Kronika podróży do Nigerii

KRONIKA PODRÓŻY

21 marca Jan Paweł II udał się w 82. podróż zagraniczną, odwiedzając po raz trzynasty Afrykę. Celem pielgrzymki był najludniejszy kraj kontynentu — Nigeria, która gościła już Papieża w 1982 r. Trasa trzydniowej wizyty wiodła do nowej stolicy Abudży oraz do Onitshy w południowowschodniej części kraju, zamieszkiwanej przez katolicki w większości lud Ibo, gdzie Papież dokonał beatyfikacji pierwszego Nigeryjczyka, o. Cypriana Michała Iwene Tansi.

Nigeria jest krajem o wielkim potencjale: prawie milion kilometrów kwadratowych powierzchni, 115 mln mieszkańców, bogate złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, zróżnicowane warunki naturalne, pozwalające na wszechstronny rozwój rolnictwa. Zarazem jednak określana jest mianem «olbrzyma na glinianych nogach», gdyż dziedzictwo kolonialnej przeszłości, silne napięcia etniczne (mieszkańcy Nigerii mówią 240 językami) i podziały religijne oraz konflikty wewnętrzne uniemożliwiły jak dotąd zbudowanie zamożnego, demokratycznego państwa. Nigeria uzyskała niepodległość w 1960 r., przeżyła niezwykle krwawą wojnę domową w Biafrze, gdzie w latach 1967-1970 zginęło co najmniej pół miliona ludzi, a od 1983 r. do dzisiaj pozostaje pod władzą kolejnych rządów wojskowych. Obecny rząd gen. Saniego Abachy, który przejął władzę w wyniku zamachu stanu w 1993 r., zapowiedział na sierpień bieżącego roku wybory prezydenta i przekazanie mu władzy 1 października. Do tej rzeczywistości odwoływał się Papież w swoich wypowiedziach, mówiąc o «trudnym okresie przejściowym» i wzywając rządzących, by dotrzymali podjętych zobowiązań.

Również pod względem religijnym Nigeria jest krajem bardzo zróżnicowanym: jej mieszkańcy wyznają islam (45%), chrześcijaństwo (45%) lub religię tradycyjną (10%). Ewangelizacja Nigerii rozpoczęła się na szerszą skalę dopiero w połowie XIX w. Ze strony katolickiej prowadzili ją głównie misjonarze francuscy i irlandzcy. Kościół katolicki liczy 12 mln 777 tys. wyznawców (11,11% ludności). Katolicy są najliczniejsi wśród ludu Ibo, zamieszkującego południowowschodnią część kraju. W położonej na tych terenach archidiecezji Onitsha stanowią 67% mieszkańców. Właśnie z ludu Ibo wywodził się nowy błogosławiony, o. Cyprian Michał Tansi.

Sobota 21 marca

Jan Paweł II przybył do stolicy Nigerii Abudży o godz. 14.30. Na lotnisku im. Nnamdi Azikiwe (pierwszego prezydenta niepodległej Nigerii) powitał Ojca Świętego szef państwa gen. Sani Abacha, władze państwowe, korpus dyplomatyczny, pronuncjusz apostolski w Nigerii abp Carlo Maria Viganň i Episkopat nigeryjski. Obecny był także prefekt Kongregacji ds. Biskupów kard. Bernardin Gantin, pochodzący z sąsiedniego Beninu. Podczas ceremonii powitalnej gen. Sani Abach wygłosił przemówienie, po czym głos zabrał Jan Paweł II. Z lotniska Ojciec Święty udał się do nuncjatury apostolskiej w Abudży. 41-kilometrową trasę pokonał najpierw zamkniętym samochodem, a następnie «papamobilem». Abudża jest stolicą Nigerii dopiero od sześciu lat — decyzję o przeniesieniu siedziby rządu do centrum kraju podjęto w celu złagodzenia napięć etnicznych, ale część przedstawicielstw dyplomatycznych nadal znajduje się w dawnej stolicy Lagos. Również nuncjatura apostolska w Abudży jest jeszcze w budowie. Wykończono prowizorycznie tylko jej część, gdzie zamieszkał Papież z najbliższym otoczeniem na czas pobytu w Nigerii. Przybywając do nuncjatury, Jan Paweł II poświęcił budynek, spotkał się z grupą ok. 200 osób pracujących przy budowie oraz odsłonił tablicę pamiątkową. Po krótkim odpoczynku, o godz. 18 udał się samochodem do siedziby przywódcy państwa, któremu złożył wizytę kurtuazyjną. Po powitaniu z przedstawicielami władz rządowych odbył rozmowę prywatną z gen. Sanim Abachą, od którego otrzymał w darze hebanową laskę z rękojeścią z kości słoniowej. W tym samym czasie Sekretarz Stanu kard. Angelo Sodano spotkał się z nigeryjskim ministrem spraw zagranicznych, któremu przekazał w imieniu Ojca Świętego listę ok. 60 nazwisk osób więzionych w Nigerii oraz prośbę o rozpatrzenie możliwości ułaskawienia ich z przyczyn humanitarnych. Osoby te, wśród niech pewna grupa dziennikarzy, są znane międzynarodowej opinii publicznej, a listę ich nazwisk Stolica Apostolska sporządziła na podstawie informacji przekazanych przez krewnych, organizacje międzynarodowe lub rządy innych krajów. Władze nigeryjskie obiecały rozpatrzyć prośbę i jak najszybciej na nią odpowiedzieć.

