Uwierzyłam Miłości (Wprowadzenie)

S. Leonia Nastał

UWIERZYŁAM MIŁOŚCI

Dziennik duchowy i wybór listów

ISBN: 978-83-7505-557-3

wyd.: WAM 2010

WPROWADZENIE

Celem niniejszej edycji jest udostępnienie szerszemu kręgowi wierzących notatek duchowych Służebnicy Bożej s. Marii Leonii Nastał, a przez to przybliżenie czytającym jej życia duchowego i drogi świętości. Polegała ona, w najprostszym zarysie, na głębokim doświadczeniu ojcowskiej miłości Boga i odpowiedzi na tę miłość bezgranicznym zawierzeniem i ufnością, której wzór s. Leonia odnalazła w kontemplacji tajemnicy niemowlęctwa Bożego Dziecięcia Jezus. Niemowlęctwo duchowe s. Leonii jest mistyczną drogą do kochającego Ojca, ale przez Jezusa Chrystusa, który kieruje do niej te słowa: „Teraz z Serca mojego wyrywa się prośba do ciebie. Wejdź zdecydowanie na tę najmniejszą, najkrótszą ku niebu drożynę dla uczczenia tajemnicy mego niemowlęctwa. Dotąd nikt nie oddał się całkowicie tej tajemnicy” (Dz. I 122). Słowa te, mogą być zachętą również dla każdego z nas do głębszej kontemplacji miłości Boga Ojca objawionej w Dziecięciu Jezus, które także w tym najwcześniejszym okresie swego ziemskiego życia miało „świadomość ofiary i cierpień za całą ludzkość”¹.

Pod wspólnym tytułem — Uwierzyłam Miłości — zostaje wydany pełny tekst „Dziennika duchowego” oraz wybrane listy Służebnicy Bożej. „Uwierzyłam Miłości” — to aforyzm, którym s. Leonia rozpoczyna notatki „Dziennika” i kilkakrotnie wplata go w jego treść; jest on też streszczeniem jej duchowej postawy, przebijającej zarówno z kart „Dziennika”, jak i z tekstu listów, choć w różny sposób. Treść „Dziennika” koncentruje się prawie wyłącznie na przeżyciach religijnych Służebnicy Bożej; listy ukazują jej pełne oddanie się Bogu i troskę o życie wewnętrzne, przy równoczesnym, bardzo aktywnym zaangażowaniu w codzienne ziemskie sprawy — w pracę fizyczną i umysłową, niekiedy wprost przekraczającą słabe jej siły. Przez to czynią jej postać bardzo realną, bliską każdemu z nas. Dla wyrażenia swoich myśli i przeżyć religijnych s. Leonia często posługiwała się zwrotami z Biblii. Cytować je mogła zarówno bezpośrednio z ksiąg Pisma Świętego, które było najmilszą jej lekturą², jak i za ulubionymi swymi autorami: św. Janem od Krzyża, św. Teresą z Ávila, św. Teresą z Lisieux, ks. Piotrem Semenenko. Niejednokrotnie pisała także z pamięci, nie troszcząc się o dosłowność cytatów, parafrazując niektóre perykopy lub biorąc z Biblii tylko pojedyncze wyrazy. Wszystko to świadczy jednak o poważnej roli słowa Bożego w jej życiu i formacji wewnętrznej.

Życie s. Leonii Marii Nastał było stosunkowo krótkie (1903-1940) i na zewnątrz bardzo zwyczajne. Przyszła na świat w ubogiej wiejskiej rodzinie, w miejscowości Stara Wieś, położonej na Podkarpaciu (Pogórze Dynowskie), w pobliżu miasteczka Brzozów, w ówczesnej Galicji Wschodniej. Na chrzcie świętym otrzymała imię Maria. Przysłowiowa „nędza galicyjska” w całym tego słowa znaczeniu może mieć odniesienie do warunków materialnych okresu jej dzieciństwa: ojciec na emigracji zarobkowej w Ameryce, przez pewien okres niedający o sobie znaku życia; pobożna, dobrotliwa matka — pozostawiona z dwojgiem małych dzieci bez środków utrzymania, zdobywająca ciężką pracą fizyczną minimum konieczne do przeżycia.

