O tym, że niekiedy powinniśmy przypisać Bogu podobieństwo do nas

Izydor z Sewilli tłumacz: Przekład i opracowanie Tatiana Krynicka SENTENCJE ISBN: 978-83-7505-847-5 wyd.: Wydawnictwo WAM 2012

Wybrane fragmenty Wprowadzenie O tym, że Bóg jest najwyższy i niezmienny O tym, że Bóg jest niezmierzony i wszechmocny O tym, że Bóg jest niewidzialny O tym, że Stwórcę należy poznawać, patrząc na piękno stworzenia O tym, że niekiedy powinniśmy przypisać Bogu podobieństwo do nas O tym, że nie powinno się przypisywać Bogu żadnej zmienności czasów

5. O tym, że niekiedy powinniśmy przypisać Bogu podobieństwo do nas

5, 1a. Idąc za ludzkim doświadczeniem, mówimy, że Bóg jest zazdrosny czy odczuwa ból¹⁴. Bóg natomiast nie zna niepokoju spowodowanego tymi namiętnościami, lecz właściwy Mu jest najdoskonalszy spokój.

5, 1b-2. Nie wolno nam wydawać sądów tak nieprzemyślanych i wierzyć, że Bóg może odczuwać wzburzenie wynikające z gniewu czy zmiany. Pismo Święte nazywa jednak zagniewaniem bezstronność sprawiedliwości, którą wiedziony Bóg karze winowajców, ponieważ to, co według sądzącego jest sprawiedliwe, dla karanego jest gniewem i oburzeniem. — W ten sposób zatem należy pojmować również inne namiętności, które Pismo przypisuje Bogu na podobieństwo ludzkiego usposobienia, abyśmy wierzyli, że sam z siebie Bóg jest nieporuszony, a jednak, ze względu na wpływ okoliczności, w których się znajdujemy, jest opisywany na sposób przyjęty wśród ludzi, których cechuje zmienność, aby łatwiej było Go zrozumieć.

5, 3. Bóg wspiera ludzką niemoc z taką łaskawością, że oznajmia nam samego siebie, posługując się naszym sposobem mówienia, gdyż nie możemy poznać Go takiego, jaki jest. Dlatego też piszą o Nim, że ma właściwości naszych członków, dlatego zezwolił, by mówiono o Nim, że odczuwa niegodne Go namiętności, że chciał przyciągnąć nas ku sobie przez to, co nas cechuje, oraz byśmy się ku Niemu wznieśli, podczas gdy On do nas się zniża.

5, 4a. Bóg, o którym w rzeczy samej wiadomo, że jest niewidzialny i z samej swojej istoty bezcielesny, na wiele sposobów przypisuje sobie podobieństwo do rzeczy ziemskich, aby dać się ludziom poznać.

 źródło: photogenica.pl

5, 4b-6. Bardzo często Bogu przypisuje się podobieństwo do właściwości ciał, które przecież Go nie cechuje, ponieważ ze swojej natury jest bezcielesny i bezkresny. Jednak podobieństwo do rzeczy przypisuje Mu się ze względu na wpływ okoliczności, w których się znajdujemy. W związku z tym mówi się, że ma oko, ponieważ wszystko widzi; mówi się, że ma ucho, ponieważ wszystko słyszy; dlatego, że się zwraca ku czemuś innemu, mówimy, że odchodzi, a dlatego, że oczekuje, mówimy, że stoi. — Tak również w innych, porównywalnych sytuacjach przypisujemy Bogu podobieństwo do ludzkiego umysłu, mówiąc, że zapomina i że pamięta. Dlatego właśnie prorok mówi: Przysiągł Pan Zastępów na własną duszę¹⁵, nie jakoby Bóg miał duszę, lecz opowiada o tym, odwołując się do naszych przeżyć. A gdzie indziej w ten sam sposób jest postrzegany jako robak i żuk. — Nie ma nic nadzwyczajnego w tym, że w tak lichych postaciach jest przedstawiany Ten, który, jak wiemy, uniżył samego siebie i został okryty wzgardą, gdy przyjął nasze ciało wraz z cierpieniami, jakich doznaje. Dla przykładu, piszemy o Chrystusie, że jest Barankiem, nie dlatego, że nim był, ale dla Jego niewinności; Lwem — dla Jego męstwa, a nie dlatego, że taką miał naturę¹⁶; Wężem — dla Jego śmierci i mądrości, a nie dlatego, że nim był¹⁷. Z kolei prorok porównuje Boga do wozu wiozącego siano¹⁸. A wszystkie te [tytuły]¹⁹ odnoszą się do Chrystusa w sposób przenośny, dlatego że żaden z nich nie ma nic wspólnego z Jego rzeczywistą naturą.

