Kadzidło w liturgii

Stosowano je we wszystkich kultach orientalnych oraz w starożytnej Grecji i Rzymie. Starożytni Egipcjanie podkreślali, że kadzidło oczyszcza i upiększa. W praktyce kadzidło wykorzystywano przy pogrzebach oraz przychodząc do świątyni, aby stanąć przed obliczem bogów czy władców.

W Starym Testamencie bardzo często korzystano z kadzidła w kulcie prawdziwego Boga - Jahwe. Według liturgicznego Prawa Starego Testamentu codzienne rano i wieczorem na ołtarzu złotym, znajdującym się przed świętym miejscem należało zapalać kadzidła jako ofiarę chwały. Dym unoszącego się kadzidła był znakiem modlitwy kierowanej do Boga. Podobne znaczenie kadzidła odnajdujemy w Nowym Testamencie w Księdze Apokalipsy, opisującej liturgię nieba. (8, 3-5; 5, 8).  Dla Ojców Kościoła kadzidło było symbol czci oddawanej Boga w Jezusie Chrystusie. Pięknie to wyraził św. Cyryl Aleksandryjski nazywając Chrystusa „Thuribulum”, który zamknął w sobie woń całego stworzenia („De adoratione” 1b X).

Mimo tak wymownego znaczenia symbolicznego, które posiadało kadzidło, zaczęto go używać w chrześcijańskiej liturgii stosunkowo późno. Wynikało to z jego powszechnego i szerokiego stosowania w kultach pogańskich bożków oraz na dworze cesarza, który uzurpował dla siebie cześć boską.

Początkowo używano kadzidła tylko w rytach pogrzebu. W późniejszym czasie palono je przy bazylikach dla podkreślenia ważności kultycznych tych miejsc, a następnie kadzidło spalano w naczyniach umieszczanych przed ikonami i relikwiami. Starożytne rzymski księgi liturgiczne, tak zwane „Ordines Romani”, pochodzące z VII i VIII wieku mówią o używaniu kadzidła w orszakach papieskich oraz w procesji z Ewangeliarzem. O okadzaniu darów składanych podczas Eucharystii zaświadcza Amalary.

Używanie kadziła w odnowionej po Soborze Watykańskim II nie jest obowiązkowe. Stosuje się je przede wszystkim w nabożeństwach, podczas których wystawia się i adoruje Najświętszy Sakrament. Podczas liturgii okadza się kapłana, który przewodniczy celebracji, wiernych, ołtarz, paschał oraz dary ofiarne. Podczas uroczystości Objawienia Pańskiego, zwanej w Polsce Uroczystością Trzech Króli błogosławione jest kadzidło. Odnosi się to do darów złożonych Jezusowi przez trzech Mędrców ze Wschodu.

Omawiając symbolikę kadzidła, trzeba zwrócić uwagę na wszystkie elementy stosowane przy jego używaniu. Ogień rozżarzony i umieszczony w trybularzu jest znakiem bliskości Boga, a unoszący się zapach kadzideł znakiem Jego łaskawości oraz wygaśnięcia „gniewu” Bożego” (por. Rdz 8 , 21). Natomiast chmura kadzielna, która wydobywa się z kadzielnicy wskazuje na objawienie się Boga (por. Iz 6, 4). Unoszący się dym jest znakiem modlitw zanoszonych do Boga przez wszystkich zgromadzonych na liturgii. Stosowane w liturgii szlachetne kadzidło wskazuje na obecność Boga w Jego świątyni oraz wyraża Jego wspaniałość. Patrząc od strony ludzkiej jest ono znakiem całkowitego oddania się Bogu. Na bardzo głębokie symboliczne znaczenie kadzidła wskazuje św. Paweł Apostoł. Według niego, wszyscy wierzący poprzez swą działalność apostolską roznoszą po wszystkich miejscach woń poznania Chrystusa. Jako chrześcijanie stajemy się wonnością Boga samego. Może to być woń ożywiająca dla tych, którzy dostępują zbawienia lub śmiercionośny zapach dla tych, którzy idą na zatracenie.

Tekst pochodzi z książki ks. prof. Dariusza Kwiatkowskiego, Zaczerpnąć ze źródła wody życia. W świecie liturgicznych znaków, Kalisz 2007

opr. mg/mg