Wyspa nie tylko św. Pawła. Na Malcie cuda czyniła także św. Agata – ocaliła mieszkańców przed inwazją Osmanów

 „A teraz popatrz w górę!” –  mówi do mnie Ilona, moja maltańska przewodniczka. Właśnie przekroczyłyśmy bramę miejską w Mdinie. Tylną jej część ozdabia płaskorzeźba z patronami Malty: św. Pawłem, który rozbijając się statkiem na Malcie przywiózł na wyspę chrześcijaństwo, św. Publiuszem – pierwszym biskupem Malty oraz św. Agatą, która ocaliła wyspę przed inwazją Osmanów.

Procesja z figurą

Miało to miejsce w 1551 roku, kiedy Turcy osmańscy dotarli na wyspę i skierowali swoje kroki do Mdiny, próbując zdobyć miasto. Wówczas Don Giuseppe Manduca, kanonik kapituły katedralnej i wikariusz generalny diecezji został wezwany do benedyktyńskiego opactwa Santa Scolastica, gdzie pewna zakonnica powiedziała mu, że ukazała jej św. Agata i poradziła, aby odprawić Mszę św. i aby wszyscy: żołnierze i cywile szli w procesji, niosąc jej wizerunek.

  w kościele św. Agaty w Rabacie znajduje się cudowna figura, sprawowane są także Msze św. w intencji osób chorych na raka piersi @ Agata Ślusarczyk / Fundacja Opoka

Za radą benedyktynki, zorganizowano modlitewną procesję z figurą św. Agaty.

„Posąg umieszczono na murach miasta i zaczęto się modlić. Podczas tureckiego ataku strzały odwracały się i uderzały w najeźdźców. Turkowie przestraszyli się i uciekli z Malty, koncentrując swoje siły na zdobyciu pobliskiej wyspy Gozo” – mówi Opoce br. Dominic Borg, misjonarz św. Pawła, kustosz krypty i kościoła św. Agaty. „Właśnie dlatego św. Agata została ustanowiona jedną z patronek Malty” – dodaje.

Warto, będąc na Malcie, poświęcić chwilę czasu i wybrać się na wycieczkę śladami jej kultu. W jednym z pierwszych kościołów na Malcie, dedykowanej tej świętej, jest kaplica św. Agaty w Mdinie – pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1414 roku, ale odbudowana została po trzęsieniu ziemi w 1694 r., w której znajduje się kopia wotywnego obrazu ukazująca św. Agatę na tronie i klęczącego u jej stóp Don Giuseppe Manduca. Obecnie oryginał znajduje się w Muzeum Katedralnym, a oryginalna figura, która przyniosła ocalenie maltańczykom – w kościele św. Agaty w pobliskim Rabacie. Co roku 5 lutego odprawiana jest tam także Msza św. dziękczynna za ocalenie Malty przez św. Agatę.  

Katakumby św. Agaty

Kolejnym odkryciem był fakt, że Rabat to nie tylko miasto św. Pawła – znajduje się tu grota, w której schronił się Apostoł Narodów, kiedy jego statek ok. 60 roku rozbił się na Malcie, znajdujący się nad nią kościół św. Pawła i katakumby, ale także to miasto św. Agaty. Kilkadziesiąt metrów od Groty św. Pawła znajduje się wejście do katakumb św. Pawła, a około 100 metrów dalej drugie – do katakumb św. Agaty i całego historycznego kompleksu związanego w legendą o pobycie męczennicy na wyspie.

  w krypcie w Rabacie, według legendy miała modlić się św. Agata, podczas swojego pobytu na Malcie @ Agata Ślusarczyk/ Fundacja Opoka

Św. Agata pochodziła z Sycylii, swoje życie postanowiła ofiarować Chrystusowi, żyjąc w dziewictwie. Kiedy odmówiła swej ręki namiestnikowi Sycylii, ten z żądzy zemsty doniósł na nią cesarzowi Decjuszowi, który prześladował chrześcijan. Tradycja mówi, że św. Agata przybyła na Maltę, by schronić się przed prześladowaniami. Ponoć mieszkała w mieście, natomiast przychodziła modlić się do krypty. Po niedługim czasie wróciła na Sycylię stawić czoła obronie swej wiary – 5 lutego 251 poniosła męczeńską śmierć.

