Szczegółowa i dogłębna publikacja na temat celibatu. Spis treści i wprowadzenie
Copyright © Wydawnictwo WAM 2002
Książka, której fragmenty publikujemy na stronach Opoki, przekazuje rzetelną wiedzę na temat celibatu kapłańskiego. Autor omawia go w sposób przejrzysty, otwarty i kompetentny, nie uchylając się przed podejmowaniem nawet najtrudniejszych problemów z nim związanych. Książka jest owocem nie tylko teoretycznych spekulacji, ale nade wszystko wielu spotkań i rozmów z alumnami. Skierowana jest zarówno do kandydatów do stanu duchownego, jak i wszystkich osób odpowiedzialnych za ich formację. Niemniej również osoby przygotowujące się do małżeństwa znajdą w niej wiele cennych wskazówek dla przeżywania ludzkiej miłości. Książka w wydaniu papierowym zawiera szczegółowe przypisy i bibliografię. Zachęcamy gorąco do sięgnięcia po całość publikacji.
Spis treści | |
Jan Paweł II, Troska o formację seminaryjną | 7 |
Słowo do Czytelnika | 9 |
Wprowadzenie | 11 |
Rozdział I. Podstawy ludzkie i duchowe formacji do celibatu | 19 |
1. Formacja ludzka | 20 |
A. Formacja ludzka fundamentem formacji kapłańskiej | 20 |
B. Umiłowanie prawdy o człowieku | 21 |
C. Kształtowanie prawego sumienia | 24 |
D. Troska o dojrzałość uczuciową | 26 |
E. Pokonanie własnych lęków | 29 |
F. Zdolność do utrzymywania więzi z innymi | 31 |
G. Wychowanie do wolności | 33 |
H. Trud dojrzewania do wolności | 35 |
2. Dynamika formacji duchowej | 39 |
A. Całościowa wizja formacji duchowej | 39 |
B. Doświadczenie duchowe podstawą tożsamości kapłańskiej | 40 |
C. Doświadczenie Boga jako „Dawcy życia” | 42 |
D. Doświadczenie grzechu i przebaczenia | 44 |
E. Sakrament pojednania w formacji seminaryjnej | 46 |
F. Rozwijanie osobowej więzi z Chrystusem | 48 |
3. Rola modlitwy w formacji seminaryjnej | 51 |
A. Modlitwa osobista oparta na słowie Bożym | 51 |
B. Kapłan nauczycielem modlitwy | 52 |
C. Rola milczenia w wychowaniu seminaryjnym | 54 |
D. Eucharystia w formacji duchowej | 55 |
4. Integralne rozeznawanie powołania kapłańskiego | 58 |
A. Rozeznanie sfery ludzkiej | 58 |
B. Rozeznanie postawy lękowej | 59 |
C. Rozeznanie życia duchowego | 60 |
D. Złożoność „jednej decyzji” | 61 |
E. Rozeznanie powołania do celibatu | 62 |
F. Rozeznanie powołania do posłuszeństwa | 64 |
G. Rozeznanie powołania do życia wspólnotowego | 65 |
H. Ostateczna decyzja | 66 |
Rozdział II. Czystość i celibat kapłański a wychowanie do miłości | 69 |
1. Powołanie do kapłaństwa a powołanie do celibatu | 70 |
A. Małżeństwo i rodzina a powołanie do celibatu | 70 |
B. Tradycja i wola Kościoła łacińskiego | 71 |
C. Szansa „większej miłości” w celibacie | 74 |
D. Potrzeba wychowania do czystości i do celibatu | 76 |
E. Potrzeba głębszej integracji uczuciowej i seksualnej | 77 |
F. Pełna ufności modlitwa o łaskę wierności | 78 |
2. Wychowanie seksualne a wychowanie do czystości i do celibatu | 80 |
A. Kształtowanie własnej seksualności w środowisku rodzinnym | 81 |
B. Oddziaływanie środowiska pozarodzinnego | 83 |
C. Pozytywne spojrzenie na seksualność | 84 |
D. Seksualność jako zadanie | 86 |
E. Wychowanie do czystości | 87 |
F. Trzy świadectwa | 90 |
G. Wychowanie do wstydliwości | 91 |
H. Niebezpieczeństwo represji | 93 |
I. W najtrudniejszych problemach | 95 |
3. Teologia celibatu | 98 |
A. Teologia ciała | 98 |
a. W ogrodzie Eden | 98 |
b. „A Słowo stało się ciałem” | 99 |
c. Potrzeba wolności wobec ciała | 102 |
d. „Ja jestem chlebem żywym” | 103 |
B. Chrystologiczny wymiar celibatu | 104 |
C. Maryjny wymiar celibatu kapłańskiego | 107 |