Marysia, wzrastająca w klimacie żarliwej i zdrowej pobożności matki, od dzieciństwa nosiła w sobie pragnienie oddania się Bogu w życiu zakonnym. Próby realizacji powołania napotykały jednak kategoryczny sprzeciw ojca. Przez szereg lat z heroiczną wytrwałością broniła swego powołania, które zrealizować mogła dopiero w dwudziestym drugim roku życia. Ukończyła w tym czasie 7 klas szkoły powszechnej oraz 1 rok Seminarium Nauczycielskiego w szkole Panien Benedyktynek w Staniątkach. Aby dać wyraz swej wyłącznej miłości ku Bogu, złożyła prywatny ślub czystości, a ponadto, w osiemnastym roku życia, wypaliła sobie na piersi rozżarzonym gwoździem imię „Jezus”.

Do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek, którego dom generalny i nowicjacki znajdował się w jej rodzinnej miejscowości, wstąpiła 31 XII 1925 r.; 18 IV 1926 r. otrzymała habit zakonny oraz imię Leona, przekształcone na Leonia już po jej śmierci, w trakcie prac procesu beatyfikacyjnego³. Pierwsze śluby złożyła 23 IV 1928 r., a wieczyste — 13 IV 1934 r. W zgromadzeniu, po okresie formacji nowicjackiej, ukończyła szkołę średnią gimnazjalną — w 1932 r. zdała maturę. Pół roku później powierzono jej obowiązek pomocy w nauce oraz opieki nad siostrami zdobywającymi w Poznaniu kwalifikacje zawodowe. Rozmodlona, pracowita i bezpretensjonalna, zjednywała sobie sympatię otoczenia, zwłaszcza sióstr powierzonych jej opiece, gotowością służby, subtelnością i swoistym wdziękiem. Swój wpływ na współsiostry, zarówno młode, jak i starsze, wykorzystywała zawsze w jednym kierunku — by je jak najbardziej przybliżyć do Boga.

Pobyt w Poznaniu (1933-1937) był dla s. Leonii — obok troski o dom i o powierzoną wspólnotę sióstr — także okresem wytężonej pracy umysłowej. Aby skutecznie pomagać siostrom w nauce w dwu różnych dziedzinach — pielęgniarskiej i wychowawczej — musiała sama uprzednio przestudiować cały materiał.

Pełne zaangażowanie się w powierzone obowiązki szło u niej w parze z nieustannym wysiłkiem pogłębiania życia wewnętrznego. Sama przyznaje, że okres „poznański” był dla niej czasem szczególnych obdarowań Bożych. Po trudnościach i cierpieniach duchowych, które przeszła wcześniej, dostąpiła łaski stałej, doświadczalnej obecności Boga w sobie, rozmowy z Nim, kontemplacji, modlitwy mistycznej, a w niej szczególnego światła do poznania ojcowskiej miłości Boga. Jezus — Syn Boży — stał się dla niej zarówno odsłonięciem Boga jako Ojca, jak i ukazaniem dziecięcego stosunku do Niego w całym swym ziemskim życiu, a szczególnie w tajemnicy niemowlęctwa. Na tę miłość ojcowską, którą często przyrównywała do czułej i troskliwej miłości matki ku niemowlęciu, starała się odpowiadać miłością dziecka, pełną ufności i bezgranicznego zawierzenia. Poznała, że tą właśnie drogą chce ją Bóg prowadzić ku najgłębszemu z sobą zjednoczeniu. Nazwała ją drogą niemowlęctwa duchowego i połączyła z praktyką bardzo surowych umartwień, w duchu miłości, aż po zjednoczenie w Krzyżu. Nad jej życiem wewnętrznym czuwał kierownik duchowy, którego znalazła w osobie świątobliwego kapłana, ks. Kazimierza Schmelzera.