5, 6bis. Przypisujemy Bogu podobieństwo [ do rzeczy ziemskich] nie według tego, kim jest, lecz zgodnie z tym, co jest [z Nim] porównywalne; nie dla Jego rzeczywistej natury, lecz ze względu na wpływ okoliczności, w których się znajdujemy. Dlatego też wierzymy, iż Bóg nigdy nie objawił się ludziom w sposób widzialny, chyba że przyjmując postać stworzenia.

5, 7. Niektórzy głupcy ulegają zwiedzeniu, gdy czytają, że Bóg uczynił człowieka na swój obraz²⁰, i twierdzą, że Bóg jest cielesny, podczas gdy na obraz Boży stworzone jest nie cielesne ciało, lecz duchowa dusza. A zatem w Bogu, który uczynił człowieka na swój obraz, nie ma wzoru, na kształt którego uczynione zostało ciało, ponieważ Bóg stworzył na swoje podobieństwo nie ciało, ale ducha. Zastanów się zatem, jakie ciało ma prawda, a gdy do tego nie dojdziesz, zrozumiesz, jaki jest Bóg.

5, 8. Z tejże przyczyny Oblicze Boże w Piśmie Świętym oznacza nie ciało, lecz poznanie Boga, gdyż każdego rozpoznajemy wówczas, gdy ujrzymy jego twarz. Tak też mówimy, gdy się modlimy do Boga: Ukaż nam swe oblicze²¹, jak gdybyśmy mówili: „Pozwól nam Ciebie poznać”.
5, 9. Ustami Boga jest Jego Jednorodzony Syn²². Często bowiem nazywamy językiem zarówno język, jak też słowa, które wypowiada. Podobnie zamiast „Słowo Boże” powiadamy „Usta”, ponieważ to w ustach zazwyczaj powstają słowa. A zatem gdybyś chciał posłużyć się tego rodzaju zwrotem, który nazywa sprawcę, odnosząc się do jego dzieła, słusznie powiesz „Usta” zamiast „Słowo”, podobnie jak „język” zamiast „słowa” i jak „ręka” zamiast „pismo”.

5, 10. O śladach Bożych mówimy dlatego, że teraz poznajemy Boga przez zwierciadło²³. W sposób doskonały natomiast poznają Wszechmogącego ci wybrani, którzy w przyszłości staną z Nim twarzą w twarz, aby bezpośrednio oglądać Jego wspaniałość, którą teraz usiłują uchwycić, wpatrując się w Jego ślady, czyli, jak to się mówi, widząc w zwierciadle. Podobnie inne [podobieństwa].

¹⁴ Jl 2, 18; Za 1, 14; 8, 2.

¹⁵ Jr 51, 14.

¹⁶ Ap 5, 5-6.

¹⁷ Lb 21, 8; J 3, 14.

¹⁸ Am 2, 13.

¹⁹ Wyrazy podane kursywą w nawiasach kwadratowych pochodzą od tłumaczki, wyrazy w nawiasach kwadratowych podane zwykłą czcionką — od wydawcy łacińskiego tekstu Sentencji.

²⁰ Rdz 1, 26-27.

²¹ Lb 6, 25.

²² Pwt 8, 3.

²³ 1 Kor 13, 12.

opr. ab/ab