W poszukiwaniu narracji

James L. Griffith, Melissa Elliott Griffith

ODKRYWANIE DUCHOWOŚCI W PSYCHOTERAPII

ISBN: 978-83-7505-109-4

wyd.: WAM 2008

BOGDAN DE BARBARO

W POSZUKIWANIU NARRACJI

Idea dialogu opartego na szacunku wobec pacjenta/klienta prowadzi autorów do modelu terapeutycznego, dynamicznie rozwijającego się w ostatnich kilkunastu latach, a określanego jako podejście narracyjne⁹. Nie wnikając tu w szczegóły procedur terapeutycznych warto podkreślić, że w ramach tego podejścia ma miejsce wspólna, dialogiczna refleksja nad opowieścią, przy pomocy której pacjent myśli o sobie, świecie i swoim życiu. W trakcie terapii pojawiają się pytania: Jakie miejsce w tej opowieści (narracji) zajmuje wiara? Czym w ramach tej opowieści jest doświadczenie religijne? Jak się wiąże z innymi doświadczeniami? Co z tych doświadczeń wynika dla rozwoju pacjenta? Szukając odpowiedzi na te i podobne pytania, pacjent i terapeuta pozostają w twórczym dialogu, a ostateczne nadawanie znaczeń należy do pacjenta. W odniesieniu do zagadnień wiary taką postawę psychoterapeuty można uznać za swoisty ekumenizm.

W pracy wydanej wiele lat temu Józef Tischner¹⁰ pisał, że w trakcie spotkaniu z drugim człowiekiem otwiera się horyzont sensu. W psychoterapii horyzont sensu stanowi jądro relacji międzyosobowej, a zarazem zawiera w sobie tematykę wiary. Ten wymiar egzystencjalny, wymiar życia pacjenta, ale i samego spotkania terapeutycznego jest i chyba pozostanie w obszarze tajemnicy. Autorzy podejmują refleksję nad tą tajemnicą w sposób profesjonalny, ale zarazem osobisty. Są postmodernistycznie otwarci, a jednocześnie nie mają nic wspólnego z postmodernistycznym relatywizmem. Są znawcami wielu szkół psychoterapeutycznych, ale nie doktrynizują nimi czytelnika. Prezentując swoją perspektywę, odwołują się do postawy „zewnętrznego zaciekawienia” (w odróżnieniu od postawy „wewnętrznej”, charakterystycznej dla, na przykład, doradcy pastoralnego). Nie narzucają więc swoich wartości ani systemu znaczeń, lecz z ciekawością zbliżają się do duchowości klienta. Owo „zaciekawienie”, charakterystyczne dla terapeutów konstrukcjonistycznych, jest wyrazem postawy autorów, przypominającej — jak to sami określają — antropologa badającego nieznaną kulturę. Dla czytelnika przyzwyczajonego do mitu o mocy i pewności terapeuty, ta postawa, bazująca na niewiedzy podtrzymującej zaciekawienie, może się wydawać nieco dziwna lub ekstrawagancka. Tymczasem właśnie taki stan niepewności jest gwarantem wnikliwości refleksji terapeutycznej i szacunku wobec klienta/pacjenta.

A spór kompetencyjny między psychoterapeutami a duszpasterzami okazuje się wówczas zbędny.

Duchowość w psychoterapii — psychoterapia w duszpasterstwie Prof. dr hab. med. BOGDAN DE BARBARO jest psychiatrą i psychoterapeutą, kierownikiem Zakładu Terapii Rodzin Katedry Psychiatrii Collegium Medicum UJ, superwizorem Sekcji Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz przewodniczącym Sekcji Naukowej Terapii Rodzin PTP.

⁹ Niekiedy podejście to określa się jako oparte na konstrukcjonizmie społecznym albo na współpracy językowej. Modele te wpisują się w nurt perspektywy postmodernistycznej, co wszakże w żadnym stopniu nie prowadzi do nihilizmu czy relatywizmu etycznego.

¹⁰ J. Tischner, Przestrzeń obcowania z drugim, „Analecta Cracoviensia”, IX, 1977, s. 67-86.

opr. aw/aw