Cieszyn: konferencja o dziedzictwie kulturowym Apostołów Słowian

Na motyw zmienności i zarazem kontynuacji w głoszeniu zbawienia i w budowaniu Kościoła, jako na element łączący św. Cyryla i św. św. Melchiora Grodzieckiego, zwrócił uwagę bp Roman Pindel, który dziś zainaugurował w klasztorze bonifratrów w Cieszynie konferencję naukową „Dziedzictwo kulturowe Apostołów Słowian na Śląsku”. Spotkanie, w którym udział wzięli m.in. duchowni katoliccy, protestanccy i prawosławni, naukowcy z Polski, Słowacji i Czech, samorządowcy i przedstawiciele administracji publicznej, zorganizowano z okazji 1150. rocznicy śmierci św. Cyryla i 400 rocznicy śmierci męczeńskiej św. Melchiora Grodzieckiego, którego Sejmik Województwa Śląskiego ogłosił patronem 2019 roku.

W słowie wstępnym bp Pindel zachęcił do spojrzenia w przeszłość, by znaleźć element łączący ze względu na wyznawaną wiarę. Zdaniem duchownego, tym elementem mógł być „motyw zmienności i zarazem kontynuacji w głoszeniu zbawienia i budowaniu Kościoła”.

„W przypadku Braci Sołuńskich zmienia się język przepowiadanej wśród Słowian ewangelii. Jednak tej samej co czytanej głoszonej w ojczystych Salonikach w ówczesnym kształcie języka greckiego. Papież powiedziałby, że musiała im towarzyszyć radość ewangelii - radość z głoszenia Dobrej Nowiny i oglądania owoców” – podkreślił biskup. Zauważył, że w przypadku Melchiora Grodzieckiego zmienia się zainteresowanie duszpasterskie ze względu na przemiany, jakie dokonały się w ogarniętej wtedy przez wojny Europie.

Hierarcha przypomniał, jak młody jezuita Melchior Grodziecki musiał zrezygnować z nauki muzyki i został kapelanem wielonarodowej armii. „Nie jest ważne, czy wojna jest sprawiedliwa i czy jego armia walczy o słuszne sprawy. Towarzyszy bowiem żołnierzom: naucza, sprawuje sakramenty, jednak ich z Bogiem w obliczu śmierci, grzebie. Papież Franciszek pochwaliłby go za to, że towarzyszy wiernym. Dokądkolwiek się udają wyznawcy Chrystusa, w jakimkolwiek stanie jest ich wiara i moralność, on jest zawsze z nimi jako towarzysz drogi, duszpasterz” – wyjaśnił biskup.

Wykład wprowadzający wygłosił prof. dr hab. bp Jan Kopiec, ordynariusz diecezji gliwickiej. Duchowny mówił o skutkach działalności Cyryla i Metodego na Śląsku. Z kolei prof. dr hab. Paweł Leszczyński z Akademii Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim zrekonstruował w swym wystąpieniu reakcję władz czechosłowackich na uroczystości welehradzkie poświęcone Cyrylowi i Metodemu w 1985 roku. Dr hab. ks. Walerian Bugel z Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu przestrzegł, by w patrzeniu na dziedzictwo cyrylo-metodiańskie wystrzegać się projekcji tradycji wyznaniowych, a dr ks. Mikołaj Dziewiatowski, proboszcz parafii pw. św. Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii w Sosnowcu, przybliżył tradycję cyrylo-metodiańską z perspektywy prawosławnej.

W części poświęconej św. Melchiorowi dr hab. Wiesław Gojniczek z Uniwersytet Śląskiego w Katowicach opowiedział o podstawowych zagadkach i dylematach w odniesieniu do rodowodu cieszyńskiego męczennika. Z kolei pomysłodawca całej konferencji prof. dr hab. ks. Józef Budniak z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach przedstawił historię kultu św. Melchiora Grodzieckiego w Cieszynie. Doc. dr hab. Ondrej Stefanak z Uniwersytetu Konstantyna Filozofa w Nitrze wytłumaczył specyficzny, słowacki sposób postrzegania kultu męczenników koszyckich. Dr hab. Jerzy Sojka z Chrześcijańskiej Akademii Teologiczna w Warszawie wyjaśnił, na czym polega współczesna refleksja luterańska na temat męczeństwa.

Konferencję w Cieszynie zorganizowała Komisja do Spraw Stosunków Polsko-Czeskich i Polsko-Słowackich Polskiej Akademii Nauk o/Katowice, z okazji 1150. rocznicy śmierci św. Cyryla i 400 rocznicy śmierci męczeńskiej św. Melchiora Grodzieckiego, którego Sejmik Województwa Śląskiego ogłosił patronem 2019 roku.

Bracia sołuńscy pochodzili z greckich Salonik. W drugiej połowie IX wieku rozpoczęli misję ewangelizacyjną na terenie Moraw. Cyryl był twórcą najstarszego pisma staro-cerkiewno-słowiańskiego głagolicy oraz autorem przekładu na ten język Pisma Świętego. Metody, jako arcybiskup Moraw, wprowadził za zgodą Rzymu język słowiański do liturgii.

Cyryl zmarł w 869 roku w Rzymie, a jego młodszy brat Metody – w 885 roku w Welehradzie na Morawach. W 1980 roku Jan Paweł II ogłosił ich patronami Europy, obok św. Benedykta z Nursji.

Melchior Grodziecki urodził się w 1584 roku w Cieszynie. Pobierał nauki w kolegium jezuickim w Wiedniu, a następnie w Brnie, gdzie wstąpił do nowicjatu jezuitów. Przebywał w klasztorach jezuickich w Kłodzku, Czeskich Budziejowicach i w Pradze – tam w 1614 roku przyjął święcenia kapłańskie, a później został wychowawcą młodzieży.

Po złożeniu ślubów wieczystych w 1619 roku Zakon skierował duchownego do Koszyc, gdzie został kapelanem wojsk cesarskich. Misję tę oprócz niego pełnili tam także dwaj inni jezuici – Węgier Stefan Pongracz i Chorwat Marek Križ – kanonik katedry prymasów Węgier w Ostrzyhomiu. Wszyscy trzej ponieśli śmierć męczeńską na początku wojny trzydziestoletniej we wrześniu 1619 roku z rąk żołnierzy księcia Siedmiogrodu Bethlena Gabora, dowodzonych przez generała Juraja Rakoczego.

Męczennika wyniósł na ołtarze papież Pius X w 1905 roku. Kanonizacji dokonał podczas wizyty apostolskiej w Koszycach Jan Paweł II . Było to 2 lipca 1995 roku.

rk / Cieszyn