Czym jest językowy kompromis?
Współczesna filozofia komunikacji wskazuje drogę wyjścia z impasu. M. Wendland nie bez racji zwraca uwagę na potrzebę dialogu w sytuacji nieprzekładalności naszych światów.
Każda kultura posługuje się językiem, problem tylko w tym, że jest wiele języków i wiele kultur. To więc, co wszystkim ludziom wspólne, czyni ich zarazem różnymi. Powinniśmy zatem zmierzać do swego rodzaju językowego i kulturowego kompromisu, dialogu, dzięki któremu nastawimy się na wzajemne rozumienie i zrozumienie, zachowując przy tym indywidualność rozmaitych sposobów ujmowania przez nas rzeczywistości. Te same znaki, te same języki, które tak bardzo różnicują nasze światy, stanowią zarazem drogę do porozumienia. Nieprzypadkowo Karl-Otto Apel, klasyk współczesnej filozofii komunikacji, łączy tę dziedzinę z etyką: jednym z wielkich wyznań współczesności jest bowiem budowanie umiejętności porozumiewania się opartego na dialogu, na próbie uzgodnienia i uwspólnienia odmiennych systemów komunikacyjno-kulturowych, którymi się posługujemy. Szansą na przejście od relatywizmu do uniwersalizmu kulturowego jest taka wspólna płaszczyzna interpretacji wzajemnych zachowań językowych, by świadomość różnic pomiędzy językowo i kulturowo zdeterminowanymi obrazami rzeczywistości nie wywoływała wrogości, obojętności i zniechęcenia, ale chęć poznania, zrozumienia i porozumienia15.
H.G. Gadamer wskazuje, że najlepszą drogą do osiągnięcia tego celu jest rozmowa:
|
fragment pochodzi z książki:
Robert M. Rynkowski ZROZUMIEĆ WIARĘ
Niecodzienne rozmowy z Bogiem
ISBN: 978-83-277-1027-7 wyd.: Wydawnictwo WAM 2015 |
Każda rozmowa zakłada pewien wspólny język, albo lepiej: wykształca pewien wspólny język. Jak mówią Grecy, zostaje tu położone w centrum coś, w czym partnerzy rozmowy mają udział i o czym mogą wymieniać myśli. Dlatego mające nastąpić w rozmowie porozumienie w danej sprawie oznacza w sposób konieczny, że dopiero w rozmowie zostanie wypracowany pewien wspólny język16.
Zatem to rozmowa pozwala wypracować wspólny język, na którym można budować porozumienie. ale dialog zdaniem Gadamera musi dokonywać się przez logos, czyli przez rozumienie: celem wszelkiego porozumienia i wszelkiego rozumienia jest zgoda w jakiejś rzeczy17.
15 M. Wendland, Relatywizm komunikacyjny..., dz. cyt., s. 57n.
16H.G. Gadamer, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, warszawa 2004, s. 514n.
17 Tamże, s. 402.