„Niestety nie przetrwały żadne spisane dowody, mówiące o jej obecności w tym miejscu. Nawet jeśli takie były, zostały zniszczone, gdy Malta znajdowała się pod panowaniem arabów. Natomiast od samego początku Maltańczycy uważali to miejsce za święte i dedykowane jej czci” – mówi Opoce br. Dominic Borg.

W czasach św. Agaty podziemna krypta była małą jaskinią, która później – w IV lub V wieku została powiększona. Oprócz krypty pod ziemią rozciąga się także kompleks katakumb, które powstały w II i III wieku, i zajmują ponad 4000 metrów kwadratowych.

Największym skarbem krypty św. Agaty są freski – niektóre z nich pochodzą z XII wieku i są w stylu bizantyjskim. Inne, w stylu greckim, pochodzą z XV wieku. Na ścianach przetrwało około 30 malowideł przedstawiających postacie świętych, z czego na 13 z nich widnieje św. Agata. „Freski w grocie z pewnością świadczą o wielkim kulcie św. Agaty na Malcie” – mówi kustosz.

Wieża Świętej Agaty

I dodaje, że męczennicy poświęconych było wiele świątyń i kaplic na Malcie, a nawet niektóre fortyfikacje jak na przykład Wieża Świętej Agaty, zwana także ze względu na swój kolor Czerwoną Wieżą. To jedna z wież obserwacyjnych, zbudowana za czasów wielkiego mistrza kawalerów maltańskich Juana de Lascaris-Castellara na wyspie Malta w latach 1637 do 1650 r.

  Wieża Świętej Agaty, zwana także ze względu na swój kolor Czerwoną Wieżą, to jedna z wież obserwacyjnych, zbudowana za czasów wielkiego mistrza kawalerów maltańskich Juana de Lascaris-Castellara na wyspie Malta w latach 1637 do 1650 r.

W krypcie ponadto znajduje się ołtarz z figurą przedstawiającą męczennicę – to kopia alabastrowej figury przedstawiająca św. Agatę podczas jej męczeństwa, którą podarował temu miejsce w XVII w. ówczesny biskup Malty – Lucas Buenos, oryginalny posąg jak i wiele pamiątek związanych z kultem św. Agaty, relikwie męczennicy, dawne przedmioty liturgiczne, a także przedmioty znalezione w katakumbach znajdują się w Muzeum św. Agaty, które wraz z kryptą, katakumbami i kościołem tworzą w Rabacie historyczny kompleks św. Agaty, którym opiekuje się Stowarzyszenie Misyjne św. Pawła.

„Jeszcze przed covidem miejsce to odsiedziało około 60 tys. pielgrzymów rocznie – z Europy, Chin, Australii czy USA. Zdarzało się, że ktoś po oprowadzeniu po grocie poprosił mnie o modlitwę lub sam pozostał tu kilka chwil, żeby się pomodlić” – mówi misjonarz św. Pawła. I dodaje, św. Agata czczona jest na Malcie jako patronka osób chorych na raka piersi – w ich intencji co roku z okazji wspomnienia liturgicznego męczennicy odprawiana jest w kościele w Rabacie Msza św.

„Nam także pozostawia w tym miejscu przesłanie, by odnaleźć w swoim życiu własną, indywidualną drogę, na której możemy naśladować Chrystusa. Ale jeśli zdecydujemy się podążać za Jezusem, Jezus pomoże nam przejść przez wszystko – tak jak pomógł św. Agacie” – mówi.