Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury tom II

pod redakcją Ryszarda Terleckiego i ks. Jana Szczepaniaka

KOŚCIÓŁ KATOLICKI W CZASACH KOMUNISTYCZNEJ DYKTATURY

MIĘDZY BOHATERSTWEM A AGENTURĄ.
STUDIA I MATERIAŁY. TOM II

Wprowadzenie

Gdy wiosną 2007 roku ukazał się pierwszy tom Studiów i materiałów, zatytułowany Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury, jego redaktorzy i autorzy zapowiedzieli rychłe wydanie kolejnego tomu. Zainteresowanie, z jakim pierwszy tom został przyjęty, stanowiło dodatkowy bodziec do dalszej pracy. Obecnie, po roku, ukazuje się drugi tom, równocześnie też trwają już prace nad tomem trzecim.

Publikacja pierwszego tomu zbiegła się z gorącą dyskusją, dotyczącą zasadności ujawniania bolesnych i wstydliwych faktów z najnowszej historii Polski, w tym również historii polskiego Kościoła. Pracowały wówczas kościelne komisje historyczne, media poszukiwały sensacyjnych materiałów, a opinia publiczna była wstrząsana wiadomościami o współpracy z bezpieką kilku znanych osobistości Kościoła. Dziś, gdy emocje sprzed roku nieco opadły, badania historyczne toczą się w atmosferze bardziej sprzyjającej, spokojnej refleksji. Nie znaczy to jednak, że problem strat, także moralnych, jakie w wyniku działania komunistycznego reżimu poniósł Kościół, można uznać za zamknięty. Należy raczej mieć pewność, że wbrew działaniom pewnych środowisk, aktywnych zwłaszcza na państwowych uczelniach, sprzeciwiających się odkrywaniu prawdy o przeszłości, badania historyczne będą trwały nadal i prędzej czy później doprowadzą do ujawnienia obecnie ukrywanych lub tuszowanych faktów.

Podobnie jak poprzednio, Studia i materiały stanowią zbiór opracowań oraz edycji źródeł, opartych przede wszystkim na zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej, poddanych krytycznej analizie i uzupełnionych o kwerendę w innych archiwach i zbiorach. Założeniem prezentowanego wydawnictwa jest przedstawienie zarówno przykładów heroicznej i niezłomnej postawy ludzi Kościoła, jak również ukazanie przykładów zdrady i sprzeniewierzenia się powołaniu przez osoby duchowne. W przypadkach uzasadnionych bliskimi związkami z kościelnymi instytucjami, Studia i materiały zajmują się również osobami świeckimi. Zasadniczo zainteresowanie autorów ogranicza się do terenu archidiecezji krakowskiej, ponieważ jednak złożone już propozycje kolejnych opracowań obejmują obszar całej Polski południowej, redakcja zamierza od przyszłego tomu rozszerzyć geograficzny zasięg publikacji. Redaktorzy przewidują też możliwość umieszczania w kolejnych tomach polemik lub komentarzy, odnoszących się do tekstów publikowanych w tomach poprzednich, pod warunkiem spełnienia przez ich autorów wymogów naukowej rzetelności.

W cytowanych dokumentach archiwalnych zachowano język oryginałów, poprawiając jedynie błędy ortograficzne, literowe oraz wstawiając znaki interpunkcyjne.

Ks. dr hab. Jan Szczepaniak, prof. PAT Prof. dr hab. Ryszard Terlecki

opr. aw/aw