Dzieło Grzegorza na tle literatury patrystycznej

Grzegorz z Nyssy

HOMILIE DO BŁOGOSŁAWIEŃSTW

Copyright © Wydawnictwo WAM 2005
ISBN: 83-7318-504-6
Redakcja: Henryk Pietras SJ

---

Dzieło Grzegorza na tle literatury patrystycznej

Homilie do błogosławieństw

Grzegorza z Nyssy są pierwszym zachowanym dziełem na ten temat w całej literaturze patrystycznej. Żaden wcześniejszy autor nie poświęcił błogosławieństwom osobnego dzieła. Klemens Aleksandryjski komentował co prawda ten fragment Ewangelii, komentarz ten stanowi jednak jedynie rozdział jego Kobierców⁴. Orygenes z kolei napisał pomiędzy 244 a 249 rokiem monumentalny, bo składający się z dwudziestu pięciu ksiąg, komentarz do Ewangelii wg św. Mateusza⁵, ale pierwsze dziewięć ksiąg, poświęconych właśnie kazaniu na górze, bezpowrotnie zaginęło. Do naszych czasów dotarła jedynie krótka wzmianka w O zasadach, w której Orygenes zdradza swoją tendencję do interpretacji błogosławieństw jako duchowej drogi do nieba⁶. Nieliczne odwołania znajdziemy również u Bazylego, jednak, jak wykazał G. E. Gould⁷, różnica w interpretacji obu braci jest ogromna. Bazyli właściwie nie interpretuje błogosławieństw, ale cytuje je dla dodania powagi swoim pasterskim pouczeniom.

Wkrótce po Grzegorzu, w roku 394, swój komentarz napisał Augustyn w De sermone Domini in monte⁸. Jednak jakikolwiek wpływ obu pisarzy na siebie jest wykluczony. Świadczy o tym zresztą sama treść obu dzieł: oryginalnym pomysłem Augustyna jest połączenie błogosławieństw z siedmioma darami Ducha Świętego. U Grzegorza nie znajdziemy nawet śladu takiej koncepcji.

⁴ Por. Kobierce IV, 6.

⁵ Por. Euzebiusz, Historia Ecclesiastica 6, 36, 2.

⁶ De principiis II, 3, 7: Zdaje mi się zatem, że w ten sposób między ową ziemią i niebiosami otwiera się przed czyniącymi postępy świętymi jak gdyby jakaś droga. (tł. Kalinkowski, Kraków 1996, 156n.)

⁷ Por. Basil of Ceasarea and Gregory of Nyssa on the beatitudes, w: Studia Patristica 23 (1989), 14-22.

⁸ Por. De sermone Domini in monte I, 4, 11.

opr. aw/aw