokazała, że z Matką Bożą ma nie tylko „relacje służbowe”. Wyjątkową przyjaźń profesora z Matką Bożą z Jasnej Góry opisała na łamach tygodnika „Idziemy” Joanna Lipka.

„Czytając wydaną przez paulinów „Klechdę, czyli opowiadanie o Cudownej Jasnogórskiej Ikonie Maryi Hodegetrii”, nie miałam wątpliwości, że jest Ona dla prof. Kurpika kimś więcej niż „podopieczną” z jasnogórskiego obrazu. „Klechda” to poetycka modlitwa, jednocześnie opowieść odsłaniająca dzieje ikony, a między wierszami również relacji autora i Matki Bożej w Jej wizerunku” – pisze autorka.

Broń przeciwlotnicza

Jak wspomina na łamach tygodnika „Idziemy” profesor, jego pierwsze bliższe zetknięcie się z Matką Bożą miało miejsce na początku II wojny światowej.

„Miałem wtedy może osiem lat. Z mamą uciekliśmy z Warszawy za miasto, do jej siostry. Dołączyła do nas potem druga ciotka z gromadką dzieci. Wkrótce jednak i tam zaczęły się pojawiać samoloty. Pamiętam sztukasy, takie z podgiętymi skrzydłami, które wyglądały jak drapieżne ptaki. Przypominam sobie moment, kiedy stoję w drzwiach, widzę samolot, który zrzuca bomby, i słyszę, jak one wybuchają coraz bliżej i bliżej. I pamiętam strach, że następna trafi w nasz dom. Takie przeżycia przyczyniły się do tego, że jako dziecko zacząłem wzywać wstawiennictwa Maryi” – opowiada.

Jego rodzina „nie była specjalnie religijna, ale katolicka”. „Pamiętam, że mój starszy brat Heniek, gdy byliśmy nad morzem, pacierz kazał mi odmawiać. A ojciec miał taki wytarty od modlitwy medalik, który dostał od znajomego zakonnika, kiedy był bardzo chory” – mówi w rozmowie z Joanną Lipką.

Prof. Kurpik wspomina w wywiadzie, że jego mama miała wśród swoich rzeczy książeczkę do nabożeństwa, w której była Litania loretańska.

„Kiedy nadchodziły momenty bombardowania i wszyscy biegliśmy do ogrodu, by ukryć się pod drzewami, zabieraliśmy ze sobą tę książeczkę. I raz ja, a raz moja mama na przemian czytaliśmy wezwania do Matki Bożej. Wtedy zacząłem w sposób bardzo materialny, realistyczny traktować Litanię loretańską, bo przecież tak przeważnie było, że jak kończyła się litania, bombardowanie milkło. Potem żartowali ze mnie, że to moja broń przeciwlotnicza” – mówił profesor.

Ratowanie ikon

„Ratowania ikon” – jak sam mówi – nigdy nie planował, nawet wtedy, gdy dostał się na warszawską Akademię Sztuk Pięknych. Doprowadziło go do tego szereg zdarzań, choć teraz wie, że to „poprzez nie właśnie działa Pan Bóg”. W czasie studiów podjął się pracy konserwatora zabytków, ponieważ było takie zapotrzebowanie, a dodatkowo można było zrobić dyplom z konserwacji. Ze względu na doświadczenie zatrudniono go potem w Toruniu, gdzie mógł też prowadzić wykłady na uczelni i uzupełnić studia. Wtedy prof. Kurpik miał już żonę i dwoje małych dzieci. W Toruniu zostaliby jeszcze na długie lata, jednak – jak mówi sam profesor – nie takie miała plany Boża opatrzność. „Kiedy wydawało się, że państwu Kurpikom wszystko się poukładało, ich dzieci zaczęły chorować i lekarka zaleciła im wyjazd w łagodne góry, proponując miejscowość Rymanów na Podkarpaciu” – pisze autorka.

