Uczenie się oparte na poznaniu mózgu

Erich Petlák , Jana Zajacová Rola mózgu w uczeniu się ISBN: 978-83-61533-67-2 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2010

Wybrane fragmenty Uczenie się oparte na poznaniu mózgu Stres i jego wpływ na proces uczenia Znaczenie odpoczynku Emocjonalizacja nauczania Zależność między pamięcią a emocjami Czy istnieje związek pomiędzy mózgiem a emocjonalizacją nauczania?

Uczenie się oparte na poznaniu mózgu

Pojawia się konieczność zrozumienia tego, że mózg staje się nową granicą. Szybko wyprzedza nasz stary sposób uczenia, podobnie jak nasze nowe wyniki badań mózgu. Nie na darmo mówi się: „Do wszystkiego, co robicie, wykorzystujcie swój mózg”. Wszystko w szkole wymaga współdziałania uczniowskiego mózgu. W dzisiejszych czasach zrozumienie tej sentencji przez nauczycieli i wychowanków jest coraz ważniejsze.

Kształcenie oparte na wiedzy o mózgu daje się lepiej zrozumieć za pośrednictwem trzech słów: połączenie się, strategia i zasady. To rodzaj nauczania przez włączenie się do strategii opartych na wiadomościach o mózgu i jego działaniu, które są dostępne.

Nauka oparta na poznaniu mózgu jest uczeniem się, które jest zgodne z naturalną funkcją mózgu, a tą jest — uczyć się. Jest to interdyscyplinarne podejście, które zawiera się w jednym fundamentalnym pytaniu: „Co jest dobre dla mózgu i myślenia?” To jest pytanie „prowokacyjne” również dla badań prowadzonych w wielu dziedzinach nauki, na przykład w chemii, neurologii, psychologii, socjologii, genetyce, biologii i neurobiologii komputerowej.

Nauczanie oparte na mózgu jest E. S. P.

E — Engagement = aktywne włączenie się,

S — Strategies = użyteczne strategie,

P — Principles = prawa wynikające z wiedzy neurologicznej.

E. S. P. jest też sposobem myślenia o kształceniu i o pracy nauczyciela. Nie jest to dyscyplina sama w sobie, ani zalecona forma czy też dogmat. W rzeczywistości jest to jakieś „podejście”, za podstawę którego musimy uważać uczenie oparte na poznaniu mózgu. Chociaż takie podejście nie daje „recept” zgodnie z którymi trzeba postępować, traktuje ocenianie jako naturalną cechę mózgu w procesie decydowania. Za pośrednictwem aplikacji tych wiadomości możemy podejmować lepsze decyzje, czyli bardziej kompleksowo i skutecznie oddziaływać na uczniów. Mówiąc prościej, jest to nauka, podczas której stale mamy na myśli mózg i jego funkcje.

Uczenie oparte na poznaniu mózgu bada i definiuje warunki, w których mózg uczy się najlepiej. Mózg nie uczy się zgodnie ze szkolnym porządkiem i narzuconymi zasadami. Ma swój własny rytm. Jeżeli chcecie zoptymalizować uczenie, to najpierw musicie odkryć to, jak ten „silnik” pracuje w naturalny sposób. Uświadomienie sobie tego faktu prowadziło do sformowania ogólnoświatowej tendencji mającej na celu opracowanie nowych metod uczenia się. To, o czym myśleliśmy, że było w przeszłości krytykowane, wcale nie musi być prawdą. Być może nasi poprzednicy odkrywali i stosowali takie metody kształcenia i wychowania, ponieważ były one „mierzalne”. Na przykład można mieć najlepszą sieć na świecie, ale nie wrócicie do domu z wielkim połowem, jeżeli łowicie w złym miejscu.

Jaka nauka z tego wynika i czego, być może, nie uświadamiamy sobie:

1. Mózg jest słabo przystosowany do formalnych instrukcji.

2. W rzeczywistości nie jest tak zaprojektowany, żeby był efektywny i kierował się poleceniami.

3. Najlepiej rozwija się za pośrednictwem wyboru i przeżywania.

Trzeba sobie uświadomić fakt, że mózg i myślenie mogą być charakteryzowane na różne sposoby. Dla potrzeb tego tematu należy rozróżnić trzy kluczowe rzeczy. Pierwszą jest intensywne połączenie z wydarzeniami w jednej części mózgu, która potem wpływa na jego dalsze części. Drugą jest przedziwne zjawisko uczenia: mnogość informacji, które opanujemy, nie jest możliwa do zaplanowania przez nauczyciela (rys. nr 4). Na koniec, mózg jest bardzo elastyczny i otwarty na reakcje na bodźce zewnętrzne.

Naturalny, biologiczny imperatyw jest prosty: żadna inteligencja albo zdolność nie rozwija się, jeżeli nie jest dla niej dostępny odpowiedni model środowiska. Z biologicznego punktu widzenia ważne jest uświadomienie sobie, że ludzki mózg jest takim wydzielonym systemem nastawionym wyłącznie na przeżycie. Uczniowie będą robić to, co jest niezbędne, żeby przetrwać w „szkolnej dżungli”. Złe sprawowanie, które nauczą się maskować, oszukiwanie, ataki i wywieranie presji i stres są spodziewane, jeżeli uczniowie uważają, że ich egzystencja jest zagrożona. Ta zasada mówi o dramatycznych zmianach sposobu formalnego organizowania nauki, ćwiczeń i sprawdzianów.

Jeżeli zastanowimy się nad procesem nauczania z tego właśnie punktu widzenia, to łatwo zrozumiemy, że nauczanie nie jest tylko „przekazywaniem wiadomości uczniom”, jak zostało to podkreślone już w pierwszym rozdziale.

Jak już wspomnieliśmy, mózg działa w naturalny sposób na zasadzie selekcji. Mózg może się więc uczyć za pośrednictwem instrukcji w optymalnym środowisku. Każdego dnia uczniowie na całym świecie rozwijają swoje umiejętności i przyswajają wiadomości oparte o model instrukcji zgodny z zasadami nauczania kompatybilnymi z możliwościami mózgu. Edukacja oparta na poznaniu mózgu jest profesjonalnie wykorzystana w postaci wybranej przez nas strategii. Uważamy, że jeżeli nie wiecie, co i dlaczego to właśnie robicie, to odbywa się to mniej profesjonalnie i z mniejszą świadomością celu. W zasadzie to nic złego, ale niektóre poglądy doprowadziły przecież do błędów w nauczaniu.

dalej >>

opr. aw/aw