Spis treści i wprowadzenie do zbioru wykładów z KNS (Wydawnictwo WAM, Kraków 2001)
WPROWADZENIE Z «DOROSŁĄ WIERNOŚCIĄ» |
11* | |
Część pierwsza NAUCZANIE SPOŁECZNE KOŚCIOŁA |
||
1. OD EWANGELII DO «NAUCZANIA SPOŁECZNEGO» | 17 | |
Właściwa misja Kościoła ma charakter religijny | 18 | |
Ewangelia wyzwala człowieka | 19 | |
Prawomocność społecznego nauczania Kościoła | 21 | |
"Doktryna społeczna" | 23 | |
"Nauczanie społeczne" | 25 | |
"Nauczanie społeczne" Kościoła | 28 | |
2. IDEOLOGIA KATOLICKA (1891-1931) | 31 | |
Narodziny "nauki społecznej" Kościoła | 33 | |
Przeciw marksizmowi i liberalizmowi | 35 | |
Zasady ideologii katolickiej | 37 | |
"Nauczanie" otwarte | 39 | |
3. NOWE CHRZEŚCIJAŃSTWO (1931-1958) | 41 | |
Realny socjalizm | 41 | |
Neoliberalizm | 46 | |
"Cywilizacja chrześcijańska" jako trzecia droga | 49 | |
"Nowe chrześcijaństwo" Piusa XII | 51 | |
Wkład Jacques'a Maritaina | 53 | |
"Wypowiedzi", które trwają nadal | 56 | |
4. DIALOG (1958-1978) | 59 | |
Kryzys ideologii | 60 | |
Kościół i marksizm: rozeznanie i dialog | 61 | |
Procesy globalizacji | 66 | |
Osiągnięcia Soboru | 68 | |
Nowy sposób "wypowiadania się" | 72 | |
5. FAZA PROROCKA (1978-1996) | 77 | |
Ewangelia życia | 79 | |
Ewangelia pracy | 82 | |
Ewangelia miłosierdzia | 86 | |
"Wypowiadanie się" ekumeniczne | 89 | |
Część druga PROPOZYCJA SPOŁECZNA KOŚCIOŁA |
||
6. OD SPOŁECZNEGO WYPOWIADANIA SIĘ DO "PROPOZYCJI SPOŁECZNEJ" | 95 | |
Dlaczego "propozycja społeczna"? | 97 | |
"Społeczna propozycja" Kościoła | 98 | |
Dialog międzykulturowy | 101 | |
Dialog międzyreligijny | 105 | |
Teologiczne odczytanie historii | 106 | |
7. NOWA WIOSNA CHRZEŚCIJAŃSTWA | 111 | |
Neopogaństwo | 112 | |
Kościół, "mała trzódka" | 115 | |
Pokusy dawne i obecne | 119 | |
Znaki nadziei | 122 | |
"Nowa ewangelizacja" | 125 | |
Nowa "inkulturacja" wiary | 126 | |
Zasady myślenia, kryteria oceny i ukierunkowania działania | 129 | |
8. WSPÓLNA "GRAMATYKA ETYCZNA" | 133 | |
Zasada personalistyczna | 137 | |
Zasada solidarności | 140 | |
Zasada pomocniczości | 145 | |
Zasada dobra wspólnego | 148 | |
9. WOLNA GOSPODARKA | 155 | |
Kapitalizm nie zwyciężył | 156 | |
Kapitalizm jako "ideologia" | 158 | |
Industrializacja | 162 | |
Kapitalizm jako "system" produkcji | 164 | |
Gospodarka postindustrialna | 169 | |
Społeczeństwo wolnej pracy, przedsiębiorczości i uczestnictwa | 173 | |
10. DOJRZAŁA DEMOKRACJA | 179 | |
Warunki "prawdziwej" demokracji | 182 | |
Praworządność | 185 | |
Sprawiedliwość i miłosierdzie | 188 | |
"Trzeci sektor" państwa socjalnego | 193 | |
Nowy układ społeczny | 197 | |
Część trzecia SPOŁECZNA OBECNOŚĆ KOŚCIOŁA | ||
11. OD PROPOZYCJI DO "OBECNOŚCI SPOŁECZNEJ" | 205 | |
