Katedra św. Piotra darem Chrystusa dla Jego Kościoła

W środę 22 lutego, w święto Katedry św. Piotra Apostoła, podczas audiencji generalnej, która odbyła się w Auli Pawła VI, Benedykt XVI wygłosił katechezę poświęconą znaczeniu tego święta, obchodzonego w Rzymie od wczesnych wieków chrześcijaństwa.

Drodzy Bracia i Siostry!

W liturgii łacińskiej obchodzimy dzisiaj święto Katedry św. Piotra. Jest to bardzo dawna tradycja, sięgająca w Rzymie IV w., za pośrednictwem której wyrażamy wdzięczność Bogu za misję powierzoną apostołowi Piotrowi i jego następcom. «Katedra» to dosłownie tron biskupa, znajdujący się w macierzystym kościele diecezji, zwanym z tej racji «katedralnym», i symbol władzy biskupa, a zwłaszcza jego Magisterium, czyli ewangelicznego nauczania, do którego strzeżenia i przekazywania wspólnocie chrześcijańskiej jest on powołany jako następca apostołów. Gdy biskup obejmuje powierzony mu Kościół partykularny, zasiada na katedrze w mitrze na głowie i z pastorałem w ręce. Z tego miejsca, jako nauczyciel i pasterz, będzie przewodził wiernym podążającym po drogach wiary, nadziei i miłości.

Jaka więc była «katedra» św. Piotra? Wybrany przez Chrystusa na «opokę», na której miał być zbudowany Kościół (por. Mt 16, 18), rozpoczął swoją posługę w Jerozolimie po Wniebowstąpieniu Pańskim i Pięćdziesiątnicy. Pierwszą «siedzibą» Kościoła był Wieczernik, i prawdopodobnie w tej sali, w której również Maryja, Matka Jezusa, modliła się z uczniami, specjalne miejsce było zarezerwowane dla Szymona Piotra. Następnie siedzibą Piotra stała się Antiochia, miasto położone nad rzeką Orontes w Syrii, dziś w Turcji, w tamtych czasach będące trzecią metropolią Imperium Rzymskiego po Rzymie i Aleksandrii w Egipcie. Piotr był pierwszym biskupem tego miasta, ewangelizowanego przez Barnabę i Pawła, gdzie «po raz pierwszy nazwano uczniów chrześcijanami» (Dz 11, 26), a zatem gdzie powstało określenie chrześcijanie, którego my używamy. Z tego względu przed reformą kalendarza w Martyrologium Rzymskim przewidziana była specjalna uroczystość Katedry św. Piotra w Antiochii. Stamtąd Opatrzność zaprowadziła Piotra do Rzymu. Tak więc szlak rodzącego się Kościoła wiódł z Jerozolimy do Antiochii, pierwszego ośrodka Kościoła, gromadzącego pogan, i jeszcze trwającego w jedności z Kościołem wywodzącym się z Żydów. Następnie Piotr udał się do Rzymu, do centrum cesarstwa, będącego symbolem Orbis — Urbs, wyobrażającego Orbis, ziemię — gdzie męczeństwem zakończył swój bieg w służbie Ewangelii. Dlatego siedziba w Rzymie, gdy została obdarzona najwyższym zaszczytem, przyjęła również powierzone przez Chrystusa Piotrowi zadanie służenia wszystkim Kościołom partykularnym w celu zbudowania i zjednoczenia całego Ludu Bożego.

I tak po wszystkich wędrówkach Piotra siedziba w Rzymie została uznana za stolicę następcy Piotra, a «katedra» jej biskupa stała się katedrą apostoła powołanego przez Chrystusa, by pasł całą Jego owczarnię. Dają temu świadectwo pierwsi Ojcowie Kościoła, jak na przykład św. Ireneusz, biskup Lyonu, pochodzący z Azji Mniejszej, który w swym traktacie Przeciw herezjom opisuje Kościół Rzymu jako «największy i najstarszy, i wszystkim znany, przez dwu najchwalebniejszych apostołów Piotra i Pawła założony i ustanowiony w Rzymie». Następnie dodaje: «Z tym bowiem Kościołem dla jego naczelnego zwierzchnictwa musi się zgadzać każdy Kościół, to jest wszyscy zewsząd wierni» (III, 3, 2-3; przekład: Andrzej Bober SJ, Antologia patrystyczna, Kraków 1966, s. 39). Nieco później Tertulian stwierdza: «Jakże szczęśliwy jest ten Kościół Rzymu! Sami Apostołowie przez swoją krew wylali na niego całą naukę» (Księga o przedawnieniu przeciw heretykom, 36). Dlatego katedra biskupa Rzymu oznacza nie tylko jego posługę na rzecz wspólnoty rzymskiej, ale i jego misję przewodnika całego Ludu Bożego.

Obchodzenie święta «Katedry» Piotrowej, jak to dzisiaj czynimy, oznacza więc przyznanie jej głębokiego znaczenia duchowego i uznanie za uprzywilejowany znak miłości Boga, dobrego i odwiecznego Pasterza, który chce zgromadzić cały swój Kościół i prowadzić go drogą zbawienia. Spośród wielu świadectw Ojców chciałbym przytoczyć świadectwo św. Hieronima, zaczerpnięte z listu, jaki napisał do biskupa Rzymu, które jest szczególnie interesujące, ponieważ bezpośrednio odnosi się do «katedry» Piotra, ukazując ją jako bezpieczną przystań prawdy i pokoju. Oto, co pisze Hieronim: «Postanowiłem zasięgnąć rady katedry Piotra, gdzie znajduje się ta wiara wysławiana przez Apostoła; teraz przybywam, aby prosić o pokarm dla mojej duszy tam, gdzie niegdyś otrzymałem Chrystusową szatę. Nie uznaję innego prymatu, jak tylko Chrystusa; dlatego nawiązuję komunię z waszą świątobliwością, czyli z katedrą Piotra. Wiem, że na tej opoce jest zbudowany Kościół» (Listy I, 15, 1-2).