W 1937 r. s. Leonia zachorowała na gruźlicę płuc. Przyjęła to z radością, jako dar zapowiadający odejście do Ojca, za którym nieustannie tęskniła całym sercem. W chorobie odznaczała się pokojem, pogodą ducha i pragnieniem jeszcze większego cierpienia. Po trzyletniej, bezskutecznej kuracji w Szczawnicy zmarła w Starej Wsi, w trzydziestym siódmym roku życia. Prawie natychmiast po śmierci s. Leonii zgromadzenie rozpoczęło zbieranie materiału dowodowego o jej cnotach i świętości. W latach 1977-1980 przeprowadzony został na terenie diecezji przemyskiej proces kognicyjny na temat heroiczności cnót Służebnicy Bożej. Jego akta przesłano do Rzymu. W 2006 r. „Pozycja” o życiu i heroiczności cnót Służebnicy Bożej s. Leonii Marii Nastał została ukończona i złożona w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie.

Siostra Leonia pozostawiła po sobie pewną ilość pism o treści ascetyczno-mistycznej i literackiej. Znajdują się one w Archiwum Głównym Sióstr Służebniczek w Starej Wsi. Ogólnie ująć je można w trzy grupy:

a. Zapiski duchowe: Historia powołania, Notatki rekolekcyjne nr 1, Notatki rekolekcyjne nr 2, Dziennik duchowy.

b. Listy.

c. Twórczość literacka (wiersze, inscenizacje, referaty, przemówienia okolicznościowe).

Zainteresowanie pismami s. Leonii, niedługo po jej śmierci, wyszło poza krąg jej zgromadzenia zakonnego. Zajął się nimi kleryk Zbigniew Frączkowski SJ⁴, doznawszy wcześniej za pośrednictwem Służebnicy Bożej szczególnej łaski, która — jak twierdził — zaważyła na jego dalszym życiu. W 1948 r., przy pomocy kilku współbraci, przepisał notatki „Dziennika duchowego” dla celów osobistej pobożności. W rok później postarał się o dokonanie odpisu maszynowego w 4 egzemplarzach, z zamiarem wydania drukiem przynajmniej części notatek. Nie mógł tego zrealizować, bo zamiar uznano za przedwczesny⁵. Nie przestał jednak popularyzować pism Służebnicy Bożej, zwłaszcza w klasztorach kontemplacyjnych, z którymi miał styczność⁶. Z jego inspiracji, w latach 1945-1949, siostra Maria Ludwika Niemojewska — wizytka, sporządziła bardzo staranny, rękopiśmienny odpis 7 zeszytów „Dziennika”, 126 listów i części poezji s. Leonii⁷.

Odpisu wszystkich zebranych pism Służebnicy Bożej dokonano dopiero w 1978 r. dla celów postępowania beatyfikacyjnego. Maszynopis wraz z dwoma uzupełnieniami (Appendix) liczy 11 tomów — łącznie 2803 strony, z czego 391 przypada na zapiski duchowe, 701 na listy, a pozostałe na inne formy twórczości. W 1979 r., w ramach zwyczajnej procedury procesu beatyfikacyjnego, dwaj teolodzy-cenzorzy dokonali oceny tych pism, nie zgłaszając zastrzeżeń. Opinie teologów-cenzorów Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych ogłosiła drukiem w Rzymie w 1981 roku⁸.

Również w 1981 r. część pism s. Leonii została opublikowana w serii wydawniczej „Polskie teksty ascetyczne”, wychodzącej na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie⁹. Wydanie to przygotował, opatrzył wstępem i poprzedził obszernym życiorysem Służebnicy Bożej, autorstwa s. Bernadety Lipian, ojciec Joachim Roman Bar OFMConv. W publikacji znalazły się następujące rękopisy Służebnicy Bożej:

1. „Historia powołania” — tekst wydany w całości.
2. „Dziennik duchowy” — wydany we fragmentach stanowiących około 2/3 tekstu rękopisu.
3. 28 listów — we fragmentach.
4. Z twórczości literackiej opublikowano: 2 referaty, 8 wierszy, 2 inscenizacje.

