Boże Narodzenie - nowe czy stare święto?

Początkowo wśród chrześcijan obchodzono głównie Wielkanoc, jako wspomnienie najważniejszych wydarzeń zbawczych. Nie oznacza to jednak, że Boże Narodzenie jest współczesnym wymysłem.

Hipotetyczna data 25. grudnia jako dnia narodzin Jezusa znana była już w początkach chrześcijaństwa, jednak nie przywiązywano wówczas wagi do konkretnego umiejscowienia tego wydarzenia w czasie. Dużo ważniejsze było święcenie pamiątki śmierci i zmartwychwstania Pana Jezusa. Ciekawość towarzyszyła jednak wierzącym — szczególnie ze środowisk hellenistycznych, gdzie przywiązywano większą wagę do dat — i stopniowo zdawano sobie sprawę, że również narodzenie Chrystusa jest wydarzeniem wartym upamiętnienia.

Pierwsze wzmianki o Bożym Narodzeniu pojawiają się u Ojców Kościoła, w III i IV w. Szczególnym impulsem do rozwoju wiary i liturgii w tym względzie okazała się jednak — jak to często bywało — herezja. Tym razem chodziło o herezję Ariusza, który twierdził, że Jezus został stworzony przez Ojca, a zatem jest wobec Niego niżej w hierarchii. Sobór w Nicei w 325 roku, w odpowiedzi na tę herezję, ogłosił, że Jezus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem. Stopniowo przyczyniło się do rozpowszechnienia świętowania narodzin Jezusa. W IV wieku, z polecenia św. Heleny, matki cesarza Konstantyna Wielkiego, nad grotą betlejemską — tradycyjnym miejscem przyjścia Mesjasza na świat — wybudowano bazylikę.

W V w. pojawia się specjalny formularz mszalny na Boże Narodzenie, w VI — oddawanie czci żłóbkowi, szczególnie temu, który znajdował się w specjalnej kaplicy rzymskiej Bazyliki Najświętszej Maryi Panny. Również wtedy znana jest już Pasterka jako msza o północy upamiętniająca pasterzy oddający hołd Nowonarodzonemu.

I tak, stopniowo przez wieki pojawiają się kolejne obyczaje: dzielenie się opłatkiem wywodzące się z dzielenia się chlebem przez pierwszych chrześcijan podczas Eucharystii, wystawianie jasełek, którym początek dał św. Franciszek z Asyżu, wieczerza wigilijna — szczególnie uroczyście obchodzona w Polsce, śpiewanie kolęd, dekorowanie choinki (zwyczaj pochodzący z szesnastowiecznych Niemiec, rozpowszechniony dopiero w XIX w.), czy obdarowywanie się prezentami.

Boże Narodzenie jest więc od początku wpisane w chrześcijańskie życie. I choć początkowo nieistotna była konkretna data tego wydarzenia, to tajemnica Wcielenia fascynowała i inspirowała wielu teologów, którzy od zarania chrześcijaństwa rozważali znacznie słów św. Jana „A Słowo stało się ciałem i zamieszkało między nami” (J 1,14). Nie warto zatem kwestionować ważności czy długości tradycji tych świąt, lecz cieszyć się faktem, że Jezus, prawdziwy Bóg, stał się prawdziwym człowiekiem i w tym czasie na nowo chce z nami zamieszkać i przemieniać nasze życie.

opr. mg/mg