Synowie w Synu

Real Tremblay, Stefano Zamboni

Synowie w Synu

PROMIC - Wydawnictwo Księży Marianów MIC
Warszawa
wrzesień 2009
ISBN 978-83-7502-156-1
Format książki: 162x235 mm

Fragment książki

Spojrzenie całościowe

Wielkie intuicje II Soboru Watykańskiego opierają się na „byciu chrześcijaninem w świecie”. Zgromadzenie soborowe pracowało nad odnową oblicza Kościoła, aby był lepiej obecny w świecie. Vaticanum II jest soborem pojednania w najszerszym znaczeniu tego słowa.

Zarazem jednak jest to sobór, w możliwie najgłębszy sposób, powrotu do centrum. Pojednanie i powrót do centrum w Chrystusie: cały zapał tekstów soborowych wyraża ową wolę znalezienia na nowo źródła wody żywej, pierwotnego natchnienia, czystości objawienia, entuzjazmu misyjnego, emocji żywej wiary. Vaticanum II chce być nie tyle politycznym gestem przystosowania Kościoła do świata, ile raczej aktem głębokiego odmłodzenia Kościoła, tak aby jego życie było sakramentem Chrystusa dla świata. W ten sposób wraz z Soborem Kościół ma wzrok utkwiony przede wszystkim w swoim Nauczycielu, a następnie w świecie, któremu pragnie służyć i który chce kochać. Nigdy na odwrót.

Kierując wzrok na Chrystusa, Vaticanum II mógł lepiej poznać godność świata stworzonego przez Niego i dla Niego, jak również wartość jego osiągnięć technicznych czy kulturalnych; godność człowieka, jego sumienia, wolności, jego wielkości jako stworzenia uczynionego na obraz Boga; godność chrześcijanina, z racji jego statusu synowskiego, powołania do świętości Ojca. Potrójna godność rozpoznana, podtrzymywana, rozwijana poprzez działanie i obecność Kościoła Chrystusa w sercu historii.

W tym kontekście etyka soborowa ukazuje się przede wszystkim jako chrystocentryczna. Jezus Chrystus, Człowiek doskonały, prowadzi człowieka do pełni jego powołania, do spełnienia jego życia. Godność człowieka i jego postępowania opiera się na jego Chrystusowym byciu w Jedynym Synu.

Jest to również etyka synowska: od początku synowska, ponieważ charakter synowski czyni człowieka obrazem Boga, kimś, kto jako syn zostaje powołany do komunii z Bogiem, oraz Chrystusowo synowska, ponieważ w Chrystusie Jezusie prawdziwe synostwo jest dane wierzącemu, w Duchu Świętym i we chrzcie. Etykę synowską realizuje się życiem we wspólnocie wierzących, gdzie rozbrzmiewa wołanie synów i rozwija się braterska komunia poprzez sakramenty.

Nasze przybrane synostwo, nasza tożsamość synowska są związane z odkupieńczym Wcieleniem Syna Bożego. Opisuje się je oddolnie, z punktu widzenia tych, którzy je otrzymują, ze względu na postawy, jakie umożliwia, to jest niesienie, rozumienie, obejmowanie Syna Bożego. Ireneusz nawiązuje tutaj do przypadku sędziwego Symeona w świątyni (por. Łk 2,28), przytaczanego nieco dalej, do którego dojdzie jeszcze „widzenie” pasterzy (por. Łk 2,17.20) oraz mędrców ze wschodu (por. Mt 2,11). Postawy te przywołują – jako adopcję, na której się opierają i która je usprawiedliwia – konkretne zachowania ludzkie, będące ośrodkiem i wyrazem komunii, współuczestnictwa, wewnętrznego dostępu do tajemnicy synowskiej.

We fragmencie sąsiadującym z cytowanym tekstem przedmiotem podobnych postaw jest zawsze Syn, jednak przez Niego – Ojciec. Poza tym mają one rozwijać się i przeobrażać – jak nasienie w kwiat – w bezpośrednie „oglądanie” i rozumienie, w bezpośrednią komunię z misterium Ojca:

On sam bowiem [Syn Boży] stał się «na podobieństwo grzesznego ciała» (...), by wezwać człowieka do swego podobieństwa, (...) przyprowadzając go do królestwa Ojca i życząc mu oglądania i zrozumienia Ojca, On Słowo Boże, które zamieszkało w człowieku i stało się Synem Człowieczym, by przyzwyczaić człowieka do przyjęcia Boga...

