Dla Boga nie ma nic niemożliwego

To najbardziej skomplikowana z dotychczasowych zagranicznych pielgrzymek Benedykta XVI – powiedział na konferencji prasowej kilka dni przed wylotem Benedykta XVI do Ziemi Świętej dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej o. Federico Lombardi. Nie przesadził ani trochę. Sytuacja polityczna całego regionu, skomplikowana przecież już wcześniej, w ostatnim czasie zasupłała się niemal w gordyjski węzeł, tak że trzeba bardzo mocnej wiary, aby w tym ciemnym tunelu zobaczyć nadzieję. Benedykt XVI jak nikt na świecie może ją wskazać. I nie tylko ludziom mieszkającym na terenach, które odwiedzi. Pielgrzymka ma znaczenie wykraczające daleko poza granice Bliskiego Wschodu.

Znaki zapytania

W kontekście wizyty obecnego Papieża w Ziemi Świętej myśli biegną do pielgrzymki Jana Pawła II; do przejmujących obrazów i historycznych wydarzeń, które namalowały jej obraz i pozostawiły w zbiorowej pamięci. Modlitwa pod Murem Płaczu, zdaniem samych Żydów, uczyniła więcej dobrego w relacjach chrześcijańsko-żydowskich niż wszystkie międzyreligijne konferencje razem wzięte. Znaki zapytania, jakie stały jeszcze przed rozpoczęciem pielgrzymki obecnego Następcy św. Piotra, są jednak większe niż dziewięć lat temu. Wtedy nikt jeszcze nie tracił nadziei na ostateczną realizację pokojowego porozumienia z Oslo z 1993 r. Dziś tamta konstrukcja polityczna należy już do historii, a nowej nie widać. Pojawiły się za to kolejne zagrożenia, a wraz z nimi jeszcze większa potrzeba autentycznego świadectwa pokoju i pojednania.

Strona kościelna podkreśla na każdym kroku duszpasterski charakter wizyty, choć zdaje sobie doskonale sprawę, że politycznego wymiaru nie da się uniknąć. – Nie czarujmy się. Wszystko w tym kraju jest polityczne – podkreślają sami chrześcijanie w Izraelu. Jakie są więc nadzieje poszczególnych grup społecznych, z którymi spotka się Benedykt XVI?

Dajcie nam żyć!

Nadzieja chrześcijan, których uważa się za najlepiej wykształconą grupę społeczną, sprowadza się do prostego w istocie pragnienia, aby pozwolono im godnie żyć i nieskrępowanie wyznawać swoją wiarę na Ziemi Jezusa. Chrześcijan jest tam bowiem coraz mniej. Z dwóch powodów. Pierwszy to emigracja. Drugi – chrześcijańskie rodziny decydują się na mniej dzieci niż Żydzi czy muzułmanie. Megapesymiści już od jakiegoś czasu wieszczą, w perspektywie dwóch, trzech dekad, koniec obecności chrześcijańskiej na tych terenach. Realiści podkreślają, że sytuacja jest trudna, ale nie zakładają tak czarnych scenariuszy. Wszyscy chrześcijanie wierzą – choć część z nich była niedawno przeciwna wizycie ze względu na zewnętrzną sytuację – że Benedykt XVI doda im sił, aby zmagać się z trudami codzienności, przede wszystkim z dokuczającym mocno islamskim fundamentalizmem, niepewnością jutra, poczuciem wrogości i wyobcowania. Sytuacja chrześcijan w Ziemi Świętej jest bardzo specyficzna. Można powiedzieć, że żyją między młotem a kowadłem. Jako Arabowie są odrzucani przez arabskich wyznawców islamu, dla Żydów są z kolei podejrzani politycznie, bo są Arabami. Ich nieszczęście polega na tym, że kojarzeni są z obydwoma stronami konfliktu. Kulturowo, językowo i narodowo związani z muzułmanami, jeśli zaś chodzi o przywiązanie do Biblii i zachodnią orientację samego chrześcijaństwa – z Izraelem. Chrześcijanie liczą więc, że muzułmanie dadzą im więcej spokoju i że złagodnieje polityka państwa izraelskiego, choćby w sprawie wiz dla duchownych i praw wspólnoty kościelnej, i że negocjacje Watykanu i Izraela w sprawie statusu prawnego Kościoła ruszą wreszcie z miejsca. Żeby tego było mało, dochodzą jeszcze podziały wewnątrz chrześcijan. Stąd dla katolików ważny jest ekumeniczny wymiar pielgrzymki. Mają nadzieję, że Papież da nowy impuls do dialogu, dzięki któremu łatwiej uda się porozumieć z braćmi z innych wyznań, co nieraz, jak pokazywało życie, w Ziemi Jezusa jest szczególnie trudne, chociaż wszyscy wiedzą, że jednym z warunków utrzymania chrześcijańskiej obecności w Betlejem, Nazarecie czy Jerozolimie jest jedność między rozłączonymi braćmi.