Ok. godz. 19 Jan Paweł II powrócił do nuncjatury apostolskiej.

Niedziela 22 marca

Rano Ojciec Święty udał się samolotem do Enugu, a następnie helikopterem do Onitshy, pokonując łącznie odległość prawie 500 km. Onitsha, położona nad Nigrem, nieco na północ od delty tej rzeki, stanowi ośrodek polityczny i gospodarczy ludu Ibo. Mosty na Nigrze czynią z niej także ważny węzeł komunikacyjny, dzięki czemu znajduje się tam największe centrum handlowe Nigerii. Miasto, liczące 345 tys. mieszkańców, jest stolicą archidiecezji, na której terenie mieszka prawie 1 mln 200 tys. katolików. Jan Paweł II odwiedził już Onitshę podczas podróży w 1982 r. Tym razem sprawował Eucharystię w miejscowości Oba, na rozległej równinie, gdzie zamierzano kiedyś zbudować lotnisko. Papież przejechał otwartym samochodem wśród ogromnej rzeszy wiernych, liczącej ok. 2 mln osób, które zgromadziły się mimo dokuczliwego upału (temperatura sięgała 45° C). O godz. 12 rozpoczęła się uroczysta Msza św., którą koncelebrowali z Janem Pawłem II kardynałowie (m.in. kard. Francis Arinze, Nigeryjczyk, były ordynariusz Onitshy, obecnie przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego), biskupi oraz bardzo liczna grupa kapłanów. Sprawowano ją po angielsku, ale w liturgii rozbrzmiewały także języki ludów Nigerii — Ibo, Efik, Tiw, Hausa, Edo i Joruba. Ordynariusz Onitshy abp Albert Kanene Obiefuna przedstawił prośbę o wyniesienie na ołtarze o. Cypriana Michała Iwene Tansi, po czym odczytano jego krótką biografię. Gdy Jan Paweł II wygłosił formułę beatyfikacyjną, wyznaczając dzień liturgicznego wspomnienia nowego błogosławionego na 12 stycznia, wierni wyrazili radość z beatyfikacji pierwszego Nigeryjczyka śpiewem, grą na bębnach i rogach z kości słoniowej, rozległy się także strzały z armat. Papież wygłosił homilię, którą publikujemy. W grupie osób przyjmujących komunię św. z jego rąk znajdowała się Filomena Emeka, cudownie uzdrowiona w 1988 r. z nieuleczalnej choroby nowotworowej za wstawiennictwem bł. Cypriana. Na zakończenie liturgii Ojciec Święty odmówił z wiernymi modlitwę «Anioł Pański», poprzedzając ją krótkim rozważaniem.

Po powrocie do Abudży Jan Paweł II spotkał się o godz. 20 w siedzibie nuncjatury z ponad 30 zwierzchnikami społeczności muzułmańskich. Tekst przemówienia, które do nich skierował, publikujemy w numerze.

Poniedziałek 23 marca

W ostatnim dniu wizyty Papież sprawował przed południem Mszę św. na równinie Kubwa, na peryferiach Abudży. Koncelebrowali ją m.in. Sekretarz Stanu kard. Angelo Sodano, kardynałowie Bernardin Gantin, Francis Arinze i Jozef Tomko, abp Giovanni Battista Re, pronuncjusz apostolski oraz 52 biskupów nigeryjskich, wśród nich ordynariusz Abudży abp John Olorunfemi Onaiyekan, który na początku Eucharystii powitał Papieża. Motywem wiodącym liturgii słowa i całej uroczystości był Kościół — rodzina Boża (tekst papieskiej homilii publikujemy). Mszę św. wzbogaciły śpiewy i modlitwy liturgiczne w językach różnych ludów Nigerii oraz tańce ludowe. Na zakończenie odmówiono modlitwę «za Nigerię w potrzebie», Papież zaś podziękował wiernym za żywy udział w liturgii.

W południe Jan Paweł II spotkał się w siedzibie nuncjatury z całym Episkopatem nigeryjskim liczącym 52 biskupów (w kraju jest 9 archidiecezji, 34 diecezji, jedna prefektura i wikariat apostolski). W imieniu zgromadzonych powitał go przewodniczący Konferencji Episkopatu abp Albert Kanene Obiefuna z Onitshy. Tekst papieskiego przemówienia, który został przekazany biskupom, publikujemy w numerze.

Po krótkim odpoczynku Ojciec Święty pożegnał się z pracownikami nuncjatury oraz z grupą dobroczyńców i udał się na lotnisko. W ceremonii pożegnalnej uczestniczył przywódca państwa gen. Sani Abacha, który wygłosił przemówienie, Episkopat nigeryjski i korpus dyplomatyczny. Jan Paweł II w gorących słowach zwrócił się do całego narodu nigeryjskiego, dziękując wszystkim, którzy poświęcili swój czas i umiejętności, aby jego wizyta mogła odbyć się pomyślnie.

Późnym wieczorem, o godz. 22.43 samolot papieski wylądował na rzymskim lotnisku Ciampino. Stamtąd Ojciec Święty powrócił helikopterem do Watykanu, gdzie przybył 20 minut po godz. 23.