"Geografia" nowego Kolegium Kardynalskiego [N]

Podczas audiencji ogólnej 20 października 2010 r. Benedykt XVI ogłosił, że zamierza wynieść do godności kardynalskiej 24 kapłanów. Zapowiedział, że konsystorz, podczas którego nominaci odbiorą insygnia kardynalskie, odbędzie się 20 listopada. To już trzeci konsystorz w obecnym pontyfikacie. Na pierwszym, który odbył się 24 marca 2006 r., niecały rok po konklawe, Papież mianował 15 kardynałów, w tym abp. Stanisława Dziwisza, metropolitę krakowskiego. Na drugim, 24 listopada 2007 r., nowo mianowanych kardynałów było 23, wśród nich Polak — bp Stanisław Ryłko, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich

Kolegium Kardynalskie będzie liczyło od 20 listopada br. 203 członków, w tym 121 elektorów, tzn. kardynałów, którzy nie przekroczyli 80. roku życia i mogą uczestniczyć w konklawe. Jest to poniekąd niezgodne z normą wprowadzoną przez Pawła VI, która przewiduje, że maksymalna liczba elektorów nie powinna przekraczać 120. Trzeba jednak wyjaśnić, że w nadchodzącym roku aż 9 kardynałów będzie obchodzić swoje 80. urodziny (pierwszy — emerytowany arcybiskup Marsylii kard. Bernard Panafieu), a zatem wkrótce zostanie przywrócona wspomniana norma.

Analizując listę nowych kardynałów, można stwierdzić, że ma ona charakter kurialny i włoski — 10 z nich to wysocy urzędnicy Kurii Rzymskiej (głównie prefekci kongregacji i przewodniczący rad); 10 jest Włochami. Włoskich kardynałów elektorów będzie 25, czyli ponad 20 proc. wszystkich elektorów (dla porównania — w poprzednim konklawe, w 2005 r., brało udział 20 włoskich kardynałów). Drugim krajem co do liczby kardynałów elektorów są Stany Zjednoczone — wraz z 2 nowymi kardynałami (metropolitą Waszyngtonu Donaldem W. Wuerlem i prefektem Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej Raymondem L. Burke'em) będzie ich 13. Z Niemiec pochodzi 6 kardynałów elektorów, z Brazylii, Francji i Hiszpanii — po 5. Polska ma 4 elektorów (2 w Kurii Rzymskiej, 2 metropolitów), podobnie jak Meksyk.

W nowym Kolegium Kardynalskim zwiększy się liczba purpuratów elektorów pochodzących z Europy — będzie ich 62, co stanowi ponad połowę (51,2 proc.), zdecydowanie więcej niż z innych kontynentów: z Ameryki Łacińskiej będzie ich 21, z Ameryki Północnej — 15, z Afryki — 12, z Azji — 10, z Australii i Oceanii — 1. O wpływie Kurii Rzymskiej natomiast świadczy fakt, że po trzecim konsystorzu aż 38 elektorów to będą kardynałowie kurialni.

Nie wszyscy purpuraci są księżmi diecezjalnymi — od 20 listopada kardynałów zakonników będzie 34, w tym 21elektorów. Najwięcej jest jezuitów — 8, następnie franciszkanów i salezjanów — po 6.

Aby liczba kardynałów elektorów nie przekraczała 120, Benedykt XVI musi ograniczać krąg pretendentów do biretu kardynalskiego. Dlatego Papież nie przywrócił tradycji wynoszenia do godności kardynalskiej nuncjuszy apostolskich w szczególnie ważnych państwach, jak Niemcy, Hiszpania, Francja czy Stany Zjednoczone. Poza tym Papież nie mianował kardynałami arcybiskupów diecezji, których emerytowany arcybiskup jest kardynałem i nie ukończył jeszcze 80. roku życia, dlatego właśnie nie został kardynałem nowy arcybiskup Florencji Giuseppe Betori ani Turynu — Cesare Nosiglia. Całkowitą natomiast nowością jest to, że Benedykt XVI postanowił dać biret kardynalski nie obecnie urzędującym arcybiskupom, lecz ich poprzednikom, dziś emerytom, jak to ma miejsce w przypadku emerytowanych arcybiskupów Quito i Lusaki.

Kolegium Kardynalskie

Nowo mianowani kardynałowie wejdą w skład ekskluzywnego Kolegium Kardynalskiego — zwanego kiedyś Sacro Collegio — które ma szczególny przywilej: prawo wyboru Biskupa Rzymskiego. Ponadto — jak podaje Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 349) — „kardynałowie są do dyspozycji Papieża, czy to działając kolegialnie, gdy są zwoływani razem dla rozważenia ważniejszych spraw, czy też pojedynczo, mianowicie przez wykonywanie różnych urzędów, świadcząc pomoc Biskupowi Rzymskiemu, zwłaszcza w codziennej trosce o Kościół powszechny”.

