Twoje bezpieczeństwo przy pracy

Nie wszyscy jesteśmy zagrożeni w jednakowym stopniu, bo charakter pracy, który wykonujemy jest różny. Nie ma jednak wątpliwości, że niezależnie od tego, czy pracujemy fizycznie, czy umysłowo, jak się dziś mówi popularnie, przed „komputerem”, profilaktyka w zakresie bezpieczeństwa jest bardzo ważna, ale co ważniejsze przynosi konkretne efekty w postaci zmniejszenia częstości wypadków. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, wskaźnik częstości wypadków przy pracy na 1000 pracujących w Polsce jest na najniższych poziomach w ciągu ostatnich 20 lat. Podobnie, liczba wypadków przy pracy o ciężkich i śmiertelnych skutkach w dłuższym okresie czasu charakteryzują się tendencję spadkową. Liczba ciężkich wypadków przy pracy, w okresie statystycznym 2000-2018 stale malała i osiągnęła minimum w roku 2016. W sumie zanotowano imponujący spadek o ponad połowę liczby wypadków w stosunku do ich poziomu z roku 2000. Liczba śmiertelnych wypadków przy pracy, w tym samym okresie czasu, zmalała jeszcze bardziej, bo o ponad 60%.

Najwięcej osób zatrudnionych jest w przetwórstwie przemysłowym i handlu, więc tam ilościowo dochodzi do największej liczby wypadków przy pracy. Jednak, gdy skorygować dane o wypadkowości i odnieść je do liczby zatrudnionych w danym sektorze gospodarki, to okaże się, że górnictwo i wydobywanie, rolnictwo, sfera usług publicznych charakteryzują się najwyższym wskaźnikiem wypadkowości. Stosunkowo duże zagrożenie powstawaniem wypadków przy pracy dotyczy również pracujących w budownictwie, opiece zdrowotnej i pomocy społecznej oraz transporcie i w gospodarce magazynowej.

Zasady ogólne

Zasady i dobre praktyki bezpieczeństwa i higieny pracy muszą być wdrażane we współpracy pracodawcy i pracownika. Cóż bowiem z tego, że mamy dobre zasady, gdy nie są wdrażane przez pracowników i na odwrót. Gdy pracodawca nie wykonuje swoich obowiązków i przykładowo nakazuje pracę w sposób zagrażający zdrowiu i życiu na niewiele zda się ostrożność pracowników. Dlatego podstawowe zasady zostały zwarte w przepisach prawa, by nałożyć na obie strony kontraktu prawa i obowiązki.

Zasady BHP określone są w Kodeksie pracy oraz w wewnętrznych regulaminach zakładowych, co pozwala na dostosowanie ogólnych przepisów do konkretnych warunków. I tak, zadaniem pracodawcy jest zagwarantowanie warunków i stanowisk pracy spełniających wymogi BHP. Pracodawca ma obowiązek kierować pracowników na okresowe badania do lekarza medycyny pracy. Natomiast pracownik ma obowiązek stosować się do zaleceń w kwestii sposobu obsługi maszyn, postępowania w sytuacjach zagrożenia itp. Inne prawa pracownika to m.in.:

• prawo do odmowy wykonania polecenia służbowego łamiącego przepisy BHP;
• oddalenie ze stanowiska pracy lub opuszczenie zakładu w sytuacji zagrażającej zdrowiu lub życiu;
• odmowa wykonania pracy w przypadku obniżonej sprawności psychofizycznej;
• wnioskowanie do pracodawcy w sprawie usunięcia zagrażających życiu lub zdrowiu usterek w miejscu pracy.

Zasady BHP rodzą obowiązki również wobec pracowników. To m.in.:

• znajomość przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;
• wykonywanie poleceń służbowych zgodnie z wymogami BHP;
• obsługiwanie sprzętu firmowego i maszyn zgodnie z przeznaczeniem;
• używanie odzieży ochronnej, np. fartuchów, kombinezonów, ochronnego obuwia czy kasków i gogli;
• wykonywanie badań lekarskich – wstępnych, okresowych, kontrolnych oraz stosowanie się do zaleceń lekarza medycyny pracy;
• informowanie pracodawcy o usterkach, awariach lub innych sytuacjach niezgodnych z zasadami BHP;
• zgłoszenie do inspekcji pracy łamania zasad BHP przez pracodawcę.

