Monoteletyzm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Monoteletyzm

(gr. „jedna wola”) Herezja głosząca, że Chrystusowi, mimo że miał ludzką naturę, brakowało ludzkiej woli i że miał On tylko jedną (boską) wolę. Odkąd Sobór Chalcedoński (451) zaczął nauczać, że w Chrystusie jest jedna Osoba, ale dwie natury, czyniono wiele wysiłków, by pogodzić z Kościołem monofizytów, którzy kładli nacisk na jedność Chrystusa. Kiedy ugodowa próba wprowadzenia dwóch natur, ale tylko jednego sposobu działania (monoenergizm) nie zdała egzaminu, Sergiusz z Konstantynopola (patriarcha w latach 610-638) zachęcił Honoriusza I (papieża w latach 625-638) do wygłoszenia nieszczęśliwego sformułowania o „dwóch naturach, ale tylko jednej woli” w Chrystusie; sformułowanie, za które później Honoriusz został zganiony (DH 487-488, 496-498). Ekthesis, czyli ogłoszone w roku 638 przez cesarza Herakliusza wyznanie wiary, oparte było na formule uznającej tylko jedną (boską) wolę w Chrystusie. Synody, które się odbyły w latach 638 i 639 w Konstantynopolu, poparły tę formułę, ale Synod Laterański, który się odbył w roku 649 pod przewodnictwem papieża Marcina I i w obecności św. Maksyma Wyznawcy, potępił ją jako sprzeczną z pełnym człowieczeństwem Chrystusa. W oparciu o zasadę jedna wola/jedna natura, szósty sobór powszechny, czyli Konstantynopolitański III (680-681), ogłosił uroczyście orzeczenie, że w Chrystusie są nie tylko dwie natury, ale także dwie wole, które jednak działają w pełnej zgodzie w jednej Osobie (zob. DH 550-554; ND 635-637). Zob. dyoteletyzm, monofizytyzm, monoenergizm, Sobór Chalcedoński, Sobór Konstantynopolitański III.

opr. mg/mg