Ewangelia Judasza: Judasz według E.J.

„Ewangelia Judasza” – Studia Antiquitatis Christianae

Tłumaczenie i redakcja: Wincenty Myszor

7. Judasz według Ewangelii Judasza

W odnalezionej Ewangelii Judasza postać apostoła została przedstawiona bardzo wyraźnie. Przede wszystkim przypisano mu autorstwo pisma w tytule kolofonu: peuaggelion nioudac (p. 58,28–29). Judasz nazwany ioudac pickariwtyc (33,2–3; 35,9–10; ) jest odbiorcą objawienia Jezusa i jego głównym rozmówcą. Jezus wybiera go spośród Dwunastu: „Odłącz się od nich, a ja ci opowiem o tajemnicach królestwa” (p. 35,23–25). Judasz wie także, z kim rozmawia, gdy mówi do Jezusa: „Wiem, kim jesteś i z jakiego miejsca wyszedłeś. Wyszedłeś z eonu Nieśmiertelnej Barbelo i od tego, który cię wysłał. Ja zaś jestem niegodny, abym wymówił jego imię” (p. 35,15–21). W przeciwieństwie do pozostałych uczniów, którzy nie wiedzą, dokąd idzie Jezus i skąd przychodzi, a więc nie orientują się dokładnie, kim jest (p. 36,13–15). Judasz ma widzenie (Órama), ale tego już nie rozumie, podobnie jak nie rozumieją swego widzenia uczniowie (p. 44,18; 37,22 i nn.). Judasz zostaje wyróżniony przez Jezusa w szczególny sposób wobec Dwunastu uczniów: zostaje nazwany „trzynastym duchem” (da…mwn) (p. 44,25), albo takim, który „będzie trzynastym” (p. 46,19). Judasz należy do specjalnego pokolenia (gene£) (por. p. 46,17). W gnostyckim systemie, który można odkryć w Ewangelii Judasza pojęcie „pokolenia” ma szczególne znaczenie. Przedstawimy to niżej, w teologii setian. Judasz w swojej wizji ogląda prześladowanie swojej osoby ze strony Dwunastu uczniów (p. 44,24—45,2) i z tego powodu chce się znaleźć w miejscu, w którym jest Jezus, w miejscu „świętego pokolenia”. Jezus również zapowiada jego prześladowanie z tego tytułu: „Będziesz trzynastym i będziesz przeklętym przez pozostałą resztę pokolenia, ale przyjdziesz i będziesz panował nad nimi. Ostatniego dnia będą przeklinać twoje nawrócenie ku wysokości, do świętego pokolenia” (p. 46,23—47,1; także 46,11–14). Jednak gwiazda Judasza „jest nad trzynastym eonem”¹², co może oznaczać zbawienie Judasza. Jezus zapowiada swoje wydanie, czyli „zdradę Judasza” razem z pochwałą Judasza niemal hymnicznie: „Ty przewyższysz ich wszystkich. Człowieka, który mnie nosi, ty ofiarujesz. Już twój róg się uniósł i twój gniew się wypełnił a twoja gwiazda wzeszła i serce twoje [pojęło]”¹³. Ewangelia Judasza przedstawia również „zbawienie” Judasza. Jezus mówi do niego: „Oto wszystko zostało ci powiedziane, podnieś oczy i zobacz obłok i światłość, która jest w nim i gwiazdy, które go otaczają i gwiazdę, która jest na przedzie: to twoja gwiazda. Judasz podniósł oczy i zobaczył świetlisty obłok i wszedł do niego” (p. 57,15–23). Ewangelia Judasza, pismo niewątpliwie gnostyków, nie potwierdza wprost kultu Judasza, o którym mówiły źródła polemiczne Ojców Kościoła. Prawdopodobnie wyróżnienie Judasza wśród gnostyków pisarze kościelni zrozumieli jako kult. Zdrada Judasza została przedstawiona najpierw pozytywnie, zgodnie z przypuszczeniami polemistów antygnostyckich, jako dobry czyn wobec Jezusa. Judasz wydał Jezusa arcykapłanom (EvJud p. 58,13–26). Nie ma wzmianki wprost, że wydał go na śmierć. Ewangelia Judasza nie zaznacza także tej okoliczności, podkreślanej przez polemistów, że przeciwnicy Jezusa nie wiedzieli, kim on jest. Arcykapłani pragnęli pochwycić Jezusa na modlitwie i Judasz im to ułatwił.

Przypisy:

opr. mg/mg