„Syn Boży chciał na nowo uświęcić poczęcie i narodzenie”. Dziś uroczystość Zwiastowania

Zwiastowanie – czyli przybycie do Maryi anioła Gabriela, który oznajmił jej, że zostanie matką Syna Bożego – jest powszechnie mylone z Niepokalanym Poczęciem. Tymczasem dogmat o Niepokalanym Poczęciu, czyli o tym, że Maryja poczęta przez rodziców nie została obciążona grzechem pierworodnym jest względnie nowy – pochodzi z 1854 r. Tymczasem święto upamiętniające Zwiastowanie obchodzono już w VI w. na Wschodzie i w VII w. na Zachodzie. Musiało być ustanowione wcześniej. Kiedy dokładnie, tego nie wiadomo, bo najprawdopodobniej nie ustanawiał go jakiś kościelny dokument, ale tradycja. Papież Sergiusz I polecił, aby w to święto procesje wychodziły z kościołów. O święcie Zwiastowania wspominają synody w Toledo (656 r.) i w Trullo (692 r.).
Grota Zwiastowania w Nazarecie była miejscem kultu już w I w. W II lub III w. postała tam pierwsza świątynia. W IV wieku bazylikę Zwiastowania ufundował w Nazarecie Józef z Tyberiady, bogaty Żyd, który przyjął chrześcijaństwo. Wybudował on kościół w miejscu, gdzie według podania miał stać domek Świętej Rodziny. W 570 r. nawiedza tę bazylikę i opisuje pielgrzym, Antoni z Piacenzy. Palestyńscy autorzy Hegezyp i Juliusz Afrykańczyk (odpowiednio: II i III w.) wskazują, że w okolicy żyli ludzie szczycący się tym, że są krewnymi Jezusa. Ostatnim krewnym miał być Konon z Nazaretu, który poniósł śmierć męczeńską między 249 r. a 251 r.

Bazylika przetrwała do XI w. Krzyżowcy na jej miejscu wystawili o wiele większą i bardziej okazałą. Ta z kolei przetrwała aż do 1955 r., kiedy to franciszkanie wystawili nową, obecnie istniejącą świątynię.. Pamiątką najpewniejszą z czasów Maryi jest jej Studnia, jedyna zresztą w Nazarecie. Domek Maryi znalazł się we włoskim Loreto, które przez wieki było jednym z najpopularniejszych miejsc pielgrzymkowych Europy, a i dziś jest odwiedzane przez wiele osób. Domek z Loreto pasuje do fundamentów, które znajdują się w Nazarecie, zgadza się też materiał, z którego go wykonano oraz inne szczegóły. Według jednej z wersji, do Italii przewieźli go krzyżowcy. Legenda, ale też np. relacja bł. Katarzyny Emmerich wskazuje, że przeniesienia domku w cudowny sposób dokonali aniołowie. Badania archeologiczne i architektoniczne nie przesądzają sprawy. Są przesłanki wskazujące na udział krzyżowców i bogatej rodziny Angeloi (co mogłoby być źródłem legendy o aniołach), ale też budynek nie nosi śladów rozbiórki i ponownego złożenia. Zatem dysponujący średniowiecznymi środkami transportu rycerze musieliby go przenieść z Bliskiego Wschodu w całości.

Wybór Maryi

„Maryja mogła odrzucić propozycję, która wyszła z ust anioła, a Bóg uszanowałby jej decyzję w taki sam sposób, w jaki bezwarunkowo szanuje wolność człowieka” – przypomina katolicki portal ACI Prensa. Niepokalane Poczęcie nie oznaczało, że Maryja nie miała wolnej woli. Mając przed sobą perspektywę ciąży, która prawdopodobnie będzie uznana za skutek zdrady narzeczonego – wiele ryzykowała, nie mówiąc o konieczności zmiany planów życiowych. Odpowiedziała jednak: „Niech mi się stanie według słowa Twojego”, biorąc w ten sposób udział w cudzie, którego nigdy do końca nie będziemy w stanie zrozumieć.  

„Maryja miała Jezusa w swoim łonie. To było dziewięć miesięcy czekania, ukrywania w sobie źródła życia. Dziewięć miesięcy, podczas których każda chwila była potwierdzeniem, że natura ludzka ma niezmierzoną wielkość i godność – podkreśla ACI Prensa. – Przyjmując to, kim jesteśmy, Bóg chciał przeżyć każdy etap naszego ziemskiego życia, od poczęcia aż do śmierci. Nie inkarnował się w trzecim, albo szóstym miesiącu ciąży. (…) Bóg poucza nas jasno: człowiek jest osobą od poczęcia. A Wcielenie nastąpiło właśnie w chwili, w której Maryja poczęła z Ducha Świętego: jest to najważniejszy powód, dla którego Kościół broni każdego człowieka od pierwszej chwili jego istnienia”.

Z tego samego powodu 25 marca (kiedy zwykle przypada uroczystość; w tym roku została przesunięta) Kościół obchodzi Dzień Świętości Życia.

O znaczeniu tego, że Chrystus przyjął ludzką naturę dosłownie od początku pisze też bł. Katarzyna Emmerich:

„Pokazano mi też, dlaczego Zbawiciel przez 9 miesięcy w łonie matki chciał pozostawać i jako dziecię się narodzić, a nie w postaci doskonałej, jak Adam wystąpić, ani też przyjąć rajskiej piękności Adama. Wcielony Syn Boży chciał na nowo uświęcić poczęcie i narodzenie, przez upadek grzechowy tak bardzo skażone. Maryja stała się Jego matką. Nie przyszedł pierwej, ponieważ Maryja była pierwszą i jedyną niewiastą niepokalanie poczętą”.

Źródła: sanctus.pl; Mieczysław C. Paczkowski OFM „X͞E MAPIA. Graffito z Groty Zwiastowania w kontekście historyczno-teologicznym”, VOX PATRUM 80 (2021); gosc.pl, Anna Katarzyna Emmerich, „Żywot Jezusa Chrystusa”, za: https://www.kosciolgarnizonowy.pl/Katarzyna%20Emmerich%20-ZYWOT%20JEZUSA.pdf