D. Eklezjalny charakter celibatu | 109 |
E. Eschatologiczny charakter celibatu kapłańskiego | 111 |
4. Wychowanie do dojrzałych relacji z kobietą | 114 |
A. Świadomość zobowiązań wynikających z powołania do celibatu | 114 |
B. Równość i braterstwo płci | 115 |
C. Obraz kobiety jako siostry i matki | 117 |
D. Kontakt z rodziną | 120 |
5. Wychowanie do ojcostwa duchowego | 121 |
A. Kryzys ojcostwa | 121 |
B. Nowe wyzwania | 122 |
C. Analiza relacji z rodzicami | 123 |
D. „Opuszcza ojca i matkę” | 125 |
E. Być synem, aby stać się ojcem | 126 |
F. Duchowe ojcostwo kapłanów | 127 |
G. Ojcowska bezinteresowność | 129 |
H. Wychowanie do ojcostwa duchowego | 129 |
Rozdział III. Trudności na drodze do celibatu | 133 |
1. Problemy w relacjach z kobietami | 134 |
A. Wstąpienie do seminarium | 134 |
B. Przejrzystość w relacjach z kobietami | 135 |
C. Czy przyjaźń alumna z kobietą jest możliwa? | 137 |
D. W sytuacji zakochania | 141 |
E. Ponownie na rozstaju dróg powołania | 143 |
F. W sytuacji uwikłania | 145 |
2. Problemy autoerotyczne | 148 |
A. Rozeznanie problemu zachowań autoerotycznych | 148 |
a. Wiek osoby | 149 |
b. Stopień oddramatyzowania problemu | 149 |
c. Źródła napięć seksualnych | 150 |
d. Relacje emocjonalne z bliźnimi | 151 |
e. Stosunek do siebie samego | 151 |
f. Osobista historia seksualna | 152 |
g. Zaangażowanie we własny rozwój ludzki i duchowy | 152 |
h. Stopień zaangażowania we własne powołanie | 153 |
B. Dokumenty Stolicy Apostolskiej | 153 |
a. Przedsoborowe instrukcje Stolicy Apostolskiej | 154 |
b. „Wskazania wychowawcze dla formacji do celibatu kapłańskiego” | 155 |
c. Porównanie dokumentów | 156 |
C. Określenie słusznego osądu moralnej odpowiedzialności | 157 |
D. Zdatność do realizowania powołania kapłańskiego i małżeńskiego | 158 |
3. Problemy homoseksualne | 160 |
A. Pojęcie homoseksualizmu | 161 |
B. Indywidualne rozeznanie każdego przypadku | 162 |
C. Przyczyny homoseksualizmu | 164 |
D. Pomoc terapeutyczna i duchowa | 165 |
a. Ważniejsze elementy terapii | 166 |
b. Rola terapeuty | 166 |
c. Czy wyleczenie homoseksualizmu jest możliwe? | 167 |
d. Prawidłowo ukształtowane sumienie | 168 |
E. Skłonności homoseksualne a zdatność do małżeństwa | 169 |
F. Skłonności homoseksualne a zdatność do kapłaństwa | 171 |
G. Indywidualne rozeznanie zdatności do kapłaństwa | 173 |
a. „Zewnętrzne” lęki homoseksualne | 173 |
b. Głębsze lęki homoseksualne | 174 |
c. Pojedyncze doświadczenia przed seminarium | 174 |
d. Rzeczywiste głębokie skłonności | 174 |
e. Rzeczywiste skłonności połączone z praktyką | 175 |
f. Doświadczenia w trakcie trwania seminarium | 176 |
H. Potrzeba wielkiego poczucia odpowiedzialności | 177 |
I. Jasne postawienie problemu | 178 |
Rozdział IV. Pomoc wychowawcza w twórczym przeżywaniu celibatu | 181 |
1. Zaangażowanie alumnów i wychowawców | 183 |
A. Zaangażowanie w pełniejszą formę miłości | 183 |
B. Doskonalenie daru miłości z dnia na dzień | 184 |
C. Modlitwa zasadniczym środkiem w rozwoju czystej miłości | 186 |
D. Potrzeba ascezy | 187 |
E. Wewnętrzna samotność | 189 |
F. Życie wspólnotowe | 191 |
G. Przyjaźń i jej znaczenie w celibacie i w małżeństwie | 194 |
H. Ojcostwo przełożonych | 197 |
2. Jak pomagać młodym w wychowaniu do miłości w celibacie i w małżeństwie? | 199 |
A. Postawa wychowawcy | 199 |
B. Integralne rozwiązywanie problemów | 200 |
C. Ukazywanie symbolizmu zachowań seksualnych | 201 |
D. Znajomość praw psychologicznych | 202 |
E. Pomoc w dojrzewaniu osobowym | 204 |
F. Wyczucie i delikatność | 206 |
3. Rola kierownictwa duchowego | 208 |
A. Zachęta Kościoła | 208 |
B. Potrzeba ojcowskiej pomocy | 210 |
C. Niewłaściwe wyznania | 211 |
D. Zdobycie zaufania alumnów | 211 |
E. Regularne rozmowy w ramach kierownictwa duchowego | 214 |
F. Obraz nieskończonej miłości Boga | 216 |
G. Kierownictwo duchowe a pomoc terapeutyczna | 216 |
a. Pomoc terapeutyczna przyjęta w wolności | 217 |
b. Lojalność wobec alumna | 218 |
c. Zezwolenie przełożonych | 219 |
d. Rzeczywista potrzeba pomocy terapeutycznej | 219 |
e. Terapia pomocą w kierownictwie duchowym | 220 |
H. Struktury formacyjne a indywidualne towarzyszenie alumnom | 221 |
I. Potrzeba kierownictwa duchowego w formacji małżeństw i rodzin | 223 |
a. Kierownictwo kandydatów do małżeństwa | 224 |
b. Potrzeba kierownictwa duchowego w małżeńskim kryzysie | 226 |
Zakończenie | 227 |
Literatura | 234 |
Wykaz skrótów | 259 |
Jest jeszcze jedna sprawa, którą chciałem z wami wspólnie rozważyć w związku z wizytą Ad limina Apostolorum, a mianowicie zagadnienie formacji kapłańskiej. W adhortacji apostolskiej Pastores dabo vobis napisałem: „Kościół uważa formację przyszłych kapłanów — zarówno diecezjalnych, jak i zakonnych — i ich ustawiczną troskę, przez całe życie, o osobiste uświęcenie w posłudze, a także troskę o ciągłą odnowę duszpasterskiego zaangażowania za jedno z najdelikatniejszych i najważniejszych zadań, od których zależy przyszłość ewangelizacji ludzkości” (2). Tak, troska o formację kandydatów do kapłaństwa, jak i samych kapłanów, należy — powtarzam to jeszcze raz — do najważniejszych zadań biskupów. Kościół w Polsce znajduje się obecnie w obliczu nowych wyzwań, które są skutkiem głębokich przemian społeczno-kulturowych dokonujących się w naszym kraju. Powiększyło się pole działania Kościoła i potrzeba dobrze przygotowanych duszpasterzy, odpowiedzialnych za rozwój duchowy powierzonych ich trosce wiernych.
Ogromne znaczenie dla Ludu Bożego mają seminaria duchowne diecezjalne i zakonne. Są one w całym Kościele i w każdej jego części szczególnym sprawdzianem żywotności, niejako płodności duchowej, która wyraża się w gotowości młodych ludzi do wyłącznego oddania się na służbę Chrystusowi. Możliwości ewangelizacyjnego i misyjnego zaangażowania Kościołów lokalnych są uzależnione od powołań kapłańskich i zakonnych. Kościół ciągle prosi „Pana żniwa, żeby wyprawił robotników na swoje żniwo” (Mt 9,38), ponieważ sprawa powołań należy do jego najważniejszych trosk. Trzeba zrobić wszystko, co możliwe w Kościele polskim, aby nie wygasł w młodych ludziach duch ofiary i wielkoduszny zapał do podejmowania Chrystusowego wezwania. Nieodzowny jest wysiłek związany z budzeniem powołań i z kształtowaniem nowych pokoleń kandydatów do święceń kapłańskich — przyszłych duszpasterzy. Trzeba to czynić w autentycznym duchu Ewangelii, a zarazem trafnie odczytując znaki czasów [...]. Temu wysiłkowi niech towarzyszy również autentyczne świadectwo życia samych kapłanów, oddanych bez reszty Bogu i braciom. [...] Proszę was, drodzy Bracia, abyście ojcowską troską otaczali seminaria duchowne.
Pierwsze wydanie niniejszej pozycji ukazało się pod tytułem: Celibat. Aspekty pedagogiczne i duchowe (Wydawnictwo M, Kraków 1999, ss. 280). Wydanie drugie zostało opublikowane pod zmienionym tytułem: Wychowanie do czystości i celibatu kapłańskiego (Wydawnictwo M, Kraków 2000, ss. 394). Obecne trzecie wydanie, które ukazuje się w Wydawnictwie WAM, jest wznowieniem wydania drugiego. Dokonano w nim jedynie nieznacznych poprawek. Autor powrócił jednak do tytułu wydania pierwszego.
opr. mg/mg