Ecce Homo

Jutta Seibert

Leksykon sztuki chrześcijańskiej

Tematy, postacie, symbole

ISBN: 978-83-7442-120-7

wyd.: Wydawnictwo Jedność , Kwiecień 2007

Powrót do indeksu haseł

ECCE HOMO

Po biczowaniu i koronowaniu cierniem przed swoim pałacem rzymski namiestnik Piłat pokazał Żydom Jezusa z koroną cierniową na głowie i z płaszczem narzuconym na plecy. Przez ukazanie cierpiącego Chrystusa pragnął nakłonić tłum do zmiany decyzji. Piłat wskazał na niewinnie męczonego i powiedział: Ecce Homo ("Oto Człowiek", "Patrzcie, oto Człowiek"), jednak kapłani żydowscy i ich zwolennicy nadal domagali się ukrzyżowania Chrystusa (J 19,4 i n.; por.: przesłuchania Jezusa).

W XV i XVI w. scena ta, opisana jedynie w Ewangelii św. Jana, stała się uosobieniem męki Pańskiej. Występuje ona bardzo często w cyklach pasyjnych, bez związku z kontekstem historycznym, jako przedstawienie dewocyjne zbliżone do wizerunku Męża Boleści (ale bez stygmatów).

Różnica między niewinnie cierpiącym Zbawicielem a domagającymi się Jego śmierci Żydami podkreślana jest szczególnie w sztuce północnoalpejskiej, np. na obrazie Hieronima Boscha (1470/ 1480, Frankfurt nad Menem, Stadelsches Kunstinstitut). Napis Ecce Homo zamieszczony przy postaci Piłata wyjaśnia dodatkowo przedstawioną scenę. Natomiast napis na murze pałacowym O salve nos, Christe redemptor ("Uratuj nas, Chrystusie Zbawicielu") odnosił się do dwóch postaci fundatorów znajdujących się pierwotnie na obrazie - nawet cierpiący i poniżony Chrystus jest wybawicielem od grzechu i śmierci.

Ecce Homo; miedzioryt M. Schongauera

opr. aw/aw