Kolegium Kardynałów dzieli się na trzy stopnie: diakonów, prezbiterów i biskupów. Aby podkreślić związki kardynałów z Rzymem, każdemu z nich przydzielony zostaje jakiś rzymski kościół — tzw. titulus, którego staje się symbolicznym proboszczem. Kardynałowie biskupi to ci, którzy otrzymują od Papieża jako tytuł kościoły podmiejskie Rzymu (Ostia, Porto-Santa Rufina, Palestrina, Frascati, Velletri-Segni, Sabina-Poggio Mirteto) oraz patriarchowie wschodni włączeni do Kolegium Kardynałów (patriarchowie wschodni mają jako tytuł własny kościół patriarchalny). Kardynałom diakonom natomiast i prezbiterom Papież wyznacza w Rzymie tytuł lub diakonię. Kardynał Dziekan, który przewodniczy Kolegium Kardynalskiemu, otrzymuje jako tytuł diecezję Ostii, wraz z kościołem, który stanowił jego dotychczasowy tytuł.

Konsystorz — zebranie kardynałów

Kardynałowie służą pomocą papieżowi, głównie na zwoływanych przez niego konsystorzach, które mogą być zwyczajne lub nadzwyczajne. W Kodeksie Prawa Kanonicznego (kan. 353) jest napisane: „Na konsystorz zwyczajny są zwoływani wszyscy kardynałowie, przynajmniej przebywający w Rzymie, dla przekonsultowania niektórych ważniejszych spraw (...) albo dokonania najbardziej uroczystych aktów. Na konsystorz nadzwyczajny, który odbywa się wtedy, gdy to doradzają szczególne potrzeby Kościoła lub konieczność rozważenia poważniejszych spraw, zwołuje się wszystkich kardynałów”. Poza tym KPK precyzuje, że „tylko konsystorz zwyczajny, na którym są dokonywane pewne uroczyste akty, może być publiczny, a więc taki, na który oprócz kardynałów dopuszcza się prałatów, przedstawicieli cywilnych społeczności oraz innych zaproszonych”.

Tegoroczny zwyczajny konsystorz publiczny odbędzie się w sobotę 20 listopada. Nowi kardynałowie złożą publiczne wyznanie wiary oraz przysięgę na wierność i posłuszeństwo Ojcu Świętemu. Następnie każdy z nich otrzyma od Ojca Świętego biret kardynalski i akt nadania kościoła rzymskiego — titulus. Wieczorem nowi kardynałowie będą podejmować swych krewnych, współpracowników i gości — każdemu z nich jest przydzielona sala na terenie Watykanu (w dawnych monumentalnych pomieszczeniach Pałacu Apostolskiego, w Muzeach Watykańskich, w Auli Pawła VI i w innych miejscach).

Następnego dnia, w niedzielę (uroczystość Chrystusa Króla), Benedykt XVI odprawi z nowymi purpuratami uroczystą Mszę św., podczas której wręczy im pierścienie. W czasie tego aktu Papież wypowiada następującą formułę: „Przyjmij pierścień z rąk Piotra i wiedz, że miłość do Księcia Apostołów umocni twoją miłość do Kościoła”.

***

Podano do wiadomości, że w przeddzień konsystorza, 19 listopada, Benedykt XVI pragnie się spotkać ze wszystkimi kardynałami, również z kardynałami nominatami, by wspólnie z nimi modlić się i przedyskutować niektóre problemy Kościoła. Ujawniono, że tematami dyskusji będą: sytuacja wolności religijnej na świecie i nowe wyzwania (wprowadzenie wygłosi sekretarz stanu kard. Tarcisio Bertone) oraz liturgia w życiu dzisiejszego Kościoła (prefekt Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów kard. Antonio Llovera Cańizares). Po południu natomiast uczestnicy spotkania wezmą udział w Nieszporach, po czym wysłuchają trzech sprawozdań: pierwsze z nich dotyczy 10-lecia deklaracji Kongregacji Nauki Wiary o jedyności i powszechności misji zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła „Dominus Iesus” (nowo mianowany kardynał Angelo Amato, stojący na czele Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych), drugie sprawozdanie dotyczy reakcji Kościoła na przypadki nadużyć seksualnych, a trzecie — konstytucji apostolskiej Benedykta XVI „Anglicanorum coetibus” (kard. William Levada, prefekt Kongregacji Nauki Wiary).

opr. mg/mg