Niezastąpiona rola wiernych świeckich | 207 | |
Ruch katolicki | 210 | |
Dwie koncepcje polityki i zangażowania politycznego | 215 | |
12. DLACZEGO KATOLICY W POLITYCE? | 219 | |
"Wybór społeczno-polityczny" wiernych świeckich | 220 | |
Centralna pozycja polityki | 223 | |
Ewangelizacja a postęp ludzkości | 225 | |
Polityka jako "wyższa forma" miłosierdzia | 227 | |
13. UPRAWIAĆ POLITYKĘ PO CHRZEŚCIJAŃSKU | 229 | |
Spójność z wartościami | 231 | |
"Spójność subiektywna" i "spójność obiektywna" | 233 | |
Demokratyczny sposób uprawiania polityki | 236 | |
Świeckość polityki | 238 | |
Autonomia politycznych decyzji | 240 | |
Duchowość i profesjonalizm | 241 | |
14. JAK KOŚCIÓŁ UPRAWIA POLITYKĘ? | 245 | |
"Wybór religijny" | 246 | |
Kapłan i polityka | 249 | |
"Zastępstwo polityczne" | 252 | |
Sprawa "księży walczących z mafią" | 257 | |
Nowe stosunki pomiędzy Kościołem i państwem | 260 | |
15. «OBSZAR KULTURY UKIERUNKOWANEJ PO CHRZEŚCIJAŃSKU» | 263 | |
Katolicy w złożonym społeczeństwie | 265 | |
Wiara chrześcijańska i pluralizm polityczny | 269 | |
Pluralizm polityczny a jedność kościelna | 271 | |
"Jedność" w kulturze i "zgodność" w działaniu | 273 | |
Partie o inspiracji chrześcijańskiej | 276 | |
Pluralizm stowarzyszeniowy i kształcenie chrześcijańskie | 280 | |
"Kulturowy teren solidarności" | 282 | |
EPILOG O CYWILIZACJĘ MIŁOŚCI |
287 | |
DODATEK DO WYDANIA POLSKIEGO RUCH SPOŁECZNY KU CYWILIZACJI MIŁOŚCI (RUCH CYWILIZACJI MIŁOŚCI) |
289 |
* Numery stron odnoszą się do wydania papierowego
Tytuł oryginału:
Per una civiltà dell'amore.
La proposta sociale della Chiesa
© 1996, Editrice Queriniana, Brescia
via Ferri, 75
25123 Brescia, Italia
Dla wydania polskiego
© 2000, Wydawnictwo WAM, Kraków
Redakcja i konsultacja naukowa przekładu
Ks. dr Stanisław Pyszka SJ
Wszystkie cytaty z Pisma świętego pochodzą z Biblii Tysiąclecia, wyd. III, Pallottinum, Poznań-Warszawa 1990. Wszystkie cytaty z dokumentów soborowych pochodzą z wydania Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań 1968. Wszystkie cytaty z dokumentów papieskich pochodzą z ich oficjalnych przekładów na język polski, zaś cytaty z dokumentów Jana Pawła II - z tekstów encyklik, adhortacji, listów i przemówień, wydanych przez SIW ZNAK Kraków 1997, t. 1-4.
ISBN 83-7097-817-7
NIHIL OBSTAT. Przełożony Prowincji Polski Południowej
Towarzystwa Jezusowego, ks. Adam Żak SJ, prowincjał.
Kraków, dn. 20 III 2001 r., l. dz. 48/2001.
MATRI DIVINAE GRATIAE
1946-1996
Z okazji wydania trzytysięcznego numeru "Civiltà Cattolica", papież Paweł VI - podczas niezapomnianej audiencji prywatnej - zechciał podziękować pracującym w czasopiśmie Ojcom Redaktorom za ich "pełną, dorosłą i wielkoduszną wierność nauczaniu Kościoła"(1).