Celem obecnej edycji jest wydanie całego „Dziennika duchowego” s. Leonii. Stanowi on pierwszą część publikacji. Jej uzupełnieniem jest część druga w postaci „Wyboru listów”. Congregationis Servularum B. M. V. Immaculatae (1903-1940). Positio super scriptis, Roma 1981.

¹ Por. Dz. III 41.

² Por. L. 38.

³ Zasadniczą racją dla wprowadzenia tej zmiany przez członków Trybunału Procesu Kognicyjnego — obok kwestii językowej (Leonia jest właściwszym odpowiednikiem żeńskim dla imienia Leon) — był fakt, że Pan Jezus, przemawiając do Służebnicy Bożej, używał jej imienia w takim właśnie brzmieniu.

⁴ Ks. Zbigniew Frączkowski SJ, ur. w 1921 r., wstąpił do nowicjatu jezuitów w Pińsku w 1938 r., święcenia kapłańskie otrzymał w 1950 r. Obecnie przebywa w Gdyni. Postacią Służebnicy Bożej zainteresował się i zaczął zbierać materiały o niej już w latach 1940-1941, przygotowując się w Starej Wsi do matury. Jako student filozofii w Warszawie (1945-1946), zapoznał z jej pismami siostry wizytki. Dając rekolekcje siostrom klaryskom w Kaliszu, szerzył i tu znajomość postaci i pism s. Leonii. — EWJ 168; List s. Salomei Gąsiewskiej VSM do s. E. Korobij z 15 V 1999 r.; Relacja ustna ks. Z. Frączkowskiego — lipiec 1998 r.

⁵ Kopia listu ks. Z. Frączkowskiego do prowincjała ks. Wojciecha Krupy SJ z 17 V 1949 r. (w zbiorach osobistych ks. Z. Frączkowskiego); KZ XXI 12 VI 1948 r., 2 VII 1948 r., 26 V 1949 r.; List s. Cherubiny Muchy do przełożonej generalnej E. Jankiewicz z 17 V 1949 r. — AGSS.

⁶ Zob. przypis 4.

⁷ Rękopis, w formie książki, zaopatrzony w wykaz ważniejszych dat z życia s. Leonii oraz zbiorek sentencji z jej pism, liczy 340 stron formatu A5. Jest oprawiony w twardą okładkę i zatytułowany: Pisma S. Marii Leony Nastałówny Służebniczki NMP. Pamiętniki (7 zeszytów). Poezje. Listy. — BWW sygn. R 1218. Ponadto, w tejże bibliotece znajdują się jeszcze oprawione maszynopisy zawierające:
a) tematyczne wypisy z „Dziennika”: Kapłaństwo według pism S. Leony Nastałówny Służebniczki NMP; Męka P.J. wg objawień S. Leony Nastałówny Służebniczki NMP; Najświętsza Maryja Panna (Wyjątki z pism S. Leony Nastałówny, Służebniczki); Życie zakonne (według pism siostry Leony Nastałówny, służebniczki NMP).
b) Listy: do ojca duchownego, do rodziny, do Stanisławy Walczak, do sióstr zakonnych.
c) niektóre zeszyty „Dziennika” (I, IV, VII).
d) Poezje, autobiografia.

⁸ Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum P. n. 1277. Premislen. Latinorum. Beatificationis et canonizationis Servae Dei Leoniae Mariae Nastal sororis professae Wprowadzenie

⁹ Wybór pism Leonii Marii Nastał. W: Polskie teksty ascetyczne, t. III, Warszawa 1981, 5-262.

opr. aw/aw