To rozumienie przybrania za synów jako duchowej i rozwijającej się komunii człowieka z jego ciałem i kośćmi z misterium Boga (Syna i Ojca), można odnaleźć też gdzie indziej w dziele Ireneusza. Oto przykład:

Właśnie dlatego Słowo stało się ciałem i Syn Boży stał się Synem Człowieczym, aby człowiek, mieszając się z Bogiem i otrzymując synowską adopcję, stał się dzieckiem Bożym. Nie możemy bowiem inaczej otrzymać niezniszczalności i nieśmiertelności, jak tylko zanurzając się w niezniszczalności i w nieśmiertelności (por. Ga 4,5).

Nasze przybrane synostwo jest więc dziełem, którego Bóg dokonał przez wcielenie swego Syna, i jest synonimem relacji, więzi każdego człowieka z samym Bogiem (z Synem i Ojcem) i z tym, co Go określa, niezniszczalnością i nieśmiertelnością.

Postępowanie synowskie zakłada bycie synem

Wezwanie Boga do życia na sposób syna w relacji przymierza jest wpisane w samą tożsamość człowieka. Człowiek sam z siebie jest związany poniekąd z synostwem, po prostu przez to, że jest człowiekiem i żyje jak człowiek. W świetle tajemnicy chrystologicznej antropologię potwierdza się i interpretuje jako „przygotowanie” do otrzymania daru synostwa z łaski w Chrystusie. Życie moralne chrześcijanina ukazuje się zatem jako odpowiedź na powołanie synowskie, jako życie synowskie.

Tak więc chodzi tu o wyjaśnienie przejścia od ontologii-antropologii synowskiej do jej ujęcia etycznego według paradygmatu operari sequitur esse, to znaczy zasady filozoficznej, wedle której postępowanie zależy zawsze od postępującego, od jego tożsamości. Zasadę te w gruncie rzeczy spotykamy również w objawieniu biblijnym: to właśnie powołanie Boże, wprowadzając lud-syna w synowski status przymierza, domaga się postępowania według „dziesięciu słów” życia, aby pozostać w przymierzu. W nowym przymierzu, szczególnie u Jana, pojawia się wymaganie postępowania według podwójnego przykazania Miłości, aby być w prawdzie, która wyzwala człowieka, syna światła, a nie szatana (por. J 8). Tym więc, co określa jego życie, jest status syna. Model Pawłowy ściśle łączy etykę z dogmatyką i antropologią nowego człowieka, przybranego syna, powołanego do życia swoim życiem synowskim, zgodnie ze swoją nową sytuacją bycia umarłym-zmartwychwstałym z Chrystusem. Postępowanie zakłada bycie, imperatyw opiera się na indykatywie. Osoba człowieka syna uczestniczy rzeczywiście w synowskim byciu Syna. Etyka synowska, rozumiana w swym trójczłonowym całokształcie działania, osoby i łączności z Bogiem, charakteryzuje się wymiarem teologalnym, pozwalającym przedstawić ją jako etykę relacji z Bogiem i z ludźmi. Ponieważ człowiek ten jest synem w Synu, całe jego postępowanie jest postępowaniem naznaczonym przez dynamikę synowską. Jego świadomość, rozum praktyczny, jego wolność, postawy, konkretne czyny są wyrazem tej synowskiej dynamiki. Postępować po synowsku znaczy więc postępować w Synu jak ktoś, kto otrzymuje siebie od Ojca, by oddać się drugiemu. Niemożliwe jest zatem postępowanie czysto autonomiczne czy indywidualistyczne. Syn wie, że jest synem Ojca w Synu, i wie, że jest bratem ludzi; wezwanym do rozpoznania w sobie syna, by żyć na sposób solidarnie zbawczy z braćmi.

opr. aś/aś