Istotne rolnictwo

W gospodarstwie rolnym sytuacja jest na ogół nietypowa. W sezonie występuje znaczne nasilenie prac, które często wykonywane są pod presją czasu i pogody. Ponadto charakter wykonywanych prac jest bardzo zróżnicowany. Rolnik, można tak powiedzieć, pracuje na wielu stanowiskach, które wymagają odmiennych umiejętności, a jednocześnie powodują liczne zagrożenia. W efekcie w rolnictwie wypadki śmiertelne zdarzają się 3 razy częściej niż w innych sektorach.

Po drugie, w sektorze rolnictwa dominują gospodarstwa rodzinne i własna działalność gospodarczą, a to oznacza, że w większości gospodarstw rolnych praca jest wykonywana samodzielnie i z pomocą członków rodziny. W Europie dziewięć na dziesięć osób pracujących w gospodarstwach rolnych to osoby należące do rodziny (Agriculture, forestry and fishery statistics — 2019 edition). To sam rolnik musi zapewnić sobie oraz osobom z nim pracującym bezpieczne warunki pracy. Zwłaszcza, że najczęściej zagrożone jest zdrowie i życie najbliższych, często także dzieci.

Jak podaje Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu, najwięcej wypadków przy pracy rolniczej to: upadki osób, pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn oraz uderzenia, przygniecenia i pogryzienia przez zwierzęta. Statystyki mówią, że najwięcej nieszczęśliwych zdarzeń miało miejsce w obejściach gospodarskich (80%), a więc na podwórzu, w budynkach inwentarskich i gospodarczych. Pozostałe wypadki miały miejsce na polach, łąkach i pastwiskach a także lasach i na drogach.

Głównymi zagrożeniami towarzyszącymi wykonywanym pracom w rolnictwie są zagrożenia powodowane przez czynniki mechaniczne, a więc powodowane mechanicznym oddziaływaniem na człowieka maszyn i ich elementów, przedmiotów i narzędzi pracy, upadki na skutek poślizgnięcia, potknięcia itp.

Zagrożenia tego typu są powodowane przez:

• przemieszczające się maszyny oraz transportowane przedmioty;
• ruchome elementy robocze maszyn i urządzeń;
• ostre, wystające elementy budowli, konstrukcji urządzeń gospodarskich oraz narzędzia maszyn i urządzeń rolniczych czy narzędzi warsztatowych;
• spadające przedmioty;
• płyny pod ciśnieniem;
• śliskie nierówne powierzchnie;
• ograniczone przestrzenie;
• żywe zwierzęta.

Do innych źródeł potencjalnych niebezpieczeństw dla zdrowia i życia zaliczymy:

• zagrożenia chemiczne i pyłowe (kontakt ze środkami ochrony roślin, nawozami sztucznymi, paliwami i smarami);
• niekorzystne warunki termiczne i czynniki atmosferyczne, gdyż większość prac w rolnictwie wykonuje się na otwartej przestrzeni;
• zagrożenia biologiczne ( wirusy, bakterie, pierwotniaki i grzyby, alergeny i toksyny wytwarzane przez rośliny uprawne oraz drobnoustroje roślin i zwierząt;
• zagrożenie prądem elektrycznym;
• zagrożenie hałasem.

Proste recepty wystarczą

Jeśli przeanalizować najpowszechniejsze czynniki powodujące wypadki, to okazuje się, że w swojej znaczącej liczbie wynikają z podstawowych błędów. Spójrzmy na co zwracać uwagę:

• wykonujemy skomplikowane prace jednoosobowo zamiast poprosić o pomoc;
• nie stosujemy sprzętu ochronnego;
• działamy pod presją czasu i zmęczenia i „chodzimy na skróty”;
• nie jesteśmy świadomi zagrożeń, nie czytamy instrukcji bezpieczeństwa i podstawowych informacji;
• korzystamy z pomocy przypadkowych osób, a nie fachowców;
• angażujemy dzieci do niebezpiecznych prac.

Czasem wystarczy postąpić odwrotnie do swoich dotychczasowych nawyków, by uratować zdrowie swoje i bliskich. 

Partnerem akcji „Zawsze bezpieczny” jest PZU SA.