Odkryć korzenie

Razem z Benedyktem XVI do Ziemi Świętej udało się trzech kardynałów: kard. Leonardo Sandri – prefekt Kongregacji dla Kościołów Wschodnich, kard. Walter Kasper – przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan oraz kard. Jean-Louis Tauran – przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, co wskazuje, na jakich polach będzie musiał jeszcze stanąć Benedykt XVI. Rysuje się więc przed Ojcem Świętym problem dialogu z wielkimi religiami monoteistycznymi. Mają one przecież wiele wspólnego, a jednocześnie niewolne są od wywoływanych zwykle politycznymi racjami aktów niechęci i nienawiści. Czy uda się Papieżowi w rozmowach z przedstawicielami wspólnoty żydowskiej lub świata islamu przerzucić mosty między nimi. Ojciec Święty ma na pewno taką nadzieję.

Papież jak saper

Bardzo często pojawia się określenie, że ta pielgrzymka jest polem minowym, po którym Benedykt XVI porusza się niczym bardzo wytrawny saper. Pewne jest, że obydwie skonfliktowane strony – żydowska i palestyńska – chcą osiągnąć przez tę wizytę jak najwięcej politycznych korzyści. A gra w Izraelu toczy się na całego. Ostatnie wybory parlamentarne wyniosły do władzy jastrzębi. Na czele rządu stanął Beniamin Netanjahu. Trudno określić go mianem człowieka dialogu. Naprzeciw stoi osłabiony styczniową ofensywą wojsk izraelskich, ale ciągle groźny Hamas, który odmawia prawa do istnienia Izraelowi. I jedni, i drudzy będą robić wszystko, aby wykazać, że Papież przybył z poparciem dla ich stanowiska. To dlatego program pielgrzymki jest precyzyjnie zbalansowany, żeby nikt nie mógł posądzać Stolicy Apostolskiej o stronniczość.

Do tego dochodzi kwestia irańska. W niedawno przeprowadzonym sondażu dwóch na trzech Izraelczyków popiera ewentualny atak zbrojny na przygotowujący się do wyprodukowania własnej bomby atomowej Iran. Kilka tygodni temu zachodnia prasa donosiła, że lotnictwo izraelskie jest już gotowe do ataku, który jeśli nawet nie zniweczy irańskich wysiłków, to odsunie zagrożenie na jakiś czas. Po ludzku rzecz biorąc, pielgrzymka do Ziemi Świętej w tym trudnym czasie, do wyczulonych ponad miarę, skonfliktowanych grup, wydaje się „mission impossible”. Na szczęście, Papież nie jest sam.

„Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia!” (Flp 4,13).

Niedziela” wysłała do Ziemi Świętej swojego korespondenta – ks. Mariusza Frukacza. Codzienne relacje z papieskiej pielgrzymki na: www.niedziela.pl.

opr. aś/aś