Rytuał. Komunia święta i kult tajemnicy Eucharystycznej poza Mszą świętą

1. Sprawowanie Eucharystii stanowi ośrodek całego życia chrześcijańskiego zarówno dla Kościoła powszechnego, jak i dla wspólnot miejscowych tego Kościoła, ponieważ "inne sakramenty, tak jak wszystkie kościelne posługi i dzieła apostolstwa, wiążą się ze świętą Eucharystią i do niej zmierzają. W Najświętszej Eucharystii zawiera się bowiem całe duchowe dobro Kościoła, a mianowicie sam Chrystus, nasza Pascha i chleb żywy, który przez swoje Ciało ożywione i ożywiające Duchem Świętym daje życie ludziom, zapraszając ich i doprowadzając w ten sposób do ofiarowania razem z Nim samych siebie, swojej pracy i wszystkich rzeczy stworzonych"¹.

2. Ponadto "sprawowanie Eucharystii w ofierze Mszy świętej jest prawdziwie źródłem i celem kultu oddawanego jej poza Mszą świętą"². Chrystus Pan, który "ofiaruje się we Mszy świętej wtedy, kiedy zaczyna być sakramentalnie obecny jako duchowy pokarm pod postaciami chleba i wina", również "po złożeniu ofiary, gdy Eucharystię przechowuje się w kościołach lub kaplicach, jest rzeczywiście Emmanuelem, to jest "Bogiem z nami". Jest bowiem dniem i nocą pośród nas, mieszka w nas pełen łaski i prawdy"³.

3. Dlatego nikt nie może wątpić, że "wszyscy chrześcijanie, zgodnie ze zwyczajem zawsze przestrzeganym w Kościele katolickim, powinni oddawać Najświętszemu Sakramentowi najwyższy kult uwielbienia, który należy się prawdziwemu Bogu. Sakrament ten nie powinien być mniej czczony z tego powodu, że Chrystus Pan ustanowił go do spożywania"⁴.

4. By należycie uporządkować i ożywić nabożeństwo do Najświętszego Sakramentu Eucharystii, należy rozpatrywać tajemnicę eucharystyczną w całym jej wymiarze zarówno w sprawowaniu Mszy świętej, jak i w kulcie świętych postaci, które są przechowywane po Mszy świętej dla rozszerzenia łaski ofiary⁵.

II. Cel przechowywania Eucharystii

5. Zasadniczym i pierwotnym celem przechowywania Eucharystii poza Mszą świętą jest udzielanie Wiatyku. Drugorzędnymi zaś celami są: rozdawanie Komunii świętej i adoracja naszego Pana Jezusa Chrystusa obecnego w Sakramencie. Zachowywanie świętych postaci dla chorych wytworzyło chwalebny zwyczaj adorowania tego niebiańskiego posiłku przechowywanego w świątyniach. Kult adoracji opiera się na mocnej i trwałej podstawie głównie dlatego, że wiara w rzeczywistą obecność Pana w sposób naturalny prowadzi do zewnętrznego i publicznego jej uwidocznienia⁶.

6. Podczas sprawowania Mszy świętej ujawniają się stopniowo wszystkie sposoby obecności Chrystusa w Jego Kościele, gdyż najpierw jest On obecny w samym zgromadzeniu wiernych zebranym w Jego imię; następnie w swoim słowie, kiedy zebranym czyta się i wyjaśnia Pismo św.; jest obecny także w osobie celebransa; wreszcie, i to przede wszystkim, jest obecny pod postaciami eucharystycznymi. W Sakramencie Eucharystii w sposób szczególny Chrystus jest obecny cały i niepodzielny, jako Bóg i człowiek, substancjalnie i zawsze. Ta zaś obecność Chrystusa pod postaciami "nazywa się rzeczywistą nie dlatego, jakoby inne sposoby obecności nie były rzeczywiste, lecz dlatego, że jest to obecność najwyższego stopnia"⁷.

Stąd to ze względu na prawdziwość znaku bardziej odpowiada istocie świętych obrzędów, żeby w miarę możności na ołtarzu, na którym odprawia się Mszę świętą, nie było już od początku obecności Chrystusa eucharystycznego w świętych postaciach przechowywanych w tabernakulum. Obecność ta jest owocem konsekracji i jako taka winna się okazać⁸.

7. Konsekrowane Hostie należy często odnawiać i przechowywać w puszce albo w odpowiednim naczyniu w takiej liczbie, by ich wystarczyło do Komunii świętej chorych. oraz innych wiernych, poza Mszą świętą⁹.

8. Pasterze niech się starają, aby kościoły i kaplice publiczne, w których zgodnie z prawem przechowuje się Najświętszą Eucharystię, były otwarte codziennie w odpowiednich porach przynajmniej przez kilka godzin, by wierni mogli łatwo pomodlić się przed Najświętszym Sakramentem, jeżeli nie przemawiają przeciw temu ważne powody¹⁰.

