Dialog społeczny

Dialog społeczny - jeden z filarów gospodarki rynkowej w nowoczesnym państwie demokratycznym.

Opracowała: Dorota Jasik

Dialog społeczny jest formą reprezentacji interesów poszczególnych partnerów w nim uczestniczących. Może być również rozumiany jako wymiana informacji i prezentacja stanowisk stron poprzedzająca negocjacje.

Zasadniczym celem dialogu społecznego jest kształtowanie w drodze porozumienia partnerów społecznych i z zachowaniem pokoju społecznego szeroko rozumianych warunków zatrudnienia i innych spraw socjalnych, a tym samym ceny pracy dla pracodawców. Ponadto jego celem jest ukształtowanie stosunków między samymi partnerami w sposób umożliwiający harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny. Dialog dotyczy spraw, które zgodnie z zasadą wolności koalicji, a zwłaszcza rokowań zbiorowych i swobodą kontraktową mogą być regulowane przez samych partnerów społecznych.

U podstaw dialogu społecznego leży wzajemne informowanie się partnerów społecznych a rzetelna informacja jest warunkiem powodzenia dialogu. Podmiotami dialogu mogą być: załogi zakładów pracy, związki zawodowe, pracodawcy i organizacje pracodawców. Należy podkreślić, że państwo nie jest partnerem społecznym (chyba, że występuje w roli pracodawcy). Powinno jednak współdziałać z partnerami społecznymi oraz wspierać dialog społeczny.
Dialog społeczny jest próbą uzgodnienia na różnych poziomach kierunków rozwoju kraju lub uwzględniania różnorodnych interesów grup społecznych. Partnerzy społeczni mogą osiągać porozumienia dzięki artykułowaniu i modyfikacji swoich interesów co umożliwia identyfikowanie się z treścią porozumień.

Jeśli dialog ma być efektywny, musi być ujęty w ramy prawne. Dialog społeczny we Wspólnocie Europejskiej jest głęboko zakorzeniony w prawie europejskim. Decydującą fazą w jego kształtowaniu było zorganizowane w 1985 r. spotkanie europejskich partnerów społecznych w Val Duchesse. Już w rok później Europejski Akt Jednolity wprowadził pojęcie "dialogu pomiędzy partnerami społecznymi" do Traktatu EWG. W 1989 r. dialog społeczny znalazł się wśród podstawowych praw proklamowanych przez Wspólnotową kartę Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników. Dialog społeczny jest składnikiem wspólnotowego dorobku prawnego, również system prawny Polski jako państwa kandydującego powinien zostać do niego dostosowany.

Wprowadzając w Polsce instytucje dialogu społecznego możemy czerpać z doświadczeń innych krajów. Głównym przedmiotem dialogu społecznego powinny być perspektywy i kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Musimy postarać się by polski model był dostosowany do potrzeb nowoczesnej gospodarki i nowoczesnego społeczeństwa europejskiego. Dialog musi sprostać wymogom globalizacji, integracji oraz uwzględniać nowe stosunki społeczne. Powinien pomagać kształtować nowy porządek prawny, który sprzyjałby wzrostowi gospodarczemu i konkurencyjności gospodarki a jednocześnie pozwalał na łagodzenie napięć społecznych.

Na podstawie materiałów z Konferencji Dialog społeczny: miraż czy rzeczywistość? przygotowanej przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych, 21-22 listopada 2000

Biuletyn nr 3 kwiecień 2001

opr. MK/PO