Francuskie „wojny o żłóbki”. Spór ogarnia cały kraj, Béziers na pierwszej linii frontu

W 2025 r. spór ten znów wybuchł z pełną mocą – a jego epicentrum, jak zwykle, stało się Béziers.

Béziers: jedenaście lat konfrontacji i „wóz Drzymały”

W Béziers mer Robert Ménard już jedenasty rok z rzędu wystawia żłóbek w ratuszu, ignorując wielokrotne orzeczenia sądowe nakazujące jego przeniesienie. W tym roku instalacja odbyła się w atmosferze protestów zorganizowanych przez Ligue des droits de l’Homme i inne organizacje laickie.

Ménard jak co roku odpowiada kontrargumentem masowego poparcia: „Mamy co roku 20–25 tysięcy podpisów w księdze gości. Ludzie to uwielbiają!”.

Żłóbek stoi więc dalej – na kółkach, gotowy do szybkiego przestawienia, jeśli pojawi się kolejny nakaz sądu. To coś na wzór wozu Drzymały zaboru pruskiego, polskiego symbolu walki z absurdalnym prawem germanizacji Polaków na początku XX w. Kiedy urzędnicy uznali, że wóz stojący w jednym miejscu powyżej doby jest budynkiem, Drzymala przestawiał swoje mieszkanie by udowodnić, że wóz nie jest nieruchomością, a on może dalej tam mieszkać.

Nie tylko Béziers: mapa francuskich frontów żłobkowych

Choć Béziers przyciąga uwagę mediów, to podobne spory trwają równolegle w wielu miastach i miasteczkach Francji.

Perpignan

W 2017 r. sąd nakazał usunięcie crèche (żłóbka) z ratusza. W 2025 r. władze znalazły rozwiązanie „kompromisowe”: przeniosły ekspozycję do pobliskiej Loge de Mer – budynku powiązanego z ratuszem, lecz formalnie niebędącego jego częścią. „Jeszcze piękniejsza niż wcześniej” – podkreślono w komentarzu medialnym.

Beaucaire (Gard)

To jedna z najbardziej radykalnych sytuacji. W lutym 2025 r. miasto zostało ukarane 103 000 euro grzywny za nieusunięcie żłóbka mimo orzeczeń sądu. Mer z partii politycznej Reconquête (Rekonkwista) odpowiedział instalując… żłóbek podzielony na dwie części: Nativitė na zewnątrz, santons wewnątrz ratusza. „Cud prowansalski sprawił, że stajenka przestała się mieścić pod schodami” – ironizował w mediach.

Chodzi o sprytny „manewr obejścia prawa”, zastosowany w Beaucaire po wyroku sądu zakazującym wystawiania całego żłóbka w budynku ratusza.

Nativité na zewnątrz – czyli scena Narodzenia (Maryja, Józef, Dzieciątko Jezus, żłób, stajenka itp.) została umieszczona przed ratuszem, na zewnątrz budynku, w przestrzeni publicznej, gdzie przepisy są mniej restrykcyjne.

Santons wewnątrz ratusza – „santons” to tradycyjne prowansalskie figurki (piekarz, pasterz, rybak, praczka, notariusz itp.), które wchodzą w skład żłóbka prowansalskiego, ale nie są postaciami religijnymi. Te figurki burmistrz ustawił wewnątrz ratusza, argumentując, że to „element folkloru” i nie naruszają one zakazu umieszczania symboli religijnych.

Tym samym cały żłóbek „występuje”, ale nie w jednym miejscu, co pozwala uniknąć kolejnych wyroków za złamanie zasady laickości.

Asnières-sur-Seine

Tu spór dotyczy nie tylko samego żłóbka, lecz również „prawa do nazywania rzeczy po imieniu”. Mer Manuel Aeschlimann, oskarżony o „prozelityzm”, wygrał sprawę dotyczącą stwierdzenia, że „Noël świętuje narodziny Jezusa”, lecz jego żłóbek w ratuszu nadal jest przedmiotem sporów i potencjalnych odwołań. Lewica oskarża go o „entrisme catholique” – katolicki aktywizm naruszający neutralność państwa. Sprawa trafia regularnie przed sądy i prefekta

Amiens

Tutaj żłóbek nie wzbudził protestów prawnych — za to padł ofiarą aktu wandalizmu. Sprawca rozbił obudowę, porozrzucał figurki, a małemu Jezusowi… odciął głowę. Mieszkańcy natychmiast odtworzyli instalację, traktując to jako obronę lokalnej tradycji.

Gavrus (Normandia)

W przeciwieństwie do dużych miast, lokalne społeczności wiejskie często pielęgnują tradycję bez sporów. W Gavrus powstała nowa żłobkowa instalacja, tworzona przez wolontariuszy jako część większego „szlaku żłóbkowego” obejmującego 12 gmin i 20 km tras, łączącego kulturę, rzemiosło i życie parafialne.

Sondaż: 79 proc. Francuzów chce żłobków – i to we wszystkich grupach społecznych

Według badania CSA przeprowadzonego dla CNEWS, Le Journal du Dimanche i Europe 1, 79 proc. Francuzów popiera obecność żłobków w ratuszach.

Szczegóły są jeszcze bardziej znaczące:

• 82 proc. kobiet i 77 proc. mężczyzn jest „za”
• wśród młodych 18–24 lata poparcie wynosi 92 proc.
• wśród lewicy: 65 proc.
• wśród większości prezydenckiej: 75 proc.
• wśród prawicy i skrajnej prawicy: od 86 do 94 proc.

Uderza nie tylko liczba, ale i fakt, że tradycja przekracza linie polityczne – a jednocześnie staje się narzędziem ich mobilizacji.

Prawo z 1905 r.: artykuł 28

Sednem sporów jest art. 28 ustawy z 1905 r. o rozdziale Kościoła i państwa, który mówi, że na budynkach publicznych nie można umieszczać symboli religijnych, poza wyjątkami (np. muzeami, cmentarzami). Jednocześnie orzecznictwo Conseil d’État z 2016 r. i 2024–2025 dodawało interpretację: żłóbek może być legalny, jeśli ma charakter kulturowy, nie religijny, a jego kontekst i intencja władz nie mogą wskazywać na prozelityzm. Dlatego sądy decydują za każdym razem osobno. I dlatego każda sprawa staje się medialnym spektaklem.

Debaty, protesty, oskarżenia: wojna symboliczna

W mediach i wypowiedziach przeciwników żłobków obserwujemy radykalizację języka. Laickie organizacje mówią o: „piętnowaniu laickości”, „dewastowaniu neutralności Republiki”, „entrisme catholique”.

Z kolei merowie prawicy i zwolennicy żłobków mówią o: „atakach ekstremistów”, „walce nihilistów z chrześcijańskimi korzeniami Francji”, „instrumentalizacji prawa dla celów politycznych”.

Francja wchodzi w 2026 rok z coraz bardziej spolaryzowaną sceną polityczną – a żłóbki, stały się testem politycznej i narodowej tożsamości. Dla jednych – „momentem, który jednoczy wszystkich”. Dla innych ich likwidacja stała się priorytetem zachowania laickości. W tym wszystkim ginie natomiast kwestia religijności oraz korzeni i tradycji Francji, jako „najstarszej córki Kościoła”.

Źródło: Polskifr.fr