Drodzy bracia i siostry, jak wiecie, w absydzie Bazyliki św. Piotra znajduje się znakomite dzieło Berniniego — katedra Apostoła, w formie wielkiego tronu z brązu, podtrzymywanego przez posągi czterech doktorów Kościoła, dwóch zachodnich — św. Augustyna i św. Ambrożego, oraz dwóch wschodnich — św. Jana Chryzostoma i św. Atanazego. Zachęcam was do zatrzymania się przed tym wymownym dziełem — które dziś ozdobione jest wieloma świecami — i do modlitwy, szczególnie w intencji posługi powierzonej mi przez Boga. Kierując wzrok w górę, na alabastrowy witraż znajdujący się nad katedrą, wzywajcie Ducha Świętego, aby swoim światłem i swoją mocą wspierał zawsze moją codzienną posługę całemu Kościołowi. Za to i za pobożne skupienie dziękuję wam z całego serca.

Streszczenie katechezy w języku polskim, odczytane podczas audiencji generalnej:

Od IV w. Kościół obchodzi w tym dniu święto Katedry św. Piotra. Dziękuje Bogu za misję prymatu powierzoną Piotrowi przez Chrystusa. Katedra, rozumiana jako tron, na którym zasiada biskup, od pierwszych wieków chrześcijaństwa była symbolem jego władzy i pełnionego urzędu. W czasach apostolskich «katedrą» św. Piotra — szczególnym miejscem, z którego przewodził apostołom i Kościołowi — były: Wieczernik w Jerozolimie, Antiochia i Rzym, gdzie dla Chrystusa i Jego Ewangelii poniósł śmierć męczeńską. Dlatego Rzym stał się stolicą chrześcijaństwa, a z katedrą biskupa Rzymu został związany urząd pasterza zarówno wspólnoty rzymskiej, jak i całego Kościoła na ziemi. Tak rozumiany urząd biskupa Rzymu ukazują w swych pismach: św. Ireneusz, Tertulian i św. Hieronim. Przejdźmy dzisiaj przed odświętnie udekorowanym ołtarzem katedry św. Piotra, dziełem Berniniego, znajdującym się w absydzie Bazyliki Watykańskiej. Niech będzie to w dniu dzisiejszym miejsce naszej refleksji i modlitwy.

Słowo Ojca Świętego po polsku:

Pozdrawiam serdecznie pielgrzymów polskich. W to szczególne święto proszę was o modlitwę w moich intencjach. Proście, by Duch Święty wspierał mnie zawsze swoim światłem i mocą w kierowaniu Kościołem, a zwłaszcza w trosce o budowanie jedności Ludu Bożego. Bóg zapłać! Niech Bóg wam błogosławi.

Kończąc audiencję generalną, Ojciec Święty zapowiedział zwołanie Zwyczajnego Konsystorza Publicznego na dzień 24 marca. Wśród 15 nowych kardynałów są bliscy współpracownicy Papieża z Kurii Rzymskiej, pasterze Kościołów lokalnych oraz trzej duchowni szczególnie zasłużeni dla Kościoła.

Święto Katedry św. Piotra to bardzo stosowny dzień, by zapowiedzieć, że 24 marca odbędzie się konsystorz, podczas którego mianuję nowych członków Kolegium Kardynalskiego. Ta zapowiedź doskonale wpisuje się w obchody święta Katedry, ponieważ zadaniem kardynałów jest wspierać Następcę Piotra i pomagać mu w wypełnianiu jego urzędu apostolskiego, powierzonego mu, by służyć Kościołowi. Nieprzypadkowo w starożytnych dokumentach kościelnych Papieże określali Kolegium Kardynalskie jako pars corporis nostri (por. F. X. Wernz, Ius Decretalium, II, n. 459). Kardynałowie tworzą bowiem przy Papieżu swego rodzaju senat, z którego pomocy korzysta on wypełniając zadania związane ze swą posługą, będącą «trwałą i widzialną zasadą i fundamentem jedności wiary i komunii» (por. Lumen gentium, 18).

Mianując zatem nowych purpuratów pragnę uzupełnić liczbę członków elektorów Kolegium Kardynalskiego, aby było ich 120, jak ustalił czcigodnej pamięci papież Paweł VI (por. AAS 65 [1973], s. 163). Oto nazwiska nowych kardynałów:

Ponadto postanowiłem wynieść do godności kardynalskiej trzech duchownych, którzy mają ponad 80 lat, ze względu na ich służbę Kościołowi, pełnioną z przykładną wiernością i godnym podziwu poświęceniem. Oto oni:

Grono nowych purpuratów obrazuje powszechność Kościoła: pochodzą bowiem z różnych stron świata i pełnią różne funkcje w służbie Ludu Bożego. Proszę was, abyście się za nich w sposób szczególny modlili do Boga, by udzielił im łask potrzebnych do ofiarnego wypełniania powierzonej im misji.

Jak już wspomniałem na początku, 24 marca odbędzie się zapowiedziany konsystorz, a następnego dnia, 25 marca, w uroczystość Zwiastowania Pańskiego, z radością będę przewodniczył koncelebrze z nowymi kardynałami. Z tej okazji zaproszę również wszystkich członków Kolegium Kardynalskiego na refleksyjno-modlitewne spotkanie, które odbędzie się w przeddzień konsystorza, 23 marca.

opr. mg/mg