Co oznacza określenie personifikacja Mądrości?

Roland E. Murphy, O. Carm.

Odpowiedzi na 101 pytań o Psalmy i inne pisma

Transliteracja hebrajskich terminów jest uproszczona, aby ułatwić czytelnikowi ich wymowę. Teksty biblijne polskiego tłumaczenia pochodzą przede wszystkim z Biblii Tysiąclecia (Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 2000, wyd. V). W przypadkach kiedy skorzystano z innego tłumaczenia zostało to zaznaczone.

Copyright © Wydawnictwo WAM 2003

PYTANIE 19. Co oznacza określenie personifikacja Mądrości?

Proszę zauważyć, że używam słowa personifikacja. Inni wolą termin „hipostaza” lub demiurg, ale nie sądzę, aby żydowski monoteizm mógł tolerować te terminy. W Biblii jest kilka przykładów personifikacji. W Psalmie 85, 11 łaskawość i wierność spotykają się z sobą, całują się sprawiedliwość i pokój. Poprzez personifikację pewne zjawiska są traktowane jakby były ludźmi i tak są przedstawiane ich działania. Ale nie ma nic, co byłoby podobne do personifikacji Mądrości. Jest ona utożsamiana z kobietą i to w sposób wyjątkowy. Pomijam personifikacje przedstawione w rozdziałach pierwszym i dziewiątym i chcę skoncentrować się na rozdziale ósmym. Rozdział rozpoczyna się od obrazu mądrości nawołującej do słuchania tego, co ma do powiedzenia. Pod koniec rozdziału przedstawia swoje prerogatywy: zdrowy rozsądek, roztropność, wartość większą niż złoto i tak dalej. Ale punkt kulminacyjny pojawia się w wersetach 22-31:

Mądrość sześć razy zaznacza swój prymat przed stworzeniem, swe pierwszeństwo przed działaniem Pana. Co ona wtedy robiła? Może asystowała przy stwarzaniu, ale termin „mistrzyni” nie jest tłumaczeniem pewnym ponieważ słowo może oznaczać również „małe dziecko”. Niewątpliwie jest jednak oczywiste, że wydarzenie to było radosne (8, 30-31), a ona sama znalazła radość pośród ludzi. O tym, że jej celem jest przebywanie z ludźmi świadczy następujące zaproszenie: „kto mnie znajdzie, ten znajdzie życie!”. Czy uczestniczyła z Panem w akcie stworzenia czy też nie, były przy tym jako pierworodna (zrodzona z Boga! 8, 22-23), a jej oczywistym celem jest przynoszenie radości Bogu, ale jeszcze bardziej ludziom. Jej stwierdzenia są niesłychane: bliskość zarówno z Bogiem, jak i z ludźmi; najwyraźniej pośrednictwo między Bogiem a światem. Bardzo mi się podoba sposób w jaki Ben Syrach uzupełnił ten obraz na początku swej księgi pisząc, że Pan zobaczył mądrość, zmierzył ją i

Rozdział 24. [Księgi Syracha *] został zainspirowany rozdziałem ósmym Księgi Przysłów i przedstawia w jaki sposób mądrość pochodzi od Najwyższego, przemierzyła całe stworzenie i odpowiadając na rozkaz Pana zamieszkała w Izraelu. Ben Syrach dla ludzi sobie współczesnych zinterpretował tę postać mądrości; została ona w sposób jednoznaczny utożsamiona z Torą Mojżeszową („księga przymierza Boga Najwyższego, Prawo, które dał nam Mojżesz” 24, 23).

Ale historia mądrości nie kończy się na tym. W rozdziałach 7—9 Mądrości Salomona jest ona przedstawiona w taki sposób, że wydaje się być identyfikowana z Wszechmogącym Bogiem (Mdr 7, 25-26). Jest przedstawiona jako siedząca na swym tronie (Mdr 9, 4) oraz pełniąca określoną misję wśród ludzi (7, 27). Wydaje się, że pojawia się ponownie w Nowym Testamencie jako rodzaj tła dla Logosa albo Słowa w Ewangelii Jana 1, 1-18. Paweł nazwał Jezusa „mądrością Boga” w Pierwszym Liście do Koryntian 1, 14. Widać z tego pewien rozwój w opisie tej tajemniczej figury na stronicach Biblii.

opr. aw/aw