Nie wystarczy jednego życia

MONIKA HYLA: — Pracownia Kłaput została założona w 1997 r. Jak długo są Państwo małżeństwem i kiedy Państwo się poznali?

BARBARA KŁAPUT: — Oboje pochodzimy z tego samego miasta i znamy się „od zawsze”, a ściślej mówiąc, jeszcze z czasów licealnych. A nasz staż małżeński liczy już 22 lata...

— Kim jest dla Pani św. Jan Paweł II?

Urzekająco pięknym człowiekiem. „Smugą Dobra” — jak on sam zwykł mawiać o świętych. Fascynuje mnie jego spójność wewnętrzna: niezwykłe połączenie człowieka zanurzonego w świecie, namiętnie kochającego świat: przyrodę, teatr, sport, radosnego i pełnego humoru, z czymś nieuchwytnym, niedającym się ubrać w słowa, charakterystycznym dla mistyka. Podziwiam jego zwyczajność, prostotę i pokorę. Jestem pod wrażeniem niezwykłej zdolności Jana Pawła II do niezatrzymywania uwagi na sobie, do bycia przezroczystym, przeziernym, kierującym uwagę na Kogoś znacznie ważniejszego, Kto stoi za wszystkim, Który wszystko inspiruje, dzięki Któremu wszystko się dzieje...

— Czy miała Pani okazję poznania Ojca Świętego osobiście?

Nigdy nie rozmawiałam z Janem Pawłem II. Znałam Go, jak chyba większość z nas, z pielgrzymek do Polski, z gazet, telewizji, książek... Prawdziwe spotkanie z Janem Pawłem II, choć oczywiście w zupełnie innym sensie, rozpoczęło się dla mnie rok po jego śmierci — w 2006 r., kiedy to ruszyły prace nad muzeum.

— Ma Pani rozległą wiedzę na temat Ojca Świętego. Jako krakowski przewodnik biorę udział w szkoleniach przewodników, które Pani prowadzi i jestem pod wrażeniem ogromu pracy włożonej w muzeum. Ile czasu zajęło Pani poznawanie biografii i stworzenie zarysu koncepcji wystawy?

Koncepcja muzeum powstała bardzo szybko — w 3 tygodnie, a opracowanie bardziej szczegółowych projektów zajęło nam 2 lata. Potem było oczekiwanie na realizację, 2 lata toczących się prac budowlanych. Przez cały ten czas spotykałam się z ludźmi, którzy znali Ojca Świętego. Sporo czytałam, zwłaszcza wspomnień jego przyjaciół, współpracowników, bliskich. Szukając eksponatów do muzeum, nagrań, filmów, dokonując kwerendy fotografii i archiwaliów, rozmawiałam ze świadkami wielu zdarzeń z jego życia. Każde spotkanie z ludźmi znającymi Jana Pawła II bliżej wniosło coś ważnego do naszego projektu, pogłębiło go, ubogaciło. Ale zapewniam Panią, że to wciąż kropla w morzu. Żeby prawdziwie poznać Jana Pawła II i ogromną spuściznę, którą po sobie zostawił, nie wystarczy jednego życia. To zadanie dla wielu ludzi na jeszcze wiele, wiele lat...

— Czy z którymś miejscem na wystawie wiążą się jakieś nieoczekiwane trudności?

Trudności było aż nadto i przyznam, że nie spodziewaliśmy się ich w takiej skali. Gdy podjęliśmy się prac nad nowym muzeum, byliśmy w euforii, wydawało się, że wszystko pójdzie jak z płatka. Teraz wiemy — nie tylko z relacji ludzi zajmujących się przedsięwzięciami papieskimi, ale także z autopsji — że projekty związane z Janem Pawłem II zawsze napotykają wiele problemów. Nie narzekamy jednak i życzymy sobie, żeby zwieńczenie każdej pracy było tak budujące jak w Wadowicach: setki tysięcy ludzi pragnących lepiej poznać Papieża...

— Wielkim plusem nowego muzeum jest to, że nie mówi się tutaj tylko o kremówkach, ważną rolę odgrywają pamiątki po Ojcu Świętym. Na mnie duże wrażenie wywarł różaniec, który Karol Wojtyła otrzymał od papieża Jana XXIII (kanonizowanego razem z Janem Pawłem II), różaniec od Łucji (jednej z dzieci, którym Matka Boża ukazywała się w Fatimie), ale i broszka Emilii Wojtyłowej, matki Papieża. Jaki był klucz doboru tych wszystkich eksponatów?