W tym napisanym własnoręcznie przemówieniu Papież objaśnił znaczenie swoich słów. Zachować "wierność", to znaczy zasadniczo nie ograniczać się jedynie do dokładnego przekazywania nauki Kościoła. Wierność jest prawdziwa, gdy jest "dorosła", to znaczy, gdy nie tylko podaje się ściśle naukę Kościoła, lecz naświetla się ją z "proroczym i dynamicznym spojrzeniem w przyszłość [...] w celu odkrycia, odgadnięcia w razie potrzeby, znaków czasu, czyli obowiązków, potrzeb, dróg otwartych na przyszłość społeczeństwa a zwłaszcza Kościoła pielgrzymującego w kierunku jutra"; "dorosłą wierność" zachowuje się wtedy, gdy troszczy się o "pokazywanie ciągle na nowo słusznej drogi swoim współbraciom" w taki sposób, by nauki Magisterium zostały przyjęte z szacunkiem także i przez osoby niewierzące i przez tych, którzy dali się sprowadzić na złą drogę przez "samowystarczalną i racjonalistyczną gnozę" pragnącą postawić człowieka na miejscu Boga"(2).
Taki sam duch ożywia te wykłady ze społecznej nauki Kościoła, które zostały wygłoszone w Istituto di Formazione Politica "Pedro Arrupe".
Są to właśnie "lekcje", a nie jeszcze jedna organiczna synteza społecznej nauki Kościoła(3), ani też kolejne z wielu dzieł komentujących encykliki społeczne(4). To rzecz o wiele skromniejsza - to zaledwie "wprowadzenie" do nauki i praktycznego zastosowania społecznej nauki Kościoła.
Kierowała nami troska o wzajemne współbrzmienie myśli i czynu, zgodnie z założeniem Instytutu Pedro Arrupe, którego celem jest moralne i profesjonalne kształcenie nowej klasy polityków, a nie erudytów.
Dlatego też przedstawienie zasad myślenia, kryteriów osądów i kierunków działania, które składają się na "społeczną propozycję" cywilizacji miłości (serce całej doktryny społecznej Kościoła) opiera się ściśle na tekstach Magisterium, ukazując jednocześnie całą ich siłę napędową i "profetyczną", czyli otwiera na przyszłość i pokazuje nowe cele dla pracy świeckich chrześcijan XXI wieku - i nie tylko dla nich.
Poznawanie i nauczanie społecznej doktryny Kościoła w Palermo, w warunkach granicznych i w otoczeniu ostrych kontrastów nie pozwalało na inny wybór pedagogiczny. Jesteśmy jednak przekonani, że ten sposób przedstawienia i nauczania społecznej doktryny Kościoła zainteresuje o wiele szerszy krąg czytelników i badaczy: zarówno tych, którzy uczęszczają na analogiczne zajęcia w licznych Ośrodkach Kształcenia Politycznego i Społecznego, jak i tych, którzy pragną się dowiedzieć nie tylko co należy myśleć, ale i co trzeba robić.
Trójdzielna struktura książki - od "nauczania" poprzez "propozycję" do "obecności" - przedstawia wiernie ideę wykładu, który chce stanowić także i drogę: jedno dla nauki, drugie dla spełnienia; ale nigdy jedno bez drugiego.
Przygotowując ten wybór nie mogliśmy uniknąć ryzyka "uproszczeń", które niektórym mogą się nie spodobać. Jednakże chcąc zwrócić się bardziej do tych, którzy pragną zostać "wtajemniczeni", niż do tych, którzy już wiedzą o co chodzi, uznaliśmy, że pożytek będzie większy od ryzyka.
Lub też - jeśli ktoś woli - jeszcze raz przeważył zmysł "dorosłej wierności" Magisterium Kościoła.
Bartolomeo Sorge SJ
Palermo, 31 lipca 1996 roku,
w uroczystość Św. Ignacego Loyoli
opr. mg/mg