„Niedługo potem przyjechał do Torunia dyrektor Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, które poza tym, że zajmowało się sztuką ludową, gromadziło ikony ze zniszczonych i starych cerkwi. Szukał wśród absolwentów uczelni osób, które pomogłyby w pracowni ratowania ikon” – opowiada na łamach „Idziemy” profesor. Kiedy okazało się, że Rymanów i Sanok dzieli niecałe 30 km, zrezygnował z dobrej pracy oraz kariery w Toruniu i wraz z rodziną przeprowadził się do Sanoka.

„Kiedy przyjechałem i zobaczyłem te wszystkie ikony: połamane, porozbijane…, poczułem ogromny ból” – wspomina. Praca przy ratowaniu ikon była bardzo intensywna, ale wiedział, że jest potrzebna. Wtedy myślał, że będzie w Bieszczadach z rodziną trzy, cztery lata. Zostali kilkanaście, aż do matury dzieci – czytamy w tekście.

Podczas konserwacji pisał także wiersze. „Tam powstał m.in. utwór o Hodegetrii z Nagórzan, którą zajmował się tuż przed pójściem do szpitala w związku z groźbą utraty wzroku. Wtedy napisał, że nawet gdy ciemność pogrąży jego oczy, on uchroni w nich obraz Maryi aż „do ostatniej korekty”, gdy Ona go będzie witać. Wyzdrowiał” – pisze autorka, Joanna Lipka.

Rysy Maryi

Gdy dzieci szły na studia, Kurpikowie zdecydowali się na powrót do Warszawy. Początkowo do pracy w Biurze Handlu Zagranicznego Desa, była już Akademia Sztuk Pięknych.

W 1979 r. został konserwatorem ikony jasnogórskiej. „W tym czasie na obrazie pojawiły się spęcherzenia, groziło mu zniszczenie. Paulini bardzo przejęli się tą sytuacją i powołali Komisję Konserwatorską do spraw Cudownego Obrazu. Należąca do niej doc. Hanna Jędrzejewska od razu zaproponowała do jej składu prof. Wojciecha Kurpika. Było to dla niego – jak wspomina – ukoronowanie tych wszystkich lat spędzonych „w służbie ikonom” – pisze w soim tekście autorka.

„To była wielka satysfakcja, ale jednocześnie duże poczucie odpowiedzialności, bo przy tym obrazie odpowiada się nie tylko przed paulinami, ale przede wszystkim przed tysiącami ludzi. Jeśli z ikoną dzieje się coś złego, to jak stanąć przed tymi, którzy codziennie przybywają przed oblicze Maryi?” – mówił profesor.

Prof. Kurpik podczas prac konserwatorskich profesor zebrał wszystkie dotychczasowe opinie i badania na temat ikony, w tym te o rysach na twarzy Maryi. „Udowadniał, że nie były one zamysłem średniowiecznego malarza, jak głosiły niektóre teorie, ale efektem profanacji i cięcia zakrzywionym ostrzem noża. Dopiero przy kolejnych konserwacjach postanowiono je podkreślić czerwoną farbą, co nadało im dodatkowego znaczenia” – wspomina autorka.

Maryja przez te wszystkie lata mocno opiekowała się rodziną państwa Kurpików. Przykładów jest wiele: „chociażby opatrznościowa pomoc przy zmianach miejsca zamieszkania czy też sytuacja planowanej podróży pani Danusi z dziećmi do Krosna, która nie doszła do skutku w związku z nagłą gorączką żony profesora. Potem się okazało, że furgonetka, którą mieli jechać, w drodze zapaliła się i spłonęła”.

„Ja wiem, że aby zdarzył się cud, trzeba poprosić, ale też myślę, że moja praca to przecież była taka stała, podświadoma modlitwa” – mówi prof. Kurpik ze łzami w oczach.

Źródło: Tygodnik Idziemy nr 34/2023