III. Miejsce przechowywania Eucharystii

9. Miejsce przechowywania Najświętszej Eucharystii powinno się szczególnie wyróżniać. Należy bardzo troszczyć się o to, aby ułatwiało ono prywatną adorację i modlitwę tak, by wierni mogli dogodnie i z pożytkiem oddawać ustawicznie prywatną cześć Panu obecnemu w Najświętszym Sakramencie.

Cel ten łatwiej można osiągnąć przez przygotowanie kaplicy oddzielonej od nawy środkowej, zwłaszcza w tych kościołach, gdzie częściej odbywają się śluby lub pogrzeby oraz w tych, które są licznie nawiedzane przez pielgrzymów czy przez turystów zwiedzających zabytki sztuki i historii.

10. Najświętszy Sakrament należy przechowywać w jednym tabernakulum nieruchomym, mocnym i nieprzeźroczystym. Ma ono być tak zamknięte, aby wykluczało niebezpieczeństwo profanacji. Dlatego w każdym kościele powinno być zwykle tylko jedno tabernakulum umieszczone w takiej części kościoła lub kaplicy, która jest dostojna, dobrze widoczna, należycie ozdobiona i sprzyjająca modlitwie.

Ten, kto ma pod opieką kościół lub kaplicę, powinien bardzo pilnie strzec klucza od tabernakulum, w którym przechowuje się Najświętszą Eucharystię¹¹.

11. Obecność Najświętszej Eucharystii w tabernakulum należy zaznaczyć przez konopeum lub w inny odpowiedni sposób określony przez kompetentną władzę.
Według przyjętego zwyczaju przed tabernakulum, w którym przechowuje się Najświętszy Sakrament, winna nieustannie płonąć specjalna lampka, aby wskazywać na obecność Chrystusa i pobudzać do Jego czci.

Zgodnie z tradycją lampka powinna być podsycana olejem lub woskiem, o ile jest to możliwe¹².

IV. Uprawnienia konferencji biskupów

12. Na podstawie Konstytucji o Liturgii świętej (art. 63 b) Konferencje Biskupów mają prawo przygotować w krajowych rytuałach rozdział odpowiadający niniejszemu rozdziałowi Rytuału Rzymskiego i dostosować go do potrzeb poszczególnych krajów. Po zatwierdzeniu takiego rytuału przez Stolicę Apostolską można go będzie używać w krajach, dla których jest przeznaczony.

Konferencje Biskupów powinny:

a) Starannie i roztropnie rozważyć, które elementy narodowej tradycji, jeżeli takie występują i są zgodne z duchem liturgii, można pozostawić lub dopuścić. Adaptacje takie uznane za pożyteczne lub konieczne mogą przedstawić Stolicy Apostolskiej i za jej zgodą wprowadzić.

b) Tak opracować przekłady tekstów związanych z kultem Eucharystii, by były rzeczywiście dostosowane do charakteru różnych języków i kultur oraz, w razie potrzeby, dodać inne teksty i zaopatrzyć je w melodie.

Na podstawie powyższych uprawnień Konferencja Episkopatu Polski postanawia:

a) Na tabernakulum, w którym się przechowuje Najświętszy Sakrament, należy umieścić symbole eucharystyczne; nie jest konieczne konopeum.

b) Biorąc pod uwagę warunki krajowe oraz utrwalony już zwyczaj, Konferencja Episkopatu Polski pozwala na stosowanie światła elektrycznego w wiecznej lampce.

* * *

Teksty liturgiczne należy dostosować do płci i liczby uczestników.

PRZYPISY

¹ DK nr 5.
2 Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharicticum mysterium, nr 3 e: AAS 59 (1963), s. 52.
³ Tamże, nr 3 b: m. cyt., s. 541; Paweł VI, Enc. Mysterium fidei: AAS 57 (1965), s. 771.
⁴ Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 3 f: AAS 59 (1967), s. 543.
5 Por. tamże, nr 19: m. cyt., s. 543.
⁶ Por. tamże, nr 49: m. cyt., ss. 566-567.
⁷ P a w e ł VI, Enc. Mysterium fidei: AAS 57 (1965), s. 764; por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum myste-rium, nr 9: AAS 59 (1967), s. 547.
⁸ Por. Sw. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 55: AAS (1967), ss. 568-569.
⁹ Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 285 i ?92.
¹⁰ Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Euchasisticum mysterium, nr 51: AAS 59 (1967), s. 567; K. P. K., kan. 937.
¹¹ Por. tamże, nr 52-53: m. cyt., ss. 567-568; K. P. K., kan. 938.
¹² Por. tamże, nr 57: m. cyt., s. 569; K. P. K., kan. 940.

opr. ab/wz