Abp Gallagher: „Nie istniałaby Europa, jaką dziś znamy, gdyby nie pojednanie między Polską a Niemcami”

Podczas konferencji na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim przypomniano, że słowa „udzielamy wybaczenia i prosimy o nie” nie należą do historii, lecz do teraźniejszości Europy. „Prawda historyczna, choć bolesna, nie jest nigdy przeszkodą dla pojednania, lecz jego koniecznym fundamentem” – podkreślił abp Paul Richard Gallagher, Sekretarz ds. Relacji z Państwami i Organizacjami Międzynarodowymi.

Bezprecedensowa współpraca

Ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej Adam Kwiatkowski przypomniał, że historyczny dokument powstał w Rzymie. „To przesłanie pojednania powstało tu, w Wiecznym Mieście w atmosferze soborowego dialogu” – podkreślił ambasador. Zacytował też kluczowy fragment dokumentu:

„W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu, wyciągamy do Was, siedzących tu na ławach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”.

Ambasador Kwiatkowski podkreślił ponadto, że rzymskie obchody mają wyjątkowy charakter, gdyż po raz pierwszy ambasady Polski i Niemiec wspólnie organizują konferencję poświęconą orędziu polskich biskupów.  Dyplomata zaznaczył również, że „pojednanie jest procesem, nie kończy się, wymaga pracy, wspólnego wysiłku, ale też odwagi budowania na prawdzie”.

Pamięć przemieniona przez miłość

Abp Paul Gallagher skoncentrował się na konsekwencjach historycznego gestu. Podkreślił, że „pokój i autentyczne pojednanie między narodami nie są tylko owocem inicjatyw ludzkich, lecz rodzą się z misterium paschalnego Chrystusa”. Wskazał też na konieczność odpowiedzialnego podejścia do historii. „Pamięć nie powinna być wymazana, lecz rozświetlona wiarą, przemieniona przez miłość” – mówił papieski współpracownik.

Zwrócił ponadto uwagę, że list biskupów stał się jednym z fundamentów współczesnej Europy.
„Można powiedzieć, że nie istniałaby Europa, jaką dziś znamy. Europy, która stara się żyć we współpracy i we wzajemnej odpowiedzialności, nie byłoby bez dokonania się pojednania między Polską a Niemcami” – ocenił.

Odwaga ponad logiką podziału

Była premier RP, prof. Hanna Suchocka podkreśliła, że polscy biskupi podjęli ryzyko niezrozumienia we własnym społeczeństwie, ukształtowanym przez powojenne doświadczenia. Przypomniała słowa Jana Pawła II: „człowiek, który przebacza, staje się silniejszy niż ten, który żywi nienawiść”. Jej zdaniem, list uczy również dziś kultury dialogu i odpowiedzialnego języka.

Z kolei Andrea Tornielli, dyrektor ds. programowych mediów watykańskich, zaznaczył, że dokument sprzed 60 lat ten jest wyjątkowo aktualny, szczególnie wobec sytuacji na Bliskim Wschodzie i w Europie. „Biskupi polscy udzielili wybaczenia i poprosili o nie, wykonując krok pojednania, mimo że Polska była narodem-męczennikiem” – powiedział Vatican News. Dodał, że o wadze tego listu świadczy fakt, iż wśród jego sygnatariuszy były osoby wyniesione później na ołtarze - ówczesny arcybiskup Karol Wojtyła, św. Jan Paweł II oraz bł. kard. Stefan Wyszyński. Tornielli zaznaczył również, że list polskich biskupów pokazuje, iż przebaczenie jest konieczne, by zakończyć spiralę przemocy.

Przełamanie milczenia

Prof. Wojciech Kucharski przypomniał natomiast dramatyczny kontekst powstania dokumentu – zaledwie 20 lat po niemieckiej okupacji, kiedy pamięć o ludobójstwie, zniszczeniu kraju i milionach ofiar była wciąż żywa. Mimo to biskupi zaproponowali model dialogu „oparty na prawdzie, przebaczeniu i wzajemnym zrozumieniu”, który – jak zauważył – „przeniósł ideę przebaczenia ze sfery etyki osobistej do polityki”.

Z kolei Kard. Walter Kasper, dzieląc się osobistym świadectwem, nazwał inicjatywę dialogu polskich i niemieckich biskupów „słowem daleko wyprzedzającym swój czas”. Zwrócił uwagę, że jej wielkość polegała na tym, iż „nie przeciwstawiano jednej krzywdy drugiej, lecz uznawano całe doznane zło”.

Gest na zakończenie

Na zakończenie spotkania dokonano uroczystego przekazania kopii listu z 1965 r. abp. Gallagherowi, gospodarzom i uczestnikom spotkania. Zaprezentowano też fragment witrażu, poświęconego pojednaniu polsko-niemieckiemu, który jutro podczas audiencji generalnej zostanie wręczony Ojcu Świętemu.  

Źródło: vaticannews.va/pl