Uciec od świata?

„Idę do Ciebie”. Egzegeta Dodd mówi, że słuchamy tu „modlitwy wstępowania Jezusa ku Ojcu”. Nigdy jeszcze tak jasno nie wyraził On swojej roli pośrednika: zwrócony ku Ojcu nie przestaje mówić Mu o nas. Używa przy tym słów, które często mylnie są rozumiane. Jezus widzi nas: „na świecie, ale nie ze świata”. Czy z wersetów tych należy wnioskować, że mamy mieć duchowość ludzi żyjących na marginesie świata?

Słowo „świat” jest między palcami Jana niczym węgorz. Czasem „świat” jakby wymyka się ku pełnej światłości stworzenia i odkupienia („Tak Bóg umiłował świat”); czasem, jak w dzisiejszym tekście, jest ciemnością, ojczyzną nienawiści, zespoleniem sił zła odrzucającym Boga i odrzucającym miłość braterską.

Ale wszystkie te określenia już zbyt determinują słowo oraz różnobarwne i zmienne rzeczywistości, jakie ono w sobie mieści. Świat nie jest ani piekłem, ani rajem, przybiera równocześnie barwy zła i łaski. Ta dwoistość zrodziła dwie wątpliwe duchowości: ucieczka od świata i wyjście do świata.

Jeśli wydaje się, że Jezusa prześladuje tutaj myśl o złym świecie (mówi o nim dziewięć razy), to dlatego, że tak bardzo go doświadczył. Wie, dokąd nas posyła, abyśmy żyli Jego Ewangelią! Do świata skażonego egoizmem, przemocą, nieczystością. A jednak chce nas w tym właśnie świecie, nie w jakiejś cieplarni: „Ojcze, nie proszę, abyś ich zabrał ze świata”.

Ale zna nas. Wie, że w tym czarnym świecie nie pozostaniemy biali. Jako Pośrednik modli się do Świętego, aby pomógł nam być świętymi w oparciu o to, kim jesteśmy i w świecie, takim, jaki jest: „Ojcze Święty, jak Ty Mnie posłałeś na świat, tak i Ja ich na świat posłałem, ustrzeż ich od złego, uświęć ich w prawdzie”.

Tą „prawdą” jest sam Jezus, Pośrednik, który objawia nam prawdę o Bogu i prawdę o naszym człowieczeństwie. On jeden zna zamysł Boży i wszystkie nasze trudności.

Wie, że „w świecie”, niebezpiecznym zarówno ze względu na jego powaby jak i nienawiść, będą straty: „synowie zatracenia” tacy jak Judasz. Jest to „zgodne z Pismem” — nie na podstawie przerażającego scenariusza, w którym Bóg miałby przewidzieć postać zdrajcy, ale w tym sensie, że Bóg stworzył nas wolnymi i Pismo przez Niego natchnione pokazuje nasze drogi wolności. Bóg nie stworzył zaprogramowanych robotów; człowiek może — aż do końca — wyzwolić się z grzechu albo mu się poddać. Wszyscy możemy stać się synami zatracenia i w tej poruszającej modlitwie wstawienniczej, którą Jezus wznosi ku Ojcu, wyczuwamy Jego niepokój: niech potrafią walczyć! Ażeby stan zatracenia przekształcić w miejsce łaski.

„Teraz idę do Ciebie i tak mówię...”. Jego słowa są trudne, synowie Ewangelii nigdy nie będą się dobrze czuli w świecie, zawsze będą czuli pokusę, by odejść na ubocze albo żeby dać się pochłonąć. Jezus chce, abyśmy żyli pośród świata, ale byśmy pozostali czujni.

Nie oznacza to wcale, że mamy żyć w napięciu i smutku. Istnieje typ pobożności niespokojnej, niezbyt ponętnej, który niezbyt zachęca do wyboru Ewangelii. Duchowość ucieczki widzi świat jako padół łez i miejsce wygnania. Jakież to wygnanie, skoro Bóg jest z nami? „Ojcze, zachowaj ich, uświęć ich”. Nie jesteśmy sierotami. W tym świecie, takim jaki jest, trzeba niewątpliwie walczyć, ale można także śmiać się i tańczyć z taką radością, żeby niewierzący przecierali oczy ze zdumienia: „Ojcze, tak mówię, aby moją radość mieli w sobie w całej pełni”.

ANDRÉ SÈVE, Homilie niedzielne Kraków 1999