Muzeum w Wadowicach to pierwsze w Polsce i chyba także pierwsze na świecie narracyjne muzeum religijne. Eksponaty są częścią opowieści budowanej przez różne środki wyrazu: tekst, scenografię, film, dźwięk, grafikę. Pomagają nawiązać kontakt z odbiorcą, mają pomóc mu zrozumieć treść wystawy, związać go emocjonalnie. Dlatego powinny wpisywać się w rytm tej narracji — raz tak jak ona budują napięcie (pistolet Alego Agcy), innym razem je rozładowują (ciupaga, skarpety z wypraw górskich, latarka z kajaka etc.). Bywa, że tylko przygotowują tło opowieści (ubranie robotnika Solvayu, kenkarta), a innym razem mają przemówić za bohatera wystawy (rękopisy, świadectwa, dokumenty). Warto podkreślić, że choć wpisane w scenografię i jej podporządkowane eksponaty stanowią krwiobieg muzeum — bez prawdziwych pamiątek po Ojcu Świętym muzeum nie byłoby prawdziwie przekonujące...

— Wystawa jest ogromna, zajmuje niemal 1000 m², na czterech kondygnacjach. Wielu zwiedzających bardzo mocno ją przeżywa, wielu z nich płacze. Niezwykle wzruszająca jest ostatnia sala, gdzie umieszczono tysiące kartek z modlitwami kładzionymi na grobie JPII. Co Panią najbardziej wzrusza w tym muzeum?

Sala, do której prowadzą 2 zegary: wizerunek zegara słonecznego z napisem „Czas ucieka...” z pobliskiego kościoła, który codziennie przez okno w mieszkaniu oglądał Lolek, i zegar z apartamentów papieskich, zatrzymany w godzinie śmierci Papieża. Na środku stoi tylko jedna gablota: z Pismem Świętym czytanym Ojcu Świętemu przed śmiercią, w którym ołówkiem po ostatnim przeczytanym wersecie s. Tobiana Sobotka napisała słowo: „Amen”. Na ekranie w rytm bicia serca pojawiają się obrazy z życia Karola Wojtyły: od dziecka po schorowanego człowieka w podeszłym wieku oraz krótkie teksty: fragmenty z listu „Salvifici doloris”, testamentu Jana Pawła II i modlitwy z Mechelen, ułożonej przez Papieża w jego 65. urodziny. W tej przejmującej scenerii ludzie najczęściej płaczą. Ta sala przypomina, że nawet w najcięższych chwilach nigdy nie jesteśmy sami i że cierpienie przeżywane z Chrystusem nabiera sensu. Chciałabym, by m.in. to przesłanie zapamiętali zwiedzający muzeum w Wadowicach.

— Najciekawsza historia związana z Ojcem Świętym?

Podczas jednej z wizyt duszpasterskich bp Wojtyła przyjmowany był w jednej z parafii. Na koniec bardzo cicho mały chłopczyk wygłaszał podziękowania. — Głośniej, głośniej — zwrócił mu uwagę bp Wojtyła. — Jak nie słyszysz, to się nachyl — odparło dziecko. Karol Wojtyła zapamiętał ten epizod jako lekcję na całe życie. Od tamtej pory zawsze pochylał się nad każdym człowiekiem. I słuchał. Właśnie to pochylenie się nad drugim, umiejętność słuchania jest wspomnieniem najczęściej przewijającym się w relacjach ludzi, którzy znali Jana Pawła II.

— Wiem, że teraz Państwo pracują nad nowym muzeum na planie monstrancji. Czy może Pani uchylić rąbka tajemnicy?

Ma Pani na myśli projekt Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego? Projekt powstał w 2010 r. Ta wystawa to opowieść o Drodze. O poszukiwaniu „wielkiego kontekstu”, do którego przynależymy i z którym się utożsamiamy. Fascynująca podróż w historię kraju i Kościoła polskiego, u boku wielkich pasterzy: Prymasa Tysiąclecia i papieża Jana Pawła II. Mam nadzieję, że — zgodnie z planem — realizacja ekspozycji zacznie się z początkiem 2015 r., a nowe muzeum będzie gotowe na przyjazd papieża Franciszka do Polski w 2016 r.

* * *

opr. mg/mg