Gallikanizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Gallikanizm

(łac. „Gallus = Gal, Francuz”) Długo trwający prąd we Francji, którego odpowiedniki istniały także w innych krajach, mający na celu znaczne uniezależnienie się od papiestwa. Klasycznie został wyrażony w „Czterech artykułach gallikańskich”; (a) zostały one ułożone przez biskupa Meaux, Jakuba Bénigna Bossueta (1627-1704) i zatwierdzone podczas zjazdu duchowieństwa w Paryżu w roku 1682; (b) stwierdzały one między innymi, że sobory powszechne mają władzę nad papieżem (DH 2281-2285). Chociaż Ludwik XIV odwołał te artykuły, a duchowieństwo zrobiło to samo w roku 1693, wywierały one nadal wpływ nawet w XIX wieku, kiedy to mocne papiestwo — oraz nauczanie Soboru Watykańskiego I (1869-1870) — zadało mu ostateczny cios. Formą gallikanizmu wschodniego jest etnofiletyzm (gr. „naród” oraz „plemię”), czyli popieranie narodu i Kościoła danego kraju kosztem szerszej jedności chrześcijańskiej; został on potępiony na synodzie w Konstantynopolu w 1872 roku. Zob. febronianizm, koncyliaryzm, Sobór w Konstancji, Sobór Watykański